Aksaray’da İki Selçuklu Sultanı: İkinci Ve Dördüncü Kılıç Arslan

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 15, 79 - 92, 01.12.2016

Nevzat Topal

Öz

Öz
Bu makalede Türkiye Selçuklu Sultanlarından İkinci ve Dördüncü Kılıç Arslan’ın Aksaray şehrinin gelişmesinde etkileri ve şehir çevresinde gerçekleştirdikleri siyasi faaliyetler ele alınacaktır. Aksaray, Türkiye Selçuklu Devleti’nin başkenti
Konya’yı ülkenin doğu bölgesi ile irtibatının sağlayan önemli bir güzergâhta yer
almaktadır. Bu durumun farkında olan Selçuklu Sultanlarının Aksaray şehrine
büyük ölçüde önem verdikleri görülmektedir. Selçuklular Devrinde Aksaray şehrinin gelişmesinde II. Kılıç Arslan’ın çok etkili olduğu görülmektedir. Şehrin kalesini tahkim ettirerek şehirde büyük ölçüde imar faaliyetleri gerçekleştirmiştir.
IV. Kılıç Arslan ise Anadolu’da Moğol hâkimiyetini etkili olduğu tarihlerde
sultanlık yapmıştır. Moğolların özellikle bu dönemde Aksaray ve çevresinde gösterdikleri faaliyetler ve tahribat üzerinde durulacaktır. Ayrıca Selçuklu Sultanı IV.
Kılıç Arslan’ın Aksaray’da şehit edilmesi makale kapsamında değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Aksaray, Türkiye Selçuklu devleti, II. Kılıç Arslan, IV. Kılıç Arslan  

Abstract
In this article, the effect of the Turkey Seljuk Sultans, the Second and the Fourth
Kilicarslan in the growth of the Aksaray City and their political activities in the
city surroundings will be taken into hand. Aksaray is located at an important route, allowing Turkey Seljuk Government's capital Konya to communicate with the
country's eastern region. It can be seen that the Seljuk Sultans are aware of the
importance of this situation, and they place large value and importance to the city
of Aksaray. During the age of Seljuks, it can be seen that the Sultan Kilicarslan the
Second had a big impact in the growth of the city of Aksray. He has started a large
scale of development planning by strengthening the City's Castle.
Kilicarslan the Fourth however has been the Sultan during the period of Mongolian Dominance in the Anatolia. Tere will be an emphasize for the period of
Mongolian activities and the damages in Aksaray Region. Also, an evaluation of
the killing of Kilicarslan the Fourth, the Seljuk Sultan will be given in a form of a
article.
Keywords: Aksaray, Turkey Seljuk Government, II. Kilicarslan, IV. Kilicarslan  

Anahtar Kelimeler

Aksaray, Türkiye Selçuklu devleti, II. Kılıç Arslan, IV. Kılıç Arslan

Kaynakça

• Ahmed bin Mahmud (1977), Selçuk-Name, I-II, İstanbul. Aksarâyî (2000), Müsâmeretü’l-Ahbâr, çev. Mürsel Öztürk, Türk tarih Kurumu, Ankara. AKYURT, M. Yusuf, Resimli Türk Abideleri II, TTK. Ktp. nr.596. Anonim (1952), Tarih-i Al-i Selçuk, trc. F. Nafiz Uzluk, Ankara. ARTUK, İbrahim -Cevriye Artuk (1971), İstanbul Arkeoloji Müzeleri Teşhirdeki İslâmî Sikkeler Kataloğu, I, s. 354, Levha XLIV, İstanbul. CAHEN, Claude (2000), Osmanlılardan Önce Anadolu, çev. Erol Üyepazarcı, İstanbul. CANTAY, Gönül (1992), Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Darüşşifaları, Ankara. ÇETİNTÜRK, E. Nihal (1983), “Aksaray-Kılıç Arslan Hanı”, Gazi Ünv. Müh. Mim. Fak. Dergisi, VIII/2, s. 11-23. ÇETİNTÜRK, E. Nihal (1986), Aksaray (Niğde) ve Çevresinde Türk eserleri; Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Ünv., Ankara. İbn Battûta (2000), İbn Battûta Seyahatnâmesi, çev. A. Sait Aykut, I-II, İstanbul. Ebu’l-Fidâ (1349), Tavvimü’l-Buldan, trc. Abdulmuhammed Ayeti, Tahran. ERDMANN, Kurt (1961), Das Anatolısche Karavansaray Des 13. Jahrhunderts, Berlin. ERTUĞRUL, Ali (2015), Anadolu Selçukluları Devrinde Yazılan Bir Kaynak: Niğdeli Kadı Ahmed’in el-Veledü’ş-Şefik ve’l-Hâfidü’l-Halîk’i, Türk Tarih Kurumu, Ankara. Evliya Çelebi (2010), Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi:, 3. Cilt 1. Kitap, Hazırlayanlar: Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı, YKY, İstanbul. GÖRÜR, Muhammet (1991), Anadolu Selçuklu ve Beylikler Döneminde Aksaray Şehri, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. İbn Bibi (1996), El-Evâmirü’l-Alâ’iyye Fi’l-Umûri’l-Alâ’iyye, çev. Mürsel Öztürk, C. II, Ankara. İbn Said el Mağrubi (1908), Bastü’l-arz Fi’l-tul ve’l-arz, (tah. Dr. Havan Karnit Hınıs), Tatvan. Katip Çelebi (1145), Cihannüma, İstanbul. KONYALI, İ. Hakkı (1973), “Aksaray Ulu Cami”, VD, X, s. 273-288. KONYALI, İ. Hakkı (1974), Abideleri ve Kitabeleri İle Niğde Aksaray Tarihi, C. I-III, İstanbul. KUBAN, Doğan (1968), “Anadolu Türk Şehri, Tarihi Gelişmesi Sosyal ve Fizikî Özellikleri Üzerine Bazı Gelişmeler”, VD, VII, s. 53-73. KURAN, Abdullah (1969), Anadolu Medreseleri, I, Ankara. Sapancalı Hüsnü (1928), Hasan Dağı’nda ilmî Cevelan, Aksaray. MOLTKE, Helmuth Von (1999), Moltke’nin Türkiye Mektupları, çev. Hayrullah Örs, İstanbul. Niğdeli Kadı Ahmed, el-Veledü’ş-Şefik ve’l-Hâfidü’l-Halîk, Süleymaniye Kütp. Fâtih Böl. No: 4518 (Eski No: 4519), v. 96b. ORAL, M. Zeki (1962a), “Aksaray’ın Tarihi Önemi ve Vakıfları”, VD, V, s. 223- 240 ORAL, M. Zeki (1962b) “Anadolu’da Sanat Değeri Olan Ahşap Minberler ve Tarihçeleri”, VD, V, s. 23-77. ÖNKAL, Hakkı (1996), Anadolu Selçuklu Türbeleri, Ankara. ÖZERGİN, M. Kemal (1965), “Anadolu’da Selçuklu Kervansarayları”, İÜ. Tarih Dergisi, XX, s. 141-170 SARRE, Friedrich (1998), Küçük Asya Seyahati 1895 Yazı, çev. Dârâ Çolakoğlu, İstanbul. SÖNMEZ, Zeki (1989), Başlangıçtan 16. Yüzyıla Kadar Anadolu Türk-İslam Mimarisinde Sanatçılar, Ankara. SÖZEN, Metin (1970-1972), Anadolu Medreseleri Selçuklu ve Beylikler Devri, I-II, İstanbul. TEXİER, Charles (2002), Küçük Asya Coğrafyası,Tarihi ve Arkeolojisi, çev. Ali Suat; Latin Harflerine Aktaran Kazım Yaşar Kopraman; Sadeleştiren Musa Yıldız, III, Ankara. TOPAL, Nevzat (2009), Anadolu Selçukluları Devrinde Aksaray Şehri, Aksaray Valiliği Yayınları, Ankara. TURAN, Osman (1997), “Kılıç Arslan II”, İA, VI, s. 688-703. TURAN, Osman (1946), “Selçuk Kervansarayları”, Belleten, X/39, s. 471-496. TURAN, Osman (1996), Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul. TURAN, Osman (1988), Türkiye Selçukluları Hakkında Resmi Vesikalar, Ankara. Yakut el-Hamevî (1990), Mu’cem el-Buldan, (tah. Ferir Abdü’l-Aziz el-Cundî), III-IV, Beyrut