Klasik Düzende Osmanlı Taşrasında Sipahi Olmak

Yıl 2022, Cilt: 37 Sayı: 1, 423 - 443, 28.07.2022

Olcay Pullukçuoğlu Yapucu , Orhan Kurmuş

https://doi.org/10.18513/egetid.1148784

Öz

Klasik dönem Osmanlı ordusunun seçkin birliklerinden olan eyalet askerlerinin önemli bir parçasını timarlı sipahiler oluşturur. Askeri görevlerinin yanında sefer zamanı dışında taşrada yerel bir kolluk gücü olarak, aynı zamanda tarımsal üretimin sürekliliği, vergilerin toplanması ve asker yetiştirilmesi ile ilgili sorumluluklarıyla da farklı bir hayatın gerektirdiği görevleri yerine getirirler. Timarlı sipahilerin savaş meydanlarındaki askeri rolleri ile ilgili değerlendirmelerle karşılaştırıldığında, taşrada barış zamanı nasıl bir hayatları olduğu sınırlı sayıda çalışmaya konu olmuştur. 16 yüzyıl sonları ve 17. yüzyıl ortalarına odaklanan bu çalışmada taşrada bir devlet görevlisi ve aynı zamanda bir köy sakini olarak timarlı sipahi ve çevresinde süren hayat ile ilgili değerlendirmelere yer verilmiştir. Osmanlı toplumsal hayatının bir aktörü olarak tımarlı sipahi ve maiyetinin kırsaldaki hayatına dair ileride yapılacak çalışmalara katkı sunmak çalışmanın hedefleri arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Sipahi, sipahizade, cebelü, timar, Osmanlı kırsalı

In the Classicial Order: Being Sipahi in the Ottoman Countryside

Öz

An important part of the provincial soldiers, who were among the elite units of the classical period Ottoman army, was composed of timar sipahis. In addition to their military obligations, they performed the duties of a different life with their responsibilities as a local law enforcement officer in the countryside, including the continuity of agricultural production, the collection of taxes and the training of soldiers. Compared to the evaluations regarding the military roles of the cavalrymen of timar on the battlefields, a limited number of studies have focused on how they lived in peacetime in the countryside. This study, which focuses on the late 16th and mid-17th centuries, includes evaluations about the life in and around the timarlı sipahi as a state officer and also a village resident in the provinces. It is among the objectives of the study to contribute to future studies on the rural life of the timarli sipahi and his entourage as an actor of social life in the Ottoman countryside.

Anahtar Kelimeler

Sipahi, son of sipahi, cebelü, timar, Ottoman Countryside

Kaynakça

• İstanbul Kadı Sicilleri Bab Mahkemesi 92 Numaralı Sicil (H. 1120-1121 / M. 1709) cilt: 60, sayfa: 412 Hüküm no: 62 Orijinal metin no: [63a-3]
• İstanbul Kadı Sicilleri Bab Mahkemesi 54 Numaralı Sicil (H. 1102 / M. 1691) cilt: 20, sayfa: 263 Hüküm no: 303 Orijinal metin no: [51b-1]
• 3 Numaralı Mühimme Defteri 966-968/1558-1560, Ankara, 1993, .255, 323-324.
• 6 Numaralı Mühimme Defteri (972/1564-1565), Ankara, 1995, 100-101, 103-14, 256, 262-265.
• "Acun 2002 Fatma Acun, “Klasik Dönem Eyalet İdare Tarzı Olarak Timar Sistemi ve Uygulaması”, Türkler, s. 906. "
• "Akdağ 1964 Mustafa Akdağ, “ Celali İsyanlarında Büyük Kaçgunluk” Tarih Araştırmaları Dergisi, C.2 Sayı 2-3 s.1-51 "
• "Akyılmaz 1999 Gül Akyılmaz, “Bad-ı Heva Vergilerine Bir Örnek Resm_i Arûs”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7 (1-2), s. 115-128. "
• "Arıkan 1991 Zeki Arıkan, “Osmanlı İmparatorluğu’nda İhracı Yasak Mallar Memnu Meta” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Bekir Kütükoğlu’na Armağan Özel Sayısı) s.279-306. "
• "Barkan 1966 Ömer Lütfi Barkan, “Edirne Askeri Kassamına Ait Tereke Defterleri (1545-1659)”, Belgeler, C. III, Sayı 5-6, s 1-473. "
• "Barkan 1980 Ömer Lütfi Barkan, Türkiye’de Toprak Meselesi Toplu Eserler I, İstanbul."
• "Barkan 1993 Ömer Lütfi Barkan, “Timar”, İslam Ansiklopedisi, XII/1, 1993, s.295. "
• "Barkey 1999 Karen Barkey, Eşkıyalar ve Devlet, Osmanlı Tarzı Devlet Merkezileşmesi, (Çev. Zeynep Altok), İstanbul."
• "Beldiceanu 1976 Nicora Beldiceanu, “le Timar de Muslih Eddin, precepteur de Selim Shah”, Turcica 8-II, s. 91-110. "
• "Beldiceanu 1985 Nicoara Beldiceanu, XIV Yüzyıldan XVI. Yüzyıla Osmanlı Devleti’nde Timar, Ankara. "
• "Çakır 2003 Baki Çakır, Osmanlı Mukataa Sistemi XVI. XVIII. Yüzyıl, İstanbul. "
• "Çoruhlu 2013 Tülin Çoruhlu, “Zırh”, TDVİA C. 44. s. 394-395. "
• "Emecen 1993 Feridun M Emecen, “Cebelü”, TDVİA C. 7, s. 189. "
• "Faroqhi 1994 Suraiya Faroqhi, Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, İstanbul. "
• "Faroqhi 2006 Suraiya Faroqhi, Osmanlı Şehirleri ve Kırsal Hayatı, Ankara. "
• "Genç 2007 Mehmet Genç, Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, İstanbul. "
• "Howard 1990 Dougles Howard, “The Life and Career of an Ottoman Sipahi, Second Half of the Sixteenth Century”, Aspects of Altaic Civilization III, Ed. Denis Sinor, Bloomington, Indiana, s. 47-57. "
• "İnalcık 1959 Halil İnalcık, “Osmanlılarda Raiyyet Rüsumu”, Belleten XXIII, s.577-594."
• "İnalcık 1987 Halil İnalcık, Hicri 835 Suret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, Ankara. "
• "İnalcık 2004 Halil İnalcık, Osmanlı Ekonomik ve Sosyal Tarihi, İstanbul. "
• "İnalcık 2009 Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğunda Klasik Çağ 1300-1600, İstanbul. "
• "İnalcık 2012 Halil İnalcık, “Timar”, TDVİA C.41 s.168-173. "
• "İslamoğlu 2010 Huricihan İslamoğlu, Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Köylü, İstanbul."
• "Kaşıkçı 2003 Osman Kaşıkçı, “Osmanlı Hukukunda Taşınmazlar Tasarruf Şekli ve Tasarruf Belgelerinin Günümüz Hukukunda Geçerliliği”, e Akademi Hukuk Ekonomi Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi Sayı 4. "
• " Orhan Kurmuş - Olcay Pullukçuoğlu Yapucu 2020, “The Timar System: A Question of Financial Viability 1470-1670”, Tarih İncelemeleri Dergisi Cilt 35 Sayı 2, s.521-576."
• "Öz 2010 Mehmet Öz, “Tahrir”, TDVİA C.39, s. 425-429. "
• "Özdemir 2019 Yasin Özdemir, Osmanlı’da Pederasti, İstanbul. "
• "Özünlü 2011 Emine Erdoğan Özünlü, Ayntâb Sipahileri Bir Osmanlı Sancağında Timarlı Sipahi Olmak (1530-1647), Ankara."
• "Özünlü 2015 Emine Erdoğan Özünlü, “Timarlı Sipahi Kimdir?: Kaynaklar ve Problemler Üzerine Bazı Düşünceler”, Türk Sosyal Tarihçiliğinde Bir “Yalnız” İsim: Bahaeddin Yediyıldız’a Armağan, Ed. Yunus Koç - Serhat Küçük, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, s. 165-182"
• "Sahillioğlu 1991 Halil Sahillioğlu, “Arûs Resmi”, TDVİA, C.3 s. 422-423. "
• "Soyudoğan 2021 Muhsin Soyudoğan, “Cebelülerin Toplumsal Kökenleri Üzerine”, Alınteri Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2): s.139-169."
• "Şahin ve Emecen 1988 İlhan Şahin - Feridun M. Emecen, “15. Yüzyılın İkinci Yarısında Tokat Esnafı”, Osmanlı Araştırmaları VII-VIII, s. 287-308 "
• "Usta 2013 Aydın Usta, “Zırh”, TDVİA, C.44, s.391-394. "
• "Üçok 1943 Coşkun Üçok, “Osmanlı Devleti Teşkilatından Timarlar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 4, s. 525-551."
• "Türkmenoğlu 2021 M. Ali Türkmenoğlu, “Osmanlı Taşrasında Zirai Üretim: Osmanlı Sipahisi ve Köylüsü/ Agricultural Production in the Ottoman Country: Ottoman Sipahi and Peasant”, Turkish Academic Research Review, 6 (2), s. 725-751. "