Göktürk Kağanlarının Kültürden Uzaklaşma Eğilimi ve Sebepleri: Taspar Kağan ve İşbara Kağan

Yıl 2019, Cilt: 34 Sayı: 2, 595 - 608, 30.12.2019

Nurcan Kalkır , Selma Başkan

https://doi.org/10.18513/egetid.661612

Öz

Çalışmanın konusu, I. Göktürk (542-581) ve Doğu Göktürk (582-630) devletlerinin kuruluşlarından itibaren kağanların kendi kültüründen uzaklaşma eğilimi ve kültürden uzaklaşmaya sebep olan etkenlerin neler olduğunun Çin kaynaklarından faydalanılarak araştırılmasıdır. Çalışmada; kağanların Çin ile olan ilişkileri, devletlerin iç ve dış siyaseti, kültürleri ve kültürel etkileşimler sebep ve sonuçlarıyla incelenerek Türk tarihine ışık tutulmaya çalışılmıştır. Konu I. Göktürk dönemi kağanı Taspar Kağan (Tuobo Kehan佗钵可汗) ve Doğu Göktürk dönemi kağanı olan İşbara Kağan (Shetu Kehan摄图可汗) merkeze alınarak açıklanmıştır. Bu çerçevede temel kaynaklar olarak Zhou Tarihi (Zhōu Shū), Sui Tarihi (Suí Shū), Eski Tang Tarihi (Jiù Táng Shū) kullanılmıştır. Kağanların Çin ile olan dış siyaseti ve kendi meşrutiyetlerini korumak için uyguladıkları politikalar üzerinden iç siyaseti incelenmiş, Taspar Kağan’ın Budizm’e meyletmesi ve İşbara Kağan’ın Çin’e teslimiyeti konuları üzerinde durulmuştur. Dönemin siyasi, sosyal ve ekonomik şartları düşünüldüğünde kağanların bu kararları devletin ayakta kalması amacıyla zorunlu olarak aldığı ve bu faaliyetlerin geçici olarak uygulanan siyasi adımlardan ibaret olduğu sonucuna varılabilir

Anahtar Kelimeler

Birinci Göktürk Devleti, Doğu Göktürk Devleti, Kültürel Etkileşim, Tuobo Kağan, İşbara Kağan

The Inclination of the Gokturk Khagans to be Estranged from their own Cultures and Reasons: Taspar Khagan and Isbara Khagan

Öz

The main objective of this study is to investigate the inclination of khagans to be estranged from their own cultures from the foundation of I. Gokturk - Eastern Gokturk State and to find out what the factors are leading to alienation by using Chinese written sources.In this study, it is aimed to shed light to Turkish history via analyzing the connection between Khagan and China, internal and external policies of the states, their culture and cultural interactions along with the causes and effects. The internal politics of Khagan have been examined considering the Khagan's foreign policy with China and their policy to protect its own constitutionalism; it was focused on Taspar Khagan's inclination to Buddhism also Isbara Khagan’s surrendering to China. When the political, social and economic conditions of the period are considered, it can be concluded that the Khagans have taken these decisions aim to establish perpetuity of the state and these activities consist of the temporary political steps.
Key Words: First Gokturk State, Eastern Gokturk State, Cultural Interaction, Taspar Khagan, Isbara Khagan

Anahtar Kelimeler

First Gokturk State, Eastern Gokturk State, Cultural Interaction, Taspar Khagan, Isbara Khagan

Kaynakça

• Artun 2007 Erman Artun, Türklerde İslamiyet Öncesi İnanç Sistemleri-Öğretiler-Dinler, Adana Çandarlıoğlu 2017 Gülçin Çandarlıoğlu, ‘İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü’, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul Çay 2009 Abdulhaluk Mehmet Çay, ‘Tarihte Türk Devlet ve Beylikleri’, Kültür ve Turizm Bakanlığı Türkiye Kültür Portalı Projesi, Ankara, s.1-17. Eberhard 1943 WolframEberhard, ‘To’balar Etnik Bakımdan Hangi Zümreye Girer?’, (Çev. İkbal Berk), Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, s.19-32. Ecsedy1968 Hilda Ecsedy, “Trade and War Relations between Turksand China in the Second Half of the 6th Century”, Acta Orientalia, Vol. 21, No. 2, s. 131-180. Erdoğan 2003 Özden Erdoğan, XVIII. Y.Y.’a Kadar Anadolu’daki Türkmenlerin Dini Durumu, Ankara Üniversitesi SBE, Ankara, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Erdoğan 2017 Hasan Göktürk Erdoğan, “Kök Türk hükümdarı Mukan Kağan’, İtil Suwı Aka Turur”, Ege Üniversitesi, TDAE Türk Tarihi Ana Bilim Dalı 25. Yıl Armağanı, İzmir, s.183-203. Gömeç 2003 Sadettin Gömeç, “Eski Türk İnancı Üzerine Bir Özet”, Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt21, Sayı 33, s.79-104. Kafesoğlu 2015 İbrahim Kafesoğlu, Türk Milli Kültürü, Ötüken Neşriyat, İstanbul Kara 2015 Kara, Gülnar, ‘Zhou Tarihi’nin Türkler Bölümü Üzerinde Metin Çalışması’, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt 4, Sayı 3, s.542-562. Onay 2011 İbrahim Onay, ‘Bozkır Kültür Çevresinde Kâinat Anlayışı ve Düşünce Hayatı (Başlangıçtan Göktürk Dönemi Sonuna Kadar)’, Gazi Üniversitesi SBE, Ankara (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Otkan 2018 Pulat Otkan, ‘Tarihçinin Kayıtları’na (ShiJi) Göre Hunlar’, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul Taşağıl 2013 Ahmet Taşağıl, Kök Tengri’nin Çocukları(Avrasya Bozkırlarında İslam Öncesi Türk Tarihi), Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul Taşağıl 2015 Ahmet Taşağıl, Göktürkler I-II-III, Cilt I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara Tsai 2006 Liu Mau Tsai, Çin Kaynaklarına Göre Doğu Türkleri(Çev. Ersel Kayaoğlu-Deniz Banoğlu), Selenge Yayınları, İstanbul Türker 2013 Nurcan Türker, Han Hanedanlığı Döneminde Hunlarla Yürütülen He Qin Politikası (Akrabalık İle Sağlanan Barış Politikası) ve Sonuçları, Ankara Üniversitesi SBE, Ankara (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ünal 2015 Mustafa Ünal, Türklerin Tarih Boyunca Seçtikleri Dinler ve Seçme Sebepleri, Kesit Yayınları, İstanbul, s.362-363. Yıldırım 2016 Kürşat Yıldırım, ‘Taspar Kağan ve ‘İlk Tercüme Faaliyetleri Üzerine Bazı Notlar’’, 2.Dil Araştırmaları, İstanbul, s.37-52. Zhī - Gāng - Lì 2002 Zhāng Qǐ Zhī- Zhāng Guó Gāng- Zhōng Guó Lìshǐ Suí Táng Sòng Shǐ, (Çin Tarihi-Sui, Tang, Song Tarihi), Wu Nan Chu Ban Xu2004a Jia Lu Xu, ÈrshísìShǐQuánShì二十四史全释(Açıklamalı Yirmi Dört Tarih) XinTangShuJuan 215A, LieZhuan 140A, Tu JueLieZhuan (Shang), Shanghai Xu 2004b Èrshísì Shǐ Quánshì二十四史全释(Açıklamalı Yirmi Dört Tarih) Sui Shu Juan 84, Lie Zhuan 49, Tu Jue Zhuan, Shanghai