Türk Tarihinde Bir Dönüm Noktası, Büyük Taarruz ve 30 Ağustos Başkomutan Meydan Muharebesi

Year 2022, Volume: 11 Issue: 32, 243 - 271, 15.08.2022

Mehmet Sedat Erkan

Abstract

Türk İstiklâl Harbi; topyekûn savaş prensiplerine uygun olarak, Türk Milleti’nin
maddi ve manevi tüm varlığı ile yapmış olduğu eşi benzeri olmayan bir savaştı. Bu savaşta millî güç unsurlarının tamamı uygun bir şekilde kullanıldı. 26 Ağustos 1922’de
başlayan Büyük Taarruz ve 30 Ağustos 1922’de yapılan Başkomutan Meydan Muharebesi ile Yunan ordusu kesin bir yenilgiye uğratıldı. Daha sonra Takip Harekâtı ile
aralıksız kovalanan düşman kuvvetleri denize döküldü. Türk harp tarihinde ayrıcalıklı bir yeri olan bu muharebeler, İstiklâl Harbi’nin neticelenmesi bakımından olduğu
kadar, harp prensiplerinin tam olarak uygulanmasında da önemli bir örnek teşkil etti.
1921 yılında Sakarya Meydan Muharebesi’nden sonra hızla askerî ve siyasi hazırlıklara başlayan TBMM Hükümeti, Türk ordusunu bir sene içerisinde savunma düzeninden süratle taarruz edebilecek bir duruma getirdi. Gerekli hazırlıklar tamamlandıktan sonra Türk ordusu yığınaklanmasını büyük bir gizlilik içinde yaptı. Türk
ordusunun silah, araç ve gereçteki eksikliği, çok iyi planlanmış bir sıklet merkezi ile
giderildi. 25 Ağustos 1922 günü Türk ordusunun asıl taarruz bölgesi Afyon güneybatısındaki Akarçay ile Toklusivrisi arasında idi. Bu bölgede düşmanın iki tümen ve iki
alay kadar kuvveti karşısında on bir piyade tümeni ve üç süvari tümeni toplanmıştı.
26 Ağustos sabahı başlayan taarruz ile Türk ordusu, 30 Ağustos’a kadar beş gün süren
şiddetli çarpışmalardan sonra Yunan kuvvetlerini kuşatarak Dumlupınar kuzeyinde
ve Aslıhanlar bölgesinde imha etti.
Yunanlıların Anadolu’ya yeniden takviye getirmesine veya başka yerlerden kuvvet
kaydırmasına imkân vermeden imhasını sağlamak için kurtulabilen düşman birlikleri aralıksız olarak şiddetle ve hızla takip edildi. Düşman hiçbir yere tutunamadı. Türk
ordusu 6 Eylülde Balıkesir’i, kuzey mihverde İnegöl ve Yenişehir’i geri aldı. 7 Eylülde
Aydın’ı, 8 Eylülde Manisa’yı kurtardı ve 1 nci Kolordu Kemalpaşa’ya, 2 nci Kolordu
Manisa’ya, 4 ncü Kolordu Turgutlu’ya vardılar. 9 Eylül 1922 öğleden öncede Türk süvarileri İzmir’e girdi. 10 Eylülde Başkomutan ve Batı Cephesi Komutanlığı ile 1 nci
Kolordu İzmir’e girdi.11 Eylül 1922 de Bursa kurtarıldı.18 Eylül 1922 tarihinde Batı
Anadolu’da tek bir Yunan askeri kalmamıştı.
Bu muharebeler Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğinde Türk milletinin ve onun
kahraman ordusunun yüksek kudret ve kabiliyetini, Türk milletinin esir edilemez bir
millet olduğunu bütün dünyaya bir kez daha kanıtladı.
Bu büyük askeri zafer siyasî zaferlere zemin hazırladı. Mondros’u ortadan kaldıran Mudanya Ateşkes Anlaşması’nın imzalanarak Doğu Trakya’nın kurtarılmasına
ve İtilâf Devletlerinin hazırladıkları Sevr Projesi’nin ortadan kalkmasına neden oldu.
Ulusu bağımsız, Türk yurdunu bölünmez yaptı.

Keywords

İstiklal Harbi, Büyük Taaruz, Sakarya Meydan Muharebesi, Afyon, Mustafa Kemal Atatürk

References

• l Staff Army History Directorate, Athens ALTAY, Fahrettin. (1970). “Görüp Geçirdiklerim - 10 Yıl Savaş (1912-1922) ve Sonrası”, İnsel Yayınları, İstanbul Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, (2006). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, AAM, Ankara,
• ALPTEKİN, İrfan (Kurmay Yarbay). (1949). Yedek Subay Okulunda Okutulan Harp Tarihi Notları, Ankara
• BALKAYA, İhsan Sabri. (2003). Büyük Taarruz Öncesi İngiltere Nezdinde Barış Girişimleri ve Türk Bağımsızlık Mücadelesinin Avrupa Kamuoyuna Duyurulması, Cilt 19, Sayı 57
• BELEN, Fahri. (1970). Büyük Türk Zaferi, Afyon’dan İzmir’e, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul
• ÇALIŞLAR, İzzettin. (2007). “Sakarya’dan İzmir’e kadar 1’inci Kolordu”, Gnkur. Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara
• ERDEM, Nilüfer. (2009). Yunan Tarihçiliğinin Gözüyle Anadolu Harekâtı (1919-1923), T.C. İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Müdürlüğü, Doktora Tezi
• GÖRGÜLÜ, İsmet. (1992). Büyük Taarruz, Genelkurmay Basımevi, Yayın No: 92-59, Ankara
• Kara Harp Okulu (KHO), (1983). Harp Tarihi Ders Notları-Birinci Kitap, Ankara
• KAYIRAN, Mehmet, (1989). Tekâlif-i Milliye Emirleri ve Uygulanışı, Cilt 5, Sayı:15, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi
• Nutuk, (1994). AAM Yayını, Ankara
• Nutuk, (2008), Kozan Ofset, Ankara
• ÖNDER, Mehmet. (1989). Atatürk Konya’da, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara , SARISAMAN, Sadık. (2016). Arşiv Belgelerine Göre Büyük Taarruz, Tarih Okulu Dergisi, Yıl 9, Sayı XXV
• ŞAHİN, Hülya. (1998). Atatürk, Cumhuriyet ve Türk Ordusu, Erdem, Cilt 11, Sayı 32. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu
• TÜRKGELDİ, Ali Fuat. (1948). Mondros ve Mudanya Mütarekeleri Tarihi, Ankara
• Türk İstiklal Harbi, II. Cilt, Batı Cephesi, 6. Kısım, 1. Kitap, Büyük Taarruz’a hazırlık ve Büyük Taarruz, (1967). Ankara: Genelkurmay Basımevi
• Türk İstiklal Harbi, II. Cilt, Batı Cephesi, 6. Kısım, 2. Kitap, Büyük Taarruz, (1-31 Ağustos 1922), (1968). Ankara: Genelkurmay Basımevi
• Türk İstiklâl Harbi, II’nci Cilt, Batı Cephesi, 6’ncı Kısım, 3. Kitap, Büyük Taarruzda Takip Harekâtı, (31 Ağustos – 18 Eylül 1922). (1969). Ankara, Genelkurmay Basımevi
• Türk İstiklâl Harbi, VII. Cilt, İdari Faaliyetler (15 Mayıs 1919-2 Kasım 1923). (1975). Ankara, Genelkurmay Basımevi