“Türk Basınında İran İslam Devrimi: Aydınlık Gazetesi Örneği”

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 34, 179 - 207, 02.05.2023

Mürsel Özata

Öz

Türkiye ve İran’ın tarih boyunca coğrafi yakınlıkları nedeniyle sürekli birbirleriyle siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel birçok temasları olagelmiştir. İki kadim devlet
arasında yaşanan mücadelelerin yanı sıra kendi içlerinde yaşadıkları siyasal ve sosyal olaylar da birbirlerini oldukça yakından etkilemiştir.20.yy’ın ilk yarısında Atatürk ve Şah Rıza Pehlevi’nin, yüzünü batıya çevirerek siyasi ve sosyal alanda yaptıkları değişim ve inkılâplarla iki ülkenin aynı eksende yer aldıkları bir tablo meydana getirdikleri söylenebilir. Ancak 20.yy’ın son çeyreğinde İran’da İslam Devriminin gerçekleşmesi laik bir rejime sahip Türkiye ile dini esaslara dayalı bir İslam Cumhuriyeti kuran İran arasındaki ilişkilerin seyrinin nasıl olacağına dair iki ülke arasında bir takım endişe ve tedirginlikler yaşatmıştır.Pehlevi Hanedanlığının son dönemlerinde tamamen ABD etkisinde kalan, milli geliri eşit bir şekilde paylaştırmayan, sadece yönetim erkini sefahat içinde yaşatan ve bu yönde yürütülen politikaların olumsuz sonuçlarının da giderek artan etkisiyle Şah ailesi ve rejimi aleyhinde güçlü bir muhalefetin meydana gelmesine yol açmıştır. Farklı siyasal yapıların ortak bir amaca matuf yaptıkları işbirliği hiç beklenmedik bir şekilde İran’da İslam Devrimin gerçekleşmesini sağlamıştır. İran İslam Devrimi, Türk Basınında farklı algılamalara ve yansımalara yol açmıştır. Sağ ve sol basın diye adlandırılan farklı gazeteler kendi dünya görüşlerine göre değerlendirmelerde bulunmuşlardır. Biz çalışmamızda Türk basınında İran İslam
Devriminin nasıl ele alındığını Aydınlık Gazetesi üzerinden incelemeye çalışacağız. Aydınlık gazetesini seçmemizdeki en önemli etken sol bir ideolojiyi benimsemesine
rağmen dini karakterli İran İslam devrimine oldukça olumlu bakışının olmasıdır. Çalışmamızın zaman sınırlaması olarak devrimin ayak seslerinin en şiddetli duyulmaya başladığı 1979 yılının ilk günlerinden, Humeyni’nin İran İslam Cumhuriyetini kurduğu Nisan ayının sonuna kadar olan süreç ele alınacaktır.
Çalışmamızın amacı siyasi yelpazenin solunda yer alan yayın organlarından Aydınlık Gazetesi tarafından İran İslam Devrimi’nin nasıl algılandığını ve nasıl değerlendirildiğini ortaya koymaktır.
Bu çalışmada, Aydınlık Gazetesi üzerinden İran İslam Devriminin Türk basınında ve Türkiye kamuoyunda yarattığı etkilerin ne olduğu anlatılmaya ve Türkiye-İran
ilişkilerinin İran İslam Devrimi ile nasıl etkilendiği incelenerek alana bir katkı sunulmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Türk Basını, İran İslam Devrimi, Aydınlık Gazetesi