Görsel Sanatlar Öğretmenlerinin Motivasyon Stratejilerine İlişkin Beklentiler

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 17, 0 - 0, 02.08.2017

Selahattin Yılmaz

Öz

Bu araştırmanın amacı; görsel sanatlar öğretmenlerinin motivasyon stratejilerine
ilişkin ilköğretim öğrencileri, öğretmen adayları, okul yöneticileri ve deneticileriyle
eğitim sendikalarının beklentilerinin saptanmasıdır. Görsel sanatlar
öğretmenlerinin motivasyon stratejileriyle ilgili beklentileri içeren araştırmaların
ve kuramsal bir çerçevenin olmaması nedeniyle araştırmada gömülü teori (grounded
theory) yöntemi benimsenmiş ve veri toplama, kodlama, çözümleme, kategori
ve tema oluşturma süreçleri buna göre gerçekleştirilmiştir. Araştırma 2014-2015
Eğitim öğretim yılında, Bolu İli Merkez ilçesindeki dokuz ortaokulun 5,6,7 ve 8.
Sınıflarında öğrenim gören 293 öğrenci, üç okul müdürü, üç ilköğretim müfettişi,
iki eğitim sendikasının 13 yöneticisi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Resim-İş Eğitimi Anabilim Dalı son sınıfta okul deneyimi ve öğretmenlik
uygulaması dersin alan 63 öğretmen adayıyla yürütülmüştür. Araştırmanın verileri
öğrenciler, okul yöneticileri, ilköğretim müfettişlerinden sırasıyla kompozisyon,
yüz-yüze görüşme ve odak grup görüşmeleri yoluyla, öğretmen adaylarından ise nitelik sıralama, gözlem öncesi ve gözlem sonu kompozisyon ve odak grup görüş-
meleri yoluyla toplanmıştır. Araştırmanın verileri NVIVO 7 programı kullanılarak
analiz edilmiş, analizler sonunda eğitim bileşenlerinin görsel sanatlar öğretmenlerinin
motivasyon stratejileriyle ilgili dışsal ve içsel motivasyon kaynaklara
yönelik önemli beklentileri olduğu ortaya çıkmıştır. Söz konusu beklentilerinin
‘ihtiyaçlar hiyerarşisi yaklaşımı’, ‘çift faktör kuramı’ ‘başarma ihtiyacı kuramı’,
‘beklenti-değer kuramı’, ‘başarı duygusunun kontrol-değer kuramı’, öz-belirleme
kuramı’, ‘başarı amaçları kuramı’ gibi içerik ve süreç kuramlarıyla açıklanabildiği
ve beklentilerin içsel motivasyon stratejilerinde odaklandığı sonuçlarına ulaşılmış-
tır. Bu sonuçlardan hareketle sanat eğitimi süreçlerinde yararlanılabilecek motivasyon
stratejilerine ilişkin öneriler sunulmuştur

Anahtar Kelimeler

motivasyon, motivasyon kuramları, görsel sanatlar, beklentiler

Kaynakça

• AKBABA, Sırrı, (2006), Eğitimde motivasyon. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:13. 23.2.2015 tarihinde http://edergi.atauni.edu.tr sitesinden alınmıştır. AMES, Carole ve ARCHER, Jennifer, (1988), Achievement in the classroom student learning strategies and motivational processes. Journal of Educational Psychology, 80, 260-267. AYAN, Sinan. ve DÜNDAR, Hakan, (2009), Eğitimde okul öncesi yaratıcılığın ve oyunun önemi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 63-74. AYKUTLU, Işıl ve ŞEN, Ahmet İlhan. (2004). Oyun tabanlı hazırlanmış ders planları ile fizik öğretimi. XII. Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiriler Kitabı Cilt 3, Ankara; Gazi Üniversitesi. BALCI, Ali, (2005), Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: PegemA Yayıncılık. BAŞAR, Hüseyin, (2004), Sınıf yönetimi. (11. Basım), Ankara: Anı Yayıncılık. BALTAŞ, Acar, (2002), Ekip çalışması ve liderlik. İstanbul; Remzi Kitabevi. BAYIRTEPE, Ezgi ve TÜZÜN, Hakan, (2007), Oyun-Tabanlı öğrenme ortamlarının öğrencilerin bilgisayar dersindeki başarıları ve öz-yeterlik algıları üzerine etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 41-54. BROPHY, Jere, (1999), Toward a model of value aspects of motivation in education: develeoping appreciation for particular learning domains and activities. Education Psychologist, 34(2), 75-85. http://ammonwiemers.com/IdetPortfolio/articles/ Activities.pdf sitesinden 21.8.2014 tarihinde alınmıştır. BUDAK, Selçuk, (2009), Psikoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınlar. DECİ, Edward L. ve RYAN, Richart. M.(1985), Intrinsic motivation and self-determination human behavior. New York:Plenum. DECİ, Edward L. ve RYAN, Richart. M. (1987), The support of autonomy and the control of behavior. Journal of personality and social psychology, 53(6), 1024- 1037. DECİ, Edward L. ve RYAN, Richart. M. (1991), A motivational approach to self: Integration in personality. In R Deinstbier (Ed). Nebraska Symposium on Motivation, Vol. 38 Perspectives on Motivation, Lincoln, NE. University of Nebraska Press. DECİ, Edward L. ve RYAN, Richart. M. (2000), Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American psychologist, 55(1), 68. DECİ, Edward L. ve RYAN, Richart. M. (2002), Handbook of self‐determination research. Rochester University of Rochester Press. DECİ, Edward L. ve RYAN, Richart. M. (2011), Self-determination theory. Handbook of theories of social psychology, 1, 416-433. BAYKOÇ- DÖNMEZ, Necate.. (1992), Oyun kitabı. İstanbul: Esin Yayınevi. DWECK, Carol S. (1986), Motivational processes affecting learning, American Psyvhologist 41(10) 1040-1048. ECCLES, Jacquelynne S. ve WIGFIELD, Allan, (2002), Motivational beliefs, values, and goals. Annual review of psychology, 53 (1), 109-132. ELLİOT, Andrew J. (1999), Approach and avoidance motivation and achievement goals, Educational Psyvhologist, 34, 169-189 EMİR, Serap ve KANLI, Esra, (2009), İlköğretim öğretmenlerinin öğrencilerini motive etme biçimlerinin incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi,12(2), 63-79. ERBİL, Devrim. (1997), Çağdaş sanat ve eğitim. Yaratıcı toplum yolunda çağ- daş eğitim. İstanbul: Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Yayınları. ERGÜL, Hüseyin Fazlı, (2005), Motivasyon ve motivasyon teknikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (14), 67-79. ERYILMAZ, Ali, (2013), Okulda motivasyon ve amotivasyon: Derse katılmada öğretmenden beklentiler ölçeğinin geliştirilmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (25), 1 - 18 FREEDMAN, Michael P. (1997), Relationship among laboratory instruction, attitude toward science, and achievement in science knowledge. Journal of Research in Science Teaching, 34(4), 343-357. GAGNE, Marylene. ve DECI, Edward L. (2005), Self-determination theory and work Motivation, Journal of Organizational Behavior J. Organiz. Behav. 26, 331–362 DOI: 10.1002/job.322. GORDON, Thomas, (1999), Etkili öğretmenlik eğitimi, (Çev: E. Aksay) İstanbul: Sistem Yayıncılık. GÖKYER, Necmi, (2012), Ortaöğretim okullarında öğrenim gören öğrencilerin yöneticilerden, öğretmenlerden, arkadaşlarından ve velilerden beklentileri, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (2), 235-277. GÜRSOY, Tuba ve UÇKUN, Duygu, (2013), 6. Sınıf öğrencilerinin kelime hazinesini geliştirilmesinde eğitsel oyunların etkisinin incelenmesi, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(3) 943-952. 14.7.2014 tarihinde http://www.turkishstudies.net/Makaleler/538669209_ 58G%C3%BClsoyTuba--arm- 943-952.pdf sitesinden alınmıştır. HAZAR, Muhsin, (2005), Beden eğitimi ve sporda oyunla eğitim. Ankara: Tutibay Yayıncılık HOWEY, Steven Craig, (1999), The Relationship between Motivation and Academic Success of Community College Freshmen Orientation Students, Eric Document Reproduction Report No. Jc 020 419, Service No: Ed 465 39. PATTON, Michael Quinn, (2014), Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri, (Çev. Ed. Mesut Bütün, Beşir Demir), Ankara, Pegem A. PEKRUN, Reinhard P. (2006), The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18, 315–341. KAPLAN, Mehmet, (2007), Motivasyon teorileri kapsamında uygulanan özendirme araçlarının işgören performansına etkisi ve bir uygulama, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. KARATAŞ, Hakan. (2011), Üniversite öğrencilerinin epistomolojik inançları, öğrenme yaklaşımları ve problem çözme becerilerinin akademik motivasyonu yordama gücü, Yayımlanmamış doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. KELLER, John M. (1987), Development and use of the ARCS model of instructional design. Journal of instructional development, 10 (3), 2-10. KELLER, John M. (1999), Using the ARCS motivational process in computer-based instruction and distance education, New Directions for Teaching and Learning, 78, 37-47. KOÇEL, Tamer, (2003), İşletme yöneticiliği, Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ. İstanbul. KUZGUN, Yıldız. (2002), Eğitimde kendini gerçekleştirme, Sınıfta Demokrasi. (Ed. Ali Şimşek) 3. Baskı. Ankara: Eğitim-Sen Yayınları, 1-25. LEE, Okhee ve BROPHY, Jere, (1996), Motivational patterns observed in sixth-grade science classrooms. Journal of Research in Science Teaching, 33 (3), 585- 610. MANİFESTO 15 (2015), Öğrenmeyi dönüştürmek, www.manifesto15.org/tr/ sitesinden 5.5.2015 tarihinde alınmıştır. MARTIN, Andrew, (2001), The student motivation scale: A tool for measuring and enhancing motivation. Australian Journal of Guidance and Counselling, 11, 1-20. MEECE, Judith L., WIGFIELD, Allan. ve ECCLES, Jacquelynne S. (1990), Predictors of math anxiety and its consequences for young adolescents’ course enrollment intentions and performances in mathematics. Journal of Educational Psychology, 82, 60-70. OTACIOĞLU, Sena Gürşen, (2008), Müzik eğitimi bölümü öğrencilerinin problem çözme, özgüven düzeyleri ile çalgı başarılarının karşılaştırılması, Selçuk Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 143-154. ÖZDEMİR, Şazimet Selcen, (2007), Görsel sanatlar (resim-iş) öğretmenlerinin motivasyonlarını etkileyen faktörler, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. ÖZDEN, Yüksel. (2005), Eğitimde yeni değerler. (6. Baskı). Ankara: Pegema Yayıncılık. ÖZDOĞAN, Berka, (2000), Çocuk ve Oyun: Çocuğa oyunla yardım Anı Yayıncılık, Ankara. ÖZGÜNGÖR, Sevgi ve KAPIKIRAN, Şahin, (2008), Güzel sanatlar eğitimi öğrencilerinin öğretmenlik meslek bilgisi derslerine ilişkin motivasyon ve başarı düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 47-60. PEKRUN, Reinhard, (2006), The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18, 315–341. PEKRUN, Reinhard. ve STEPHENS, Elizabeth J. (2009), Goals, emotions, and emotion regulation: perspectives of the control-value theory, Human Development Commentary on Tyson, Linnenbrink-Garcia, and Hill, 52, 357-365. DOI: 10.1159/000242349. RİGBY, C.  Scott,  DECİ, Edward  L, PATRİCK, Brian  C.  ve  RYAN, Richard M. (1992), Beyond the intrinsic-extrinsic dichotomy: Self-determination in motivation and learning, Motivation and Emotion,16(3)  165-185.Google Scholar Crossref. Erişim 23.10.2014. RYAN, Richart. M. ve DECİ, Edward L. (2000a), Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68-78. DOI:10.1037/0003-066X.55.1.68 RYAN, Richart. M & DECİ, Edward L. (2000b), Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25, 54-67. RYAN, Richart. M. & DECİ, Edward L. (2006), Self‐regulation and the problem of human autonomy: does psychology need choice, self‐determination, and will?. Journal of personality, 74(6), 1557-1586. SENEMOĞLU, Nuray, (1998), Gelişim öğrenme ve öğretim: kuramdan uygulamaya. Ankara: Gazi Kitabevi. SERİNKAN. Celalettin, (2008), Liderlik ve Motivasyon, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. SPİTZER, Dean R . (1996), Motivation: The neglected factor in instructional design. Educational Technology,36(3), 45-49. SLAVİN, Robert E. (2013), Eğitim psikolojisi: Kuram ve uygulama. (Çev: Galip Yüksel) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. STOVER, Juliana Beatriz, IGLESİA, de La Guadalupe, BOUBETA, Antonio Rial ve LİPORACE, Mercedes Fernández (2012), Academic Motivation Scale: adaptation and psychometric analyses for high school and college students. Psychology research and behavior management, 5, 71-83 DOI: 10.2147/PRBM.S33188. ŞİMŞEK, Ali, (2002), Özgürlükçü öğrenme, Sınıfta Demokrasi. (Ed. Ali Şimşek) 3. Baskı. Ankara: Eğitim-Sen Yayınları, 26-52. TAŞDEMİR, Sevgi, (2013), Motivasyon kavramına genel bir bakış, motivasyon araçları bilgi teknolojileri ve iletişim kurumu ölçeğimde bir model önerisi, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, İdari Uzmanlık Tezi, Ankara. TOPSES, Gürsen, (2009), Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi 3. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. URQUHART, Cathy, LEHMANN, Hans ve MYERS, Micheal. D. (2010), Putting the ‘theory’back into grounded theory: guidelines for grounded theory studies in information systems. Information systems journal, 20(4), 357-381. UYULGAN, Melis Arzu ve AKKUZU, Nalan. 2014), Öğretmen adaylarının akademik içsel motivasyonlarına bir bakış, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1) 7-32. ÜLGEN, Gülten, (1994), Lisans öğretimi düzeyinde eğitim psikolojisi dersinde başarı beklentisi ve erişi düzeyleri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 10, 55-63. ÜNAL, Fulya Topçuoğlu ve BURSALI, Hamiyet, (2013), Türkçe öğretmenlerinin motivasyon faktörüne ilişkin görüşleri. Middle Easterm & African Journal of Educational Research, Issue 5, 7-22, Issn: 2146-684x. WİGFİELD, Allan ve ECCLES, Jacquelynne S. (2000), Expectancy–value theory of achievement motivation, Contemporary Educational Psychology, 25, 68-81. YAMAN, Erkan ve GÜVEN, Naciye. (2014), An important concept affecting students’ motivation levels: Rewards and punishments, Öğrencilerin motivasyon düzeyine etki eden önemli bir kavram: Ödül ve ceza, International Journal of Human Sciences, 11(1), 1163-1177.