Er Töştük Anlatısının Kırgız Sahasına Ait Nesir Varyantları

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 11, 81 - 114, 14.10.2015

Ünsal Yeşildal

Öz

Dünyanın farklı bölgelerinde yaşayan Türk boylarının kendilerine özgü halk
anlatıları mevcuttur. Bu halk anlatılarının bazıları, Köroğlu ve Alpamış gibi, coğrafya
ve tarihin imkânsızlıklarını aşarak boya özgü olmaktan çıkıp milletin tümüne
ait olmuştur. Er Töştük anlatısı da bunlardan biridir. Bu makalede, çok geniş
bir coğrafyada yaşayan farklı Türk boyları arasında bilinen Er Töştük anlatısının
genel özellikleri ve Kırgız sahasına ait nesir varyantları hakkında bilgi verilmiş, bu
varyantlardan sırasıyla Iymanbek Şamen Oğlu, Cancigit Kazakbay Oğlu ve Cuma
Camgırçı Oğlu’nun derlediği varyantlar tarafımızca Kırgız Türkçesinden Türkiye
Türkçesine aktarılarak yayımlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Er Töştük, Kırgız, Iymanbek Şamen Oğlu, Cancigit Kazakbay
Oğlu, Cuma Camgırçı Oğlu, Düyşambiev Mırzalı, comok, epos, dastan,
kahramanlık masalı.

Anahtar Kelimeler

Er Töştük, Kırgız, Iymanbek Şamen Oğlu, Cancigit Kazakbay Oğlu, Cuma Camgırçı Oğlu, Düyşambiev Mırzalı, comok, epos, dastan, kahramanlık masalı

Variants Field Of Kyrgyzstan Of The Prose Er Töştük

Öz

Their unique folk narratives of Turkish tribes living in the world’s different regions. Some of these folk narratives, such as Koroglu and Alpamish has become of all the geography and history of the nation impossibility ceases to be beyond the specific dye. We TOS narrative is also one of them. This article describes the general characteristics of a vast geography we Tosun who is known among various Turkish tribes narratives and given information about prose variants of the Kyrgyz field, Iymanbek semen son respectively of these variants, Cancigit Kazakbay son and Friday Camgırç Son compiled by variants by us Kyrgyz Turkish in Turkey It was released transferred to Turkish

Anahtar Kelimeler

Töştük, Kyrgyz, epope, epos, the heroic tale

Kaynakça

• Abdullah, K. (1997). Gizli Dede Korkut, (Akt.: A. Duymaz), İstanbul: Ötüken Neşriyat (Eserin orijinali 1991 yılında yayımlandı.).
• Aça, M. (1998). Kozı Körpeş-Bayan Sulu Destanı Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilim- ler Enstitüsü, Konya.
• Bekki, S. (2007). Maaday-Kara Destanı, Elazığ: Manas Yayıncılık.
• Berdibay, R. (2002). Destan-Halk Hazinesi, (Yay. Koor.: Doğan A.), Ankara: Yeni Avrasya Yayınları.
• Boratav, P., N.,Bazın, L. (1995). Er Töştük, Manas Destanı Üzerine İncelemeler (Çeviriler-I), (Yay. Haz.: Fikret Türkmen) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Çeribaş, M. (2011). Kırgız Türklerinin Destancılık Geleneği ve Er Soltonoy Destanı, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Er Töştük (1956). Frunze: Kırgız SSR İlimder Akademiyası Til Cana Adabiyat İnstitütü, Kırgızstan Mamlekettik Basması.
• Er Töştük (1969). Frunze: Mektep Basması.
• Er Töştük (1996). Bişkek: Kırgız Respublikasının Ulutttuk İlimder Akademi- yası, Şam Basması.
• İbrayev, Ş. (1998). Destanın Yapısı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• İliç, Y. (2002). Kırgız Halk Destanı Er Töştük (Gramer-Metin-Çeviri-Dizin), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti- tüsü, İstanbul.
• Jirmunskiy, V., M. (1960). Skazanie ob Alpamışe İ Bogatırskaya Skazka, Mos- kova: İzdatelstvo Vostoçnoy Literaturı.
• Jirmunskiy, V., M. (2011). Türk Kahramanlık Destanları I.-II. Bölüm, (Çev.: Mehmet İsmail, Hülya Arslan-Erol), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karadavut, Z. (2006). Kırgız Masalları, Konya: Kömen.
• Karadavut, Z. (2010). Kırgız masallarında mitolojik unsurlar, Millî Folklor, 11(85), 71-80.
• Kaskabasov, S. (?). Kazak Halık Prozası, ?: ?.
• Kırgız Adabiyatının Tarıhı-I, (2004). (Akmataliev, A., Caynakova, A., Cuma- baeva, İ., Kebekova, B., Kıdırbaeva, R., Kırbaşev, K., Musaev, S., Şarşenaliev, Ö., D.), Bişkek: Kırgız Respublikasının Uluttuk İlimder Akademiyası.
• Kırgız Adabiyatının Tarıhı-III, (2004). (Akmataliev, A., Caynakova, A., Cu- mabaeva, İ., Kebekova, B., Kıdırbaeva, R., Kırbaşev, K., Musaev, S., Şarşenaliev, Ö., D.), Bişkek: Kırgız Respublikasının Uluttuk İlimder Akademiyası.
• Kırgız Elinin Oozeki Çıgarmaçılık Tarıhının Oçerki, (1973). (Baykocayev S., Zakirov S., Taştemirov C.), Frunze: İlim.
• Kudaybergenov, K. (1966). Kırgız el dastandarının negizgi tipteri, Ala-Too, No: 11, 153-158.
• Mambetakun, M. (2009). Kırgız El Ooz Adabiyatının Pamir Mektebi, Urumçi: Şincan El Basması.
• Manas Entsiklopesiyası, II. Tom (1995). Bişkek: Kırgız Entsiklopediyasının Başkı Redaktsiyası “Muras” İlimiy-Propagandalık İşker Dolbooru.
• Marks i Engelso Literature (1958). M.: Gospolitizdat.
• Murataliev, M. (1976). Baatırdık Kence Epostordun Tilindegi Bötönçölüktör, Frunze: İlim Basması.
• Musaev, S., Taştemirov, C., Malenov, B. (1959). Kırgız Adabiyatı, Orto Mektep- terdin 9-Klassı Üçün, Üçüncü Basılışı, Frunze: ?.
• Oğuz, Ö. (1999). Lord Raglan’ın geleneksel kahraman kalıbı ve Basat, Millî Folklor, 5(41), 2-7.
• Özkan, İ. (1989). Abdurrahman Han Destanı, Ankara: Kültür Bakanlığı Ya- yınları, 42.
• Raglan, L. (1998). Geleneksel kahraman, (Çev.: Metin Ekici), Millî Folklor, 5(37), 126-138.
• Suvanbekov, C. (1963). Kırgız Elinin Baatırdık Kence Eposu, Frunze: Kırgızs- tan Mamlekettik Basması.
• Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, 31. cilt, e-kitap, http://ekitap. kulturturizm.gov.tr/TR,78591/kirgiz-halk-edebiyati.html adresinden 23 Eylül 2014 tarihine alınmıştır.
• Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü, c.2, (2003). Ankara: AKDTYK Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
• Yeşildal, Ünsal, Yılmaz. (2015), Er Töştük Destanı (İnceleme-Metin), Yayımlan- mamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, S. (2012). Kazak Türk Folklorunda Epik Anlatmalar, Yayımlanma- mış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.