Öğretmenlerin Yetki Devri, Otonomi ve Hesap Verebilirliklerine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Year 2012, Issue: 5, 117 - 148, 23.07.2016

EMEL Koçak SELAHATTİN Turan ELİF Aydoğdu

Abstract

Bu araştırma ile Afyonkarahisar il merkezinde görev yapan ilköğretim okulu öğretmenlerinin yetki devrine, sınıf içerisinde ve program üzerindeki otonomilerine, eğitim öğretimin diğer paydaşlarına ve kamuya karşı hesap verebilirliklerine ilişkin algılarını belirlemek, yetki devri ve otonomiye dair algılarının çeşitli demografik değişkenlere göre değişip değişmediğini, öğretmenlerin yetki devri ve otonomi algıları arasında bir ilişki olup olmadığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini, Afyonkarahisar ilinde görev yapan 348 öğretmen oluşturmaktadır. Elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin yetki devri ve otonomiye dair algılarının manidar derecede beklenen ortalamanın üstünde olduğu saptanmıştır. Eğitim durumu, çalışılan öğretim kademesi ve branş değişkenlerinin, öğretmenlerin yetki devri ve genel otonomiye dair algılarına etki etmediği, program otonomisine dair algılarını etkilediği belirlenmiştir. Lisansüstü eğitim alan öğretmenlerle, ön lisans mezunu olan öğretmenlerin, ilköğretim birinci kademe öğretmenleri ile ilköğretim ikinci kademe öğretmenlerinin, sınıf öğretmenleri ile beden eğitimi ve beden eğitimi ile matematik öğretmenlerinin program otonomisine dair algıları arasında manidar fark bulunmuştur. Araştırmaya katılan öğretmenler şu an en fazla, “öğrencilere adil davranma ve bununla ilgili önlem alma” ile “öğrenci beklentilerine cevap verebilme” konusunda kendilerini hesap verebilir hissettiklerini; hesap verebilirlik ile ilgili gelecekte yapılabilecek düzenlemelerde en fazla “öğretimin kalitesi” ve “mesleki bilgi ve becerilerinin gelişimi” konularına önem verilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Öğretmenlerin; yetki devri ve program otonomisine sahip olma düzeyleri arasında, genel otonomi ve program otonomisine sahip olma düzeyleri

Keywords

Yetki Devri, Otonomi, Hesap Verebilirlik

References

• Acar, M. (2001). Accountability in public-private partnerships. Unpublished doctoral dissertation, University of Southern California.
• Aoki, N. (2000). Aspects of teacher autonomy: Capacity, freedom and responsibility. Paper presented at Hong Kong University of Science and Technology Language Centre Conference.
• Alpugan, O. (1998). İşletme bilimine giriş. Trabzon: PER Yayınları.
• Anderson, J. A. (2005). Accountability in Education. International Institute for Educational Planning, images/0014/001409/140986e.pdf (05.02.2010 tarihinde alınmıştır).
• Educational Policy Series 1. http://unesdoc.unesco.org/
• Araç, N. B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin örgütsel bağlılık ve yetkilendirilmeye İlişkin Görüşleri. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aydın, M. (2000). Eğitim yönetimi. Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.
• Aytürk, N. (2003). Yönetim sanatı. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Babadağ, K. (2001). Meslekleşme ve kadın. I.Uluslararası & VIII. Ulusal Hemşirelik Kongresi, 29 Ekim-2 Kasım, Kongre Kitabı, 35-39.
• Balcı, A. (2003). Kamu Yönetiminde “Hesap Verebilirlik” Anlayışı, Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar (Editörler: Asım Balcı, Ahmet Nohutçu, Namık Kemal Öztürk, Bayram Çoşkun), Ankara: Seçkin Yayıncılık, 407s., 115-133.
• Benson, P. (2000). Autonomy as a learners ’and teachers’ righ. London: Longman.
• Berberoğlu, (2003). Yetki, güç ve liderlik. C. Koparal (Ed.), Yönetim organizasyon (s. 137-151). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Bursalıoğlu, Z., (2000). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış. Pegema: Ankara.
• Corwin, Ronald G. (1974). Models of educational organizations in review of research in education. . Itaska, IL: S. E. Peacock.
• Farrel, C. M. & Law, J. (1999).Changıng Forms Of Accountabılıty In Educatıon? A Case Study Of Leas In Wales. Public Administration, 77(2), 293-310.
• Fidan, T. (2007). İlköğretim okulu yöneticilerinin örgütsel özerkliğe ilişkin görüş ve önerileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Firetone W.A. (1993). Why “Professionalizing” teaching is not enough. Educational Leadership, 50(6), 6-11.
• Franklin, H. L. (1988). Principal consideration and its relationship to teacher sense of Autonomy. Dissertation Abstracts International, 49 (09A), 2466.
• Gonzales, E. & Short, P.M. (1996). The relationship of teacher empowerment and principal power bases. Journal of Instructional Psychology, 23(3), 210-216.
• Goyne, J., Padgett, D., Rowicki, M.A., Triplitt, T. (1999). The journey to teacher empowerment. ERIC Document Reproduction Service no. ED 434 384.
• Hanson, E. M. (1991). Educational administration and organizational behavior. Boston: Allyn and Bacon.
• Helvacı, M. A. (2002). Performans yönetimi sürecinde performans değerlendirmenin önemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 1-2.
• Hoy, K. M., Miskel, C.G. (2010). Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama. (S. Turan, Çev. Edt.) Ankara: Nobel.
• Irgar, L. (1996). Eğitim yönetimi, okul yönetimi, sınıf yönetimi. Ankara: Beta.
• Kabakçı, E. (2001). Üniversite öğrencilerinde sosyotropik/otonomik kişilik özellikleri, yaşam olayları ve depresif belirtiler. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(4), 273-282.
• Leithwood, K. (2005). Educational Accountability: Issues and Alternatives. Saskatchewan School Boards Association, Research Report.
• Mete, Y. A. (2003). İlköğretim okullarında öğretmen yetkilendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi.
• Mete, Y. A. ( 2004). İlköğretim okullarında öğretmenlerin güçlendirilmesi. XIII Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004, Malatya.
• Moomaw, W. E. (2005). Teacher-perceived autonomy: A construct validation of the teacher autonomy scale. Unpublished master’s thesis, University of West Florida
• Mucuk, İ. (1997). Modern işletmecilik. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Özdemir, S., Bülbül, M., Acar, M. (2009, 14-16 Mayıs). Accountability and performance problems of education systems and services in Turkey. 17. NISPAcee Yıllık Konferansında sunuldu, Budva, Montenegro.
• Pearson, L. C., Hall, B. C., (1993). Initial construct validation of the teaching autonomy scale. Journal of Educational Research, 86, 172-177.
• Perie, M., Park, J.& Klau, K. (2007). Key Elements for Educational Accountability Models. Council of Chief State School Officers, Washington.
• Piehota, L. (1995). Empowering elementary school teachers through awareness and training. Unpublished doctoral thesis, Nova University.
• Sacks, S. R., & Eisenstein, H. (1976). Feminism and psychological autonomy: A study in decision making. Paper presented at the 84. Annual Meeting of the American Psychological Association, September 3-7, Washington DC.
• Short, P. M., Greer, J. T., & Melvin, W. M. (1994). Creating empowered schools: Lessons in change. Journal of Educational Research, 32(4), 38–52.
• Short, P. M., & Greer, J. T. (1997). Leadership in empowered schools: Themes from innovative efforts. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Short, P. M. & Rinehart, J. S. (1993). Teacher empowerment and school climate. Education, 113(4), 592-597.
• Smith, R.C. (2000) Starting with ourselves: Teacher-learner autonomy in language learning. In B. Sinclair, I. McGrath and T. Lamb (eds.) Learner autonomy, teacher autonomy:Future directions ( pp. 89-99). London: Longman.
• Wells, R., G. (1993). Yetki devri. (V., Üner, Çev.) İstanbul: Rota Yayınları.
• Taymaz, H. (2007). Okul yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Toksöz, F. (2008). İyi Yönetişim El Kitabı. TESEV Yayınları, İstanbul.
• UNDP, Governance for sustainable human development A UNDP policy document Glossary of key terms. http://mirror.undp.org/magnet/policy/glossary.htm (11.01.2010 tarihinde alınmıştır).