The Relationship Between Transformational Leadership Characteristics of School Principals and Organizational Commitment and Motivation

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 175 - 205, 09.11.2023

Bilal Cici

Öz

In our age, progress and metamorphosis continue rapidly. This study, according to teachers' perspectives; It is aimed to determine the relationship between the transformational leadership characteristics of school principals and teachers' organizational commitment and motivation. Correlational design was used in our study. Our target group is 6291 teachers working in 364 schools in Istanbul-Basaksehir district in the 2020-2021 academic year. The research method is cluster sampling. 405 teachers participated in the research. Scales were prepared and applied in Google Form, in data collection; “Transformational Leadership Scale”, “School Engagement Scale”, “Job Motivation Scale” were applied. As a result, the data were analyzed with the SPSS 25.0 program. Likert type scales were used in our study. “Reliability Analysis” was conducted to test the reliability of the scale applied. Independent t-test was used to find the difference between 2 independent groups in the comparison of the results with normal distribution, and one-way analysis of variance was used in the comparison of more independent groups. Nonparametric tests were used for results that were not normally distributed. To compare these results, Mann Whitney U was applied to find the difference between two independent groups. Kruskal Wallis analysis was performed to compare more than two independent groups. The Bonferroni method was used to find the group that made the difference. Pearson correlation was used to test the relationship between continuous variables, and a significant and positive relationship was found between the scales and their sub-dimensions.

Anahtar Kelimeler

School Principal, Transformational Leadership, Organizational Commitment, Motivation

Okul Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik Özelliklerinin Örgütsel Bağlılık ve Motivasyonla İlişkisi

Öz

Çağımızda ilerleme ve başkalaşım hızla devam etmektedir. Bu çalışma, öğretmenlerin bakış açılarına göre; okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özelliklerinin, öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve motivasyonunda ilişki durumunu belirlemeye yöneliktir. Çalışmamızda korelasyonel desen kullanılmıştır. Hedef grubumuz 2020-2021 eğitim öğretim yılı İstanbul-Başakşehir ilçesindeki 364 okulda görev yapan 6291 öğretmendir. Araştırma yöntemi küme örneklemedir. Araştırmaya 405 öğretmen katılmıştır. Ölçekler Google Formda hazırlanmış ve uygulanmış, verilerin toplanmasında; “Dönüşümcü liderlik ölçeği”, “Okula Bağlılık Ölçeği”, “İş Motivasyonu Ölçeği” uygulanmıştır. Sonucunda veriler SPSS 25.0 programı ile çözümlenmiştir. Çalışmamızda likert tipi ölçekler uygulanmıştır. Uygulanan ölçeğin güvenilirliğini test etmek için “Güvenilirlik Analizi” yapılmıştır. Normal dağılıma sahip sonuçların karşılaştırılmasında 2 bağımsız grup farkını bulmak için bağımsız t testi, daha fazla bağımsız grup karşılaştırılmasında ise tek yönlü varyans çözümlemesi yapılmıştır. Normal dağılım olmayan sonuçlarda nonparametrik testler kullanılmıştır. Bu sonuçların karşılaştırılmasında, bağımsız iki grup arasındaki farkı bulmak için Mann Whitney U uygulanmıştır. Bağımsız ikiden fazla grup karşılaştırmak için ise Kruskal Wallis analizi yapılmıştır. Fark yaratan grubu bulmak için Bonferroni yöntemi kullanılmıştır. Sürekli değişkenler arasındaki ilişkiyi test etmek için ise Pearson korelasyon uygulanmış, ölçekler ve alt boyutları arasında anlamlı ve pozitif yönde ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul Müdürü, Dönüşümcü Liderlik, Örgütsel Bağlılık, Motivasyon

Kaynakça

• Aksel, N. (2016). Ortaokul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyonu arasındaki ilişki (Samsun ili örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Samsun.
• Altıntaş, D. (2020). Dönüşümcü liderlik ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesi: iletişim sektöründe bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Altınbaş Üniversitesi, Ankara. Anderson, M. V. & White, S. (2011). Resourcing Change in Small Schools. Australian Journal of Education, 55(1): 50-61.
• Brislin, R. W., MacNab, B., Worthley, R., Kabigting Jr, F., & Zukis, B. (2005). Evolving perceptions of Japanese workplace motivation: an employee-manager comparison. International Journal of Cross Cultural Management, 5(1): 87-104.
• Buluç, B. (2009). Sınıf Öğretmenlerinin Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 15(1): 5-34.
• Büyükbeşe, T. & Gökaslan, M. O. (2018). “İşe Gömülmüşlük, İşe Adanmışlık ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Bir Alan Çalışması”. Mukaddime, 9(2), 135-154.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2012). Sosyal bilimler için istatistik, (2. bs). Ankara. Pegem Yayınevi. Cafoğlu, Z.(1997). Liderlik; Bilgi-Karizma-Değişim, 21.Yüzyılda Liderlik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, (1. bs). İstanbul: Deniz Harp Okulu Basımevi.
• Chistophersen, K., Elstad,E., & Turmo,A.(2011). The Nature Of Social Practice Among School Professionals: Consequences Of The Academic Pressure Exerted By Teachers İn Their Teaching. Scandinavian Journal of Educational Research, 55(6): 639-654.
• Çayırağası, F. (2013). Özel Güvenlik Sektöründe Çalışanların Örgütsel Bağlılık, İş Motivasyonu, İş Performans Düzeyleri ve Bir Uygulama. Elektronik Mesleki Gelişim Dergisi, 1(1): 34-53.
• Çelik, Ö. (2010). Okul yöneticilerinin özbilinç yeterliliği ile dönüşümcü liderlik özellikleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Çelik, V. (2000). Eğitimsel Liderlik, (4. bs). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çelik, V. (2007). Eğitimsel Liderlik, (7. bs). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çetiner, A.(2008). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri ( Burdur ili örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Demir, A. (2020). İkokullarda çalışan öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları ı̇le iş doyumları arasındakı̇ ilişki. Tezsiz Yüksek Lisans Projesi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Dündar, S., Özutku, H., & TAŞPINAR, F. (2007). İçsel Ve Dışsal Motivasyon Araçlarının İşgörenlerin Motivasyonu Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir İnceleme. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (2): 105-119.
• Efil, İ.(1996). İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, (1. bs). Bursa: Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayını, No: 80.
• Eraslan, L. (2004). Okul Düzeyinde Dönüşümcü Liderlik. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1): 1-22.
• Erdoğruca, P. (2011). Dönüşümcü (Transformasyonel) liderlik ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki (Yayınlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ergeneli, A. (2006). Örgüt ve İnsan, (1. bs). Ankara: Hacettepe Yayınları.
• Ertürk, R. (2014). Öğretmenlerin iş motivasyonları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Gökçe, F., ve Kahraman, P. B. (2010). Etkili Okulun Bileşenleri: Bursa İli Örneği. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1): 173-206.
• Gümüşeli, A.İ.(2001). Çağdaş Okul Müdürünün Liderlik Alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, (28): 531-548.
• Gün, F. (2020). Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile öğretmenlerin okula bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Güngör, A. A. (2018). Etkili okul özelliklerinin dönüşümsel liderlik ve öğretmen bağlılığıyla ilişkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Işık, B. (2016). İlkokul müdürlerinin karizmatik liderlik özellikleriyle okullarındaki öğretmenlerin motivasyonu arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Van.
• İşcan, Ö. F. (2002). Küresel işletmecilikte dönüştürücü liderlik anlayışı-büyük ölçekli işletmelerde bir uygulama (Yayınlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi, (4. bs). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaya, S. (2015). İlkokul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile sınıf öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Keklik, B. (2012). Sağlık Hizmetlerinde Benimsenen Liderlik Tiplerinin Belirlenmesi: Özel Bir Hastane Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1): 73-93.
• Korkmaz, M. (2007). Örgütsel Sağlık Üzerinde Liderlik Stillerinin Etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 49(49): 57-91.
• Korkmaz, Y.(2017). Liderlik türlerinin örgütsel bağlılığa etkisi: kamu çalışanları üzerinde bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Korkut, H.( 1992 ). Üniversite Akademik Yöneticilerinin Liderlik Davranışları, Amme İdaresi Dergisi, 25(1): 159-174.
• Kouzes, J. M. and Posner, B.Z., 1997, The Leadership Practices Inventory: Facilitator’s Guide, San Francisco: Jossey-Bass/Pfeiffer.
• Kuyucu, E. (2023). Öğretmenlerin yöneticilerinin dönüşümcü liderlik rollerine yönelik algılarının örgütsel bağlılık düzeyleri ile ilişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adıyaman Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Adıyaman.
• Mottaz, C. J. (1985). The Relative İmportance Of İntrinsic And Extrinsic Rewards As Determinants Of Work Satisfaction. The sociological quarterly, 26(3): 365-385.
• Pallant, J. F., & Tennant, A. (2007). An introduction to the Rasch measurement model: an example using the Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS). British Journal of Clinical Psychology, 46(1): 1-18.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H., & Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers' trust in leader, satisfaction, and organizational citizenship behaviors. The Leadership Quarterly, 1(2): 107-142.
• Samad, S. (2012). The İnfluence Of İnnovation And Transformational Leadership On Organizational Performance. Procedia, Social and Behavioral Sciences, (57): 486-493.
• Sarpbalkan, D. (2017). Dönüşümcü liderliğin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi ve bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Sencer, M., ve Irmak, Y. (1984). Toplumbilimlerinde Yöntem, (2. bs). İstanbul: Say Kitap Pazarlama.
• Sönmez, V., ve Alacapınar, F. G. (2013). Resimli Bilimsel Araştırma Yöntemleri, (7. bs). Ankara: Anı Yayınları.
• Şahin, B. (2009). Örgütsel Gelişmenin Sağlanmasında Dönüşümcü Liderlerin Rolü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3): 97-118
• Şahin, B. (2020). Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Şişman, M. (2002). Öğretim liderliği, (5. bs). Ankara: Pegem Akademi.
• Tengilimoğlu, D.(2005). Kamu Ve Özel Sektör Örgütlerinde Liderlik Davranışı Özelliklerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Alan Çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(5): 1-16.
• Tetik, S. (2012). Sağlık Çalışanlarının Örgütsel Bağlılık Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1): 275-286.
• Tetik, S. (2014). Yerel Yönetimler Açısından Dönüştürücü Liderlik: Belediye Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma. Yönetim ve Ekonomi Dergisi. 21(1): 267-280.
• Toksöz, S. (2010). 21. yüzyılın liderlik anlayışı olarak okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özelliklerinin öğretmenlerin algılarına göre değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Töremen, F. ve Karakuş, M.(2008). Okullarda İşleri Kolaylaştırma Çabası: Okul Yönetiminde Kolaylaştırıcı Liderlik. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 25(7): 27-64.
• Tuğsal, T. (2019). Liderlik ve Kuramsal Yönetim, (1. bs). İstanbul: Gazi Kitabevi.
• Tsui, Kwok Tung, Cheng, Yin Cheong (1999). School Organizational Health And Teacher Commitment: A Contingency Study With Multi-Levelanalysis, Edu. Res. Evaluation, 5(3): 249-268.
• Uzun, D. (2016). Dönüşümcü liderlik ve örgütsel bağlılık ilişkisi: bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Van Der Voet, J. (2014). The Effectiveness And Specificity Of Change Management İn A Public Organization: Transformational Leadership And A Bureaucratic Organizational Structure. European Management Journal, 32(3): 373-382.
• Zengin, R., Akın, MA ve Karadaş, H. (2021). Okul Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkininin İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3): 2701.