Orta Çağ Kaynaklarında Astarhan Şehrinin Adlandırılması Sorununa Dair

Yıl 2011, Cilt: 26 Sayı: 2, 607 - 632, 01.12.2011

İlya V. Zaytsev

Öz

Hezârfen, 1998, l. 28; Hezârfen 1, l. 73 ob. Mercani, 1897, s. 133. Remzi, 1908, 2. Dorn, 1875, 86, 114, 480. Spuler, 1960, 721. (Yine Reza, 1996, 338). Dobrodomov, 1973, s. 224-225. Örneğin XVIII. yüzyılda Astarhan Tatarları farklı isimlerden türeyen “Aştarhan” ve “Hacı Tarhan” adlarını kullanıyorlardı: P. İ. Nebolsin ise 1852 yılında kaleme aldığı “Oçerkah Volskogo Nizovya” başlıklı eserinde “Yerliler ve yabancılar (şehri) “Haydar Han”, daha yaygın biçimiyle “Hacı Tarhan” şeklinde adlandırıyorlar” diye yazmaktadır. (Nebolsin, 1852, s. 59; Yine bkz. Dobrodomov, 1973, s. 216). Tizengauzen [Tiesenhausen], 1884, s. 373-375

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Agzamova 2003 Agmazova, G. A., Voljsko-kaspiyskiy put v XVI-pervoy polovine XIX v. // TC. 2002: Rossiya i Tyurskiy mir, Moskova, 2003. Ahmetgaliyeva 1979 Ahmetgaliyeva, Ra. S., İssledovanie Tyurkoyazıçnogo pamyatnika “Kisekbaş kitabı”, Moskova, 1979.
• Ahmetzyanov 1991 Ahmetzyanov, M. İ., Kazanskiy spisok dastana “Tulyak i Suslu” // Starotatarskiy literaturnıy yazık: isledovaniya i tekstı, Kazan, 1991.
• Ahsanu’t Tawarikh 1931 Ahsanu’t Tawarikh. A Chronicle of the Earley Safawis being the Ahsanu’t Tawarikh of Hasan- i Rumlu. Vol. I (Persian text). Baroda, 1931 (Gaekwad’s Oriental Series. LVII). Aliyeva 1991 Aliyeva, E., Mortaza bine Kotlıgış es-Simetî Seyahetnamese // Starotatarskiy literaturnıy yazık: isledovaniya i tekstı, Kazan, 1991.
• Angliskie 1938 Angliskie puteşetvenniki v Moskovskom gosudarstve v XVII veke. Per. S Angl. Yu. V. Gote, Leningrad, 1938.
• Asseb o-sseyar 1832 Asseb o-sseyar ili Sem planet, soderjaşçiy istoriyu krımskih hanov ot Mengli-Girey 1-go hana 2-go, to est s 871/1466 po 1150/1737 g. Soçinenie Seyida Muhammeda Rizı, Kazan, 1832 (Arab. şrift). [Es Sebü’s Seyyar].
• Bahrevskiy 1996 Bahrevskiy, E. V., Kladbişe v Eski-Yurte // Materialı po arheologii, istorii i etnografii Tavrii, Vıp. V, Simferopol, 1894.
• Dobrodomov 1973 Dobrodomov, İ. G., Proishojdenie nazvaniya Astarhan // Onomastika Povoljya. 3. Materialı III Konferentsii po onomastike Povoljya, Ufa, 1973. Don Juan 1988 Kniga Oruc-beka Bayata, Don-Juana Persidskogo, Bakü, 1988. Dorn 1875 Dorn, B., Kaspiy. O Pohodah drevnih russkih v Tabaristan, s dopolnitelnımi svedeniyami a drugih nabegah i na pribrejya Kaspiyskogo morya // Prilojenie k XXVI tomu Zapisok İmp. AN. No 1, St. Petersburg, 1875.
• Fazlallah 1976 Fazlallah ibn Ruzbihan İsfahanî, Mihmannâme- yi Buhara (Zapiski Buharskogo gostya), Moskova, 1976. Firdousi 1994 Firdousi, Şahname, T. 2, Moskova, 1994. [Firdevsî]. Gafurî 1910 Garfurî, M., Zayatulek birle Su-slu: Başkord hikayesenden, Ufa, 1910.
• Galonifontibus 1980 Galonifontibus, İoann de, Svedeniya o narodah Kavkaza (1404 g.), Bakü, 1980.
• Gerberşteyn 1988 Gerbersteyn, Sigizmund, Zapiski o Moskovii, Moskova, 1988. [Herberstein].
• Goldschmidt 1944 Goldschmidt, E. P., The Lesina Portolan Chart of the Caspian Sea // The Geographical Journal, 1944, June, Vol. VIII, No. 6.
• Golubiaya Kniga 1991 Golubinaya kniga: Russkie narodnıe duhovnıe stihi XI-XIX vekov, Moskova, 1991. Gonçarov 1997 Gonçarov, E. Yu., Mednıe monetı XIV veka goroda Haci-Tarhan // VİİSİD, Vıp. V, 1997. Gosmanov 1984 Gosmanov, M., Kaurıy kelem ezennen: Arheograf yazmaları, Kazan, 1984.
• Gökbilgin 1970 Gökbilgin, Ö., Quelques sources manuscrites sur l’époque de Sahib Giray Ier Khan de Crimée (1532-1551) a İstanbul, Paris et Leningrad // CMRS, 1970, Vol. XI (3).
• Gökbilgin 1970a Gökbilgin, Ö, L’expédition ottomane contre Astrakhan en 1569 // CMRS, 1970, Vol. XI (1).
• Gramatikova 1998 Gramatikova, N., Jitieto na Demir Baba i szdavaneto na rkopisi ot myusyulmanite heterodoksnite teçeniya na islyame v Severoiztoçna Blgariya (izvor za kulturnata i peligiznoata im istoriya) // Myusyulmanska kultura po Blgarskite Zemi. İzsledvaniya, Sofya, 1998.
• Grigoryev-Florya 1999 Grigoryev, A. P.-Florya, O. B., Geografiçeskoe opisanie Zolotoy Ordı v entsiklopedii al- Kalkaşandi // İİİSAA, 1999, Vıp. 18. Hezârfen 1998 Hezârfen Hüseyin Efendi, Telhîsü’l-beyân fî kavânîn-i Âl-i Osmân, Haz. S. İlgürel, Ankara, 1988. Hisamitdinova 1988 Hisamitdinova, F. G., Terminı iranskogo proishojdeniya v demonologii başkir // Vzaimodeystvie i vzaimovliyanie tsivlitazatsiy i kultur na Vostoke. Tezisı dokladov i soobşçeniy III Vsesoyuznoy konferentsii vostokovedov (Duşanbe, 16-18 maya 1988 g.), T. II, Moskova, 1988.
• Hommaire de Hell 1844 Hommaire de Hell, X., Les Steppes de la Mer Caspienne, le Caucase, le Crimée et la Russie Méridionale, T. III, Paris, 1844. Husainov 1996 Husainov, G. B., Başkirskaya literatura XI- XVIII vv., Ufa, 1996.
• İbn-i Vali 1977 İbn-i Vali Mahmud, More tayn otnositelno doblestey blagorodnıh (Geografiya), Taşkent, 1977. İnan 1963 İnan, A., Evliya Çelebi’nin “Heşdek”leri hangi ulus? // Türk Kültürü, 1963, I, 3. İnan 1998 İnan, A., Makaleler ve İncelemeler, II Cilt, Ankara, 1998. Karpov 1991 Karpov, S. P., Dokumentı po istorii venetsianskoy faktorii Tana vo vtor. pol. XIV. v. // Priçernomore v sredine veka, Moskova, 1991. Katalog 1960 Katalog vostoçnıy rukopisey Akademii nauk Tacikskoy SSR. T. I, Stalinabad, 1960.
• Katalog Dokumetow 1959 Katalog dokumentow tureckich. Dokumenty do dziejow Polski i krajow oscinnych w latach 1455-1672. Opracowal Z. Abrahamowicz. Warszawa, 1959.
• Kırım Tarihi 1944 Kırım Tarihi veya Necati Efendi’nin Rusya Sefaretnamesi // Tarih Vesikaları, Ankara, 1944, C. II, S. 13-14.
• Kırzıoğlu 1998 Kırzıoğlu, F., Osmanlılar’ın Kafkas Elleri’ni Fethi (1451-1590), Ankara, 1998.
• Le Khanat 1978 Le Khanat de Crimée dans les archives du Musée du palais de Topkapi, Paris, 1978.
• Lemercier-Quelquejay 1971 Lemercier-Quelquejay, Ch., Les khanats de Kazan et de Crimée face a la Moscovie en 1521 // CMRS, 1971, Vol. XII, No. 4. Markov 1896 Markov, musulmanskih monet İmp. Ermitaja, St. Petersburg, 1896. K.,
• İnventarnıy katalog Marlo 1961
• Marlo, Kristofer, Soçineniya, Moskova, 1961. Marlowe 1981
• Marlowe, Cristopher, Tamburlain the Great,
• Ed. by J. S. Cunnigham, Manchester, 1981. Massa 1937
• Massa, İsaak, Kratkoe izvestie o Moskovii v
• naçale XVII v., Moskova, 1937.
• Materialı 1932 Materialı po istorii Uzbekskoy, Tacikskoy i Turkmeskoy SSR. Çast I. Torgovlya s Moskovskim gosudarstvom i mejdunarodnoe polojenie Sredney Azii v XVI-XVII vv., Leningrad, 1932. Mercanî 1897 [Kaynakça kısmında belirtilmemiş] MİKH 1969 Materialı po istorii Kazahskih hanstv XV-XVIII vekov, A.-A., 1969. Nebolsin 1852 Nebolsin, P., Oçerki Voljskogo Nizovya, St. Petersburg, 1852.
• Nordenskiöld 1889 Nordenskiöld, A. E., Facsimile-Atlas to the Early History of Cartography…, Stockholm, 1889.
• Nuzhat-al-Qulub 1915 Nuzhat-al-Qulub… The Geographical Part of the Nuzhat-al-Qulub, Composed by Hamd- Allah Mustawfi of Qazvin in 740 (1340), Leyden-London, 1915.
• OR SPBF İV RAN OR SPBF İV RAN Ruk. S 861 (II. 6.40). Bez nazbaniya (ىﺮﻠﻧﺎﺧ ﻢﻳﺮﻗ ﺦﻳراﻮﺗ Chronologie des Khans de la Crimée en Tatarie).
• Ötemiş Hacı 1992 Utemiş Haci, Çingiznâme, A.-A., 1992. Paçkalov 2001 Paçkalov, A. V., K voprosu ob interpretatsii epiteta al-cedid (po materialam gorodov Ulusa Cuci) // Povolje v Srednie veka. Tezisı dokladov Vserossiyskoy nauçnoy konferentsii posvyaşçennoy 70-letiyu so dnya rojdeniya G. A. Fedorova-Davıdova (1931-2000), Nijniy Novgorod, 2001.
• Perepiska 1981 Perepiska İvana Groznogo c Andreyem Kurbskim, Moskova, 1981.
• Poslanie Tsarya 1997 Poslanie Tsarya Kazanskogo (Pismo hana Safa- Gireya polskomu korolyu Sigizmundu I) // GA., 1997, 1/2. PSRL 1904 Polnoe sobranie russkih leyopisey, Tom. XIII (Patriarşaya ili Nikonovskaya letopis), St. Petersburg, 1904.
• Pyatnitskiy 1928 Pyatnitskiy, Vl., K isrorii knigopeçataniya arabskim şriftom v Evropeyskoy Rossii i na Kavkaze // Publiçnaya biblioteka SSSR im. V. İ. Lenina, Sbornik I, Moskova, 1928.
• Remzi [Ramzi] 1908 Ramzi, M. M., Telfikü’l-Ahbar ve Telhikü’l- Âsar fî Vaka-i Kazan ve Bulgar ve Mûluki’t- Tatar, Mucallad 2, Orenburg, 1908. Reza 1996 Reza Enayetalla, Astarahan // Daerat ol- moaref-e bozorg-e eslami, T. 1, Tahran, 1996. RİO 1884 Sbornik Russkogo istoriçeskogo obşçestva, T. 41, St. Petersburg, 1884. Sadeddin 1863 Sadeddin Hoca Mehmed, Tacü’t-Tevarih, C. I, İstanbul, 1279/1863.
• Tarih-i Sahib 1973 Tarih-i Sahib Giray Han, Ankara, 1973. Tevarih 1967 Tavarih-i Guzida-Nusrat-name, Taşkent, 1967.
• The Geographical W. 1832 The Geographical Works of Sadik Isfahani, London, 1932. Tizengauzen 1884 Tizengauzen, V. G., Sbornik materialov, otnosyaşçihsya k istorii Zolotoy Ordı, T. I, St. Petersburg, 1884. [Tiesenhausen].
• Trepavlov 1997a Trepavlov, V. V., Nogay v Başkirii, XV-XVII vv. Knyajeskie rodı nogayskogo proishojdeniya, Ufa, 1997, (Materialı i issledovaniya po istorii i etnologii Başkortostana, No. 2).
• Türkische Handschiften 1968 Verzeichnis der orientalischen Handschriften in Deutschland, Bd. XIII, 1, Türkische Handschiften. Teil 1. Beschrieben von Barbara Flemming, Wiesbaden, 1968.
• Urmançeyev 1979 Urmançeyev, F., Tatarsko-başkirskoe skazanie o Tulyake // ST., 1979, No. 6. Usmanov 1972 Usmanov, M. A., Tatarskie istoriçeskie istoçniki XVII-XVIII vv., Kazan, 1972. Üçüncü 1993 Üçüncü Numaralı Mühimme Defteri (966- 968/1558-1560). Tıpkıbasım, Ankara, 1993.
• Veinstein 1992 Veinstein, G., Une lettre de Selim II au roi de Pologne Sigismond-Auguste sur la campagne d’Astrakhan de 1569 // Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes, 1992, Bd. 82.
• Zajackowski 1966 Zajackowski, A., La Chronigue des Steppes Kiptchak Tevarih-i Deşt-i Qipcaq du XVIIe siécle, Warszawa, 1966.
• Zayonçkovskiy 1969 Zayonçkovskiy, A., “Letopis Kipçaskoy stepi” (“Tevarih-i Deşt-i Kıpçak”) kak istoçnik po istorii Krıma // Vostoçnıe istoçniki po istorii narodov Yugo-Vostoçnoy i Tsentralnoy Evropı, T. II, Moskova, 1969.