Okul Müdürlerinin İş-Aile Yaşam Çatışması Düzeyleriyle İş Doyum Düzeyleri Arasındaki İlişki

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 173 - 191, 05.02.2023

Tezcan Uzlu

Öz

Bu araştırmanın amacı kamuya bağlı ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan okul müdürlerinin iş-aile yaşam çatışması düzeyleriyle iş doyum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmanın evrenini; 2015-2016 eğitim-öğretim yılında İstanbul ili Bağcılar ilçesinde kamuya bağlı ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan toplam 92 okul müdürü oluşturmaktadır. Araştırmada evrenin tamamına ulaşıldığı için örneklem seçilmemiştir. Araştırmanın modeli betimsel tarama türü ilişkisel taramadır. Veri toplama aracı olarak iş-aile yaşam çatışması ölçeği ve eğitim yöneticisinin iş doyumu ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, Pearson korelasyon testi tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda; çalışma evrenindeki okul müdürlerinin iş-aile yaşam çatışması düzeyleri toplamda ve iş-aile çatışması alt boyutunda orta, aile-iş çatışması alt boyutunda ise düşük düzeyde belirlenirken; iş doyum düzeyleri toplamda ve çalışma koşulları alt boyutunda orta, iş ve işin niteliği, kişilerarası ilişkiler ve örgütsel ortam alt boyutlarında yüksek, ücret, gelişme ve yükselme imkânları alt boyutlarında ise düşük düzeyde belirlenmiştir. Okul müdürlerinin iş-aile yaşam çatışması düzeyleri iş-aile çatışması alt boyutu ile iş doyum düzeyleri ve alt boyutlarının tamamı arasında orta düzeyde negatif yönlü ve anlamlı, iş-aile yaşam çatışması düzeyleri aile-iş çatışması alt boyutu ile iş doyum düzeyleri ve iş ve işin niteliği alt boyutu arasında düşük düzeyde negatif yönlü ve anlamlı, kişilerarası ilişkiler alt boyutu arasında orta düzeyde negatif yönlü ve anlamlı, ücret, gelişme ve yükselme imkânları, çalışma şartları ve örgütsel ortam alt boyutları arasında düşük düzeyde negatif yönlü ve anlamsız ilişkiler bulunmuştur. Okul müdürlerinin iş-aile yaşam çatışması düzeyleri ile iş doyum düzeyleri ve iş ve işin niteliği, gelişme ve yükselme imkânları, çalışma şartları, kişilerarası ilişkiler, örgütsel ortam alt boyutları arasında orta düzeyde negatif yönlü ve anlamlı, ücret alt boyutu arasında düşük düzeyde negatif yönlü ve anlamlı ilişkiler bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul Müdürü, İş-Aile Yaşam Çatışması, İş Doyumu

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

The Relationship Between the Levels of Work-Family Conflict of School Principals and the Levels of Job Satisfaction

Öz

The aim of this research is to examine the relationship between the levels of work-family conflict and job satisfaction of school principals working in public primary, secondary and high schools. The universe of the research; In the 2015-2016 academic year, a total of 92 school principals working in public primary, secondary and high schools in Bağcılar district of Istanbul constitutes. Since the entire universe was reached in the study, the sample was not selected. The model of the research is descriptive survey type relational survey. Work-family conflict scale and job satisfaction scale of education administrator were used as data collection tools. Frequency, percentage, arithmetic mean, standard deviation, Pearson correlation test techniques were used in the analysis of the data. As a result of the research; While the work-family life conflict levels of the school principals in the study population were determined as medium in the total and in the work-family conflict sub-dimension, and at a low level in the family-work conflict sub-dimension; Job satisfaction levels were determined as medium in total and working conditions sub-dimension, high in job and job quality, interpersonal relations and organizational environment sub-dimensions, and low in wage, development and promotion opportunities sub-dimensions. School principals' work-family conflict levels are moderately negative and significant between work-family conflict sub-dimension and job satisfaction levels and all sub-dimensions, work-family life conflict levels are between family-work conflict sub-dimension and job satisfaction levels and job and job conflict levels are negative. There were low negative and significant relationships among the sub-dimensions of quality of life, moderate negative and significant relationships between the sub-dimensions of interpersonal relations, low-level negative and meaningless relationships between the sub-dimensions of wage, development and promotion opportunities, working conditions and organizational environment. The school principals' work-family life conflict levels and job satisfaction levels and the quality of work and work, opportunities for development and promotion, working conditions, interpersonal relations, organizational environment sub-dimensions are moderately negative and significant, and wage sub-dimension has a low negative and significant relationship. significant relationships were found.

Anahtar Kelimeler

School Principal, Work-Family Life Conflict, Job Satisfaction

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Anafarta, N. ve Kuruüzüm, A. (2012). Demographic predictors of work-family conflict for men and women: Turkish case. International Journal of Business and Management, 7(13), 145-158.
• Arslan, M. (2010). Çalışma yaşamında stresin iş tatmini üzerindeki etkisi ve bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Marmara Üniversitesi.
• Aycan, Z. ve Eskin, M. (2005). Relative contributions of childcare, spousal support, and organizational support in reducing work-family conflict for men and women: The case of Turkey. Sex Roles, 53(7), 453-471.
• Aytaç, S. (2001). Çift kariyerli eşler ve çalışma yaşamındaki yeri, Ezgi Kitabevi.
• Baltacı, A. (2017) Okul müdürlerinin iş doyumları ile öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi,2(1), 49-76.
• Başaran, İ. E. (2000). Eğitim yönetimi: Nitelikli okul (4. Baskı), Feryal Matbaası.
• Baysal, A. C. (1993). Çalışma yaşamında insan ve ilgili bilim dalları, Avcıol Basım Yayın.
• Beutell, N. J. ve Wittig-Berman, U. (1999). Predictors of work-family conflict and satisfaction with family, job, career, and life. Psychological Reports, 85(3), 893-903.
• Bursalıoğlu, Z. (2014). Eğitim yönetiminde teori ve uygulama (12. Baskı), Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cooley, V. E. ve Shen, J. (2000). Factors influencing applying for urban principalship. Education and Urban Society, 32(4), 443-454.
• Çakmak, B. E. (2005). Organizasyon tarafından sağlanan barınma olanaklarının yarattığı tatminin genel iş tatminine katkısı: Türk Kara Kuvvetleri örnek olayı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Başkent Üniversitesi.
• Çarıkçı, İ. H. (2001). Banka çalışanlarının iş ve aile rollerinin çatışması: Bireysel ve örgütsel boyutlar [Yayımlanmamış doktora tezi], Marmara Üniversitesi.
• Çarıkçı, İ. H., Çiftçi, M. ve Derya, S. (2010). İş-aile yaşam çatışması: Türkiye’deki kadın yöneticiler üzerinde bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 2(2), 53-65.
• Doruk, N. Ç. (2008). Organizasyonlarda iş-aile ve aile-iş çatışmalarının bireylerin performansları üzerine etkisinde iş ve yaşam tatmininin rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Erciyes Üniversitesi.
• Edmonds, R. (1979). Effective schools for the urban poor. Educational Leadership, 37(1), 15-24.
• Efeoğlu, İ, E. (2006). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: İlaç sektöründe bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi], Çukurova Üniversitesi.
• Erdoğan, İ. (2014). Eğitim ve okul yönetimi okul yöneticileri ve öğretimle ilgilenen tüm eğitimciler için (3. Baskı), Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Erdoğu, A., G. (2013). İşkoliklik ve iş özel yaşam dengesi ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Marmara Üniversitesi.
• Fidan, F. (2005). Evlilik kariyeri öldürüyor mu? Yaklaşımlar, değerlendirmeler, algılamalar. Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Metinleri, 2(2), 1-18
• Friedman, I. A. (1995). School principal burnout: The concept and its components. Journal of Organizational Behavior, 16(2), 191-198.
• Friedman, I. A. (2002). Burnout in school principals: Role related antecedents. Social Psychology of Education, 5(3), 229-251.
• Frone, M. R., Russell, M. ve Cooper, M. L. (1992). Prevalence of work‐family conflict: Are work and family boundaries asymmetrically permeable? Journal of Organizational Behavior, 13(7), 723-729.
• Giray, M. D. ve Ergin, C. (2006). Çift-kariyerli ailelerde bireylerin yaşadıkları iş-aile ve aile-iş çatışmalarının kendini kurgulama davranışı ve yaşam olayları ile ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 21(57), 83-101.
• Greenhaus, J. H. ve Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Academy of Management Review, 10(1), 76-88.
• Greenhaus, J. H., Bedeian, A. G. ve Mossholder, K. W. (1987). Work experiences, job performance and feelings of personal and family well-being, Journal of Vocational Behavior, 31(2), 200-215.
• Grönlund, A. (2007). More control, less conflict? Job demand-control, gender and work-family conflict, Gender, Work & Organization, 14(5), 476-497.
• Gümüşeli, A. İ. (2014). Eğitim ve öğretim yönetimi. Pegem Akademi Yayıncılık. Higgins, C. A. ve Duxbury, L. E. (1992). Work-family conflict: A comparison of dual‐career and traditional‐career men, Journal of Organizational Behavior, 13(4), 389-411.
• Hofäcker, D. ve König, S. (2013). Flexibility and work-life conflict in times of crisis: A gender perspective. International Journal of Sociology and Social Policy, 33(9/10), 613-635.
• Kaplan, İ. (2011). Örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş tatmini ilişkisi: Konya Emniyet Teşkilatı üzerinde bir uygulama [Yayımlanmamış doktora tezi], Selçuk Üniversitesi.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi, Nobel Yayınları.
• Kayasandık, A. E. (2013). İş-aile çatışması ve duygusal bağlılık ilişkisinde algılanan örgütsel adaletin düzenleyici rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Nevşehir Üniversitesi.
• Keser, A. (2006). Çalışma yaşamında motivasyon, Alfa Aktüel Yayınları.
• Kıral, E. (2007). İlköğretim okul yöneticilerinin tanımlanmış görevleri için zaman kullanma biçemleri: Amasya ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Kırıkkale Üniversitesi.
• Kinnunen, U. ve Mauno, S. (1998). Antecedents and outcomes of work-family conflict among employed women and men in Finland, Human Relations, 51(2), 157-177.
• Kütükçüoğlu, E. (2002). İş stresi, bayan çalışanların iş tatmini ve iş-aile çelişkisi arasındaki ilişkiyle bağlantısı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Marmara Üniversitesi.
• McPeake, J. A. (2007). The principalship: A study of the principal's time on task from 1960 to the twenty-first century, Marshall University.
• Mustafayeva, L. ve Bayraktaroğlu, S. (2014). İş-aile çatışmaları ve hayat memnuniyeti arasındaki ilişki: Türkiye ve İngiltere'deki akademisyenlerin karşılaştırılması, The Journal of Business Science, 2(1), 127-145.
• Okutan, M. (2012). Eğitim yönetimi ve denetiminde örnek olaylar, Pegem Akademi Yayıncılık.
• Önel, N. (2006). İş-aile çatışmasının çalışan kadının aile içi ilişkileri üzerine etkileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Sakarya Üniversitesi.
• Özen, S. ve Uzun, T. (2005). İşyerinde çalışanın yaşadığı çatışmanın azaltılmasında örgütün ve ailenin rolü: Polis memurlarına yönelik bir uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 128-147.
• Özer, N. ve Kış, A. (2015). Okul müdürlerinin zaman yönetimi becerileri ile yaşadıkları iş aile çatışması arasındaki ilişki. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 6(11), 103-122.
• Özmete, E. ve Eker, I. (2013). İş-aile yaşamı çatışması ile başa çıkmada kullanılan bireysel ve kurumsal stratejilerin değerlendirilmesi, Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(1), 19-49.
• Özmutaf, N. M. (2007). Örgütlerde bireysel performans unsurları ve çatışma, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(2), 41-60.
• Öztekin, A Parasuraman, S. ve Simmers, C. A. (2001). Type of employment, work-family conflict and well-being: A comparative study, Journal of Organizational Behavior, 22(5), 551-568.
• Öztekin, A. (2002). Yönetim bilimi. Siyasal Kitabevi.
• Perrone, K. M., Webb, L. K., Wright, S. L., Jackson, Z. V. ve Ksiazak, T. M. (2006). Relationship of spirituality to work and family roles and life satisfaction among gifted adults. Journal of Mental Health Counseling, 28(3), 253-268.
• Sezgin, M. (2009). İş tatmini üzerine bir odak grup çalışması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Celal Bayar Üniversitesi.
• Şen, T. (2008). İş tatmininin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisine ilişkin hızlı yemek sektöründe bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Marmara Üniversitesi.
• Taşdelen, U., Aksoy, R. ve Çakmak, A. F. (2016). Gemi adamlarının iş-aile ve aile-iş çatışmasına ilişkin bir saha çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 8(2), 1-25.
• Thomson, P. ve Blackmore, J. (2006). Beyond the power of one: Redesigning the work of school principals. Journal of Educational Change, 7(3), 161-177.
• Veenhoven, R. (1996). Developments in satisfaction-research. Social Indicators Research, 37(1), 1-46.
• Voydanoff, P. (2005). Consequences of boundary-spanning demands and resources for work-to-family conflict and perceived stress. Journal of Occupational Health Psychology, 10(4), 491-503.
• Whitaker, K. S. (1996). Exploring causes of principal burnout. Journal of Educational Administration, 34(1), 60-71.
• Zedeck, S. ve Mosier, K. L. (1990). Work in the family and employing organization. American Psychologist, 45(2), 240-251.