Peyzaj Sözcüğünün Farklı Bilim Alanlarındaki Terim Kullanımı: Lisansüstü Tezler Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 64 - 94, 30.08.2023

Elif Nur Sarı , Selim Bayraktar , Mert Ekşi

https://doi.org/10.31451/ejatd.1277073

Öz

Peyzaj terimi, bir yeryüzü parçasının doğal ve kültürel özelliklerini ifade etmedeki bütünleyici yaklaşımı ile birçok alanda tercih edilmeye başlamıştır. Uluslararası kaynaklar incelendiğinde, peyzaj teriminin ekoloji, çevre bilimleri, yer bilimleri, çevre araştırmaları, fiziki coğrafya, biyolojik çeşitlilik koruma, bitki bilimleri ve ormancılık gibi alanlarda kullanıldığı görünmektedir. Bu bilgiler ışığında, çalışmanın amacı; peyzaj mimarlığı haricindeki meslek alanlarında peyzaj ve peyzaj sözcüğünün geçtiği terimleri (peyzaj terimleri) tespit etmek ve farklı alanlardaki kullanımlarının değerlendirilmesi olarak belirlenmiştir. Bu çerçevede, Ulusal Tez Merkezindeki lisansüstü tez çalışmalarının özet kısımları incelenmiş ve peyzaj teriminin kullanımı analiz edilmiştir. Çalışma sonuçlarına göre, tespit edilen 820 tez çalışmasında toplam 9 farklı YÖK Temel Alanında 234 farklı peyzaj teriminin kullanıldığı tespit edilmiştir. En sık kullanılan terimler sırasıyla peyzaj (192), “kültürel Peyzaj (49)”, “peyzaj mimarlığı” (45),“peyzaj değeri” (33), “doğal peyzaj” (33), “peyzaj düzenlemeleri” (33), “peyzaj mimarları” (32), “peyzaj alanı” (30), “peyzaj çalışmaları” (26), “kentsel peyzaj” (26), “işitsel peyzaj” (26), “kültürel peyzaj alanı” (23) olarak belirlenmiştir. Bilim alanları açısından en yüksek terim çeşitliliği sırasıyla Mimarlık, Planlama ve Tasarım, Ziraat, Orman ve Su Ürünleri, Mühendislik, Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler alanlarında görülmüştür. Peyzaj terimi hakkında daha kapsamlı araştırmaların ve tartışmaların farklı bilim alanları bağlamında yapılmasının terimin gelişimine önemli katkılar sunacağına inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Peyzaj, Peyzaj mimarlığı, Lisansüstü tez, Peyzaj terimi, Bilim alanları

The Use Of The Word "Landscape" As A Term In Different Fields Of Science: An Analysis On Postgraduate Theses

Öz

The term "landscape" has become increasingly popular across various disciplines due to its holistic approach in depicting the inherent natural and cultural attributes of a specific land area. Upon examining international sources, the term "landscape" has been widely used in diverse fields, including ecology, environmental sciences, geosciences, environmental research, physical geography, biodiversity, conservation, plant sciences, forestry sciences, and agricultural sciences. This study aims to identify the terms used in professional fields other than landscape architecture that contain the word landscape and to evaluate the use of these terms in different fields of science. In this context, the abstracts of graduate theses in the National Thesis Center of Türkiye were examined and the use of landscape terms was analyzed. According to the results of the study, it was found that 820 dissertation studies were conducted in a total of 9 different basic fields of the Turkish Council of Higher Education (YÖK) and 234 different landscape terms were used in these studies. The most frequently utilized terms were as follows: "landscape" (192), "cultural landscape" (49), "landscape architecture" (45), "landscape value" (33), "natural landscape" (33), "landscape arrangements" (33), "landscape architects" (32), "landscape area" (30), "landscape studies" (26), "urban landscape" (26), "acoustic landscape" (26), and "cultural landscape area" (23). In terms of scientific fields, the highest diversity of terms was observed in the fields of “Architecture, Planning and Design”, “Agriculture, Forestry and Aquaculture”, “Engineering”, “Social, Humanities and Administrative” sciences. According to the results of the study, it is evident that the term "landscape" is an accepted, widely used and increasingly enriched term by various disciplines in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Landscape, Landscape terminology, Comparative analysis, Term analysis

Kaynakça

• Antrop, M., 2000. Background Concepts for Integrated Landscape Analysis. Agriculture, Ecosystems And Environment, 77 (1–2): 17–28.
• Antrop, M., Van Eetvelde, V., 2017. Landscape Perspectives, The Holistic Nature of Landscape. ISBN: 10: 940241181X, 436 pages, Springer.
• Atik, M., 2019. Antalya Akdeniz Örnekleri İle Kırsal Kültürel Peyzaj Karakterleri. Peyzaj Araştırmaları ve Uygulamaları Dergisi, 1(1): 18-25.
• Bayer, M. Z., 1977. Peyzaj Mimarisi. Bölüm:1 Türk Tarih Kurumu Basımevi, 48 sayfa Ankara.
• Baylan, E., 2019. Kültürel Peyzaj ve Yere Bağlılık: Van Kenti Örneği. Yuzuncu Yıl University Journal of Agricultural Sciences, 29(1): 10-23.
• Beyoğlu, A., 2007. Cumhuriyet Sonrası Türk Resminde Mekan Olgusu. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Danışman: İbrahim Dinçeli, Edirne
• Carmel, Y., Naveh, Z., 2002. The Paradigm of Landscape and The Paradigm of Ecosystem-Implications for Land Planning And Management in The Mediterranean Region. Journal Of Mediterranean Ecology, 3: 35-46.
• Co E., 2000. European Landscape Convention. in Treaty Series. Council of Europe: Strasbourg.
• Çatalbaş, F., Kılıç, S.E., 2022. Tarihi Kentsel Peyzaj [Historic Urban Landscape (Hul)] Yaklaşımı Perspektifinde İ̇Zmir Tarihi Liman Kentinde Planlama Ve Kültürel Mirasın Korunmasına Yönelik Katılımcı Bir Model. Megaron, 17(3).
• Çepel, N. 1994. Peyzaj Ekolojisi Ders Kitabı. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayın Nu: 3868, 228 sayfa, İstanbul.
• Ertekin, M., Çorbacı, Ö. L., 2010. Üniversite Kampüslerinde Peyzaj Tasarımı (Karabük Üniversitesi Peyzaj Projesi Örneği). Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 10(1): 55-67.
• Ekşi, M., Sarı, E. N., Eminel Kutay, M., 2020. Türkiye’de Bulunan Peyzaj Mimarlığı Bölümlerinin Uluslararası Ölçekte Değerlendirilmesi. Peyzaj Araştırmaları ve Uygulamaları Dergisi, 2(2): 73-84.
• Ekşi, M., Türk, E., 2020. Beşiktaş İlçesi Sokak Adlarının Peyzaj Terimleri Açısından İncelenmesi. Avrasya Terim Dergisi, 8(3): 131-136.
• Evrendilek, F., 2004. Ekolojik Sistemlerin Analizi, Yönetimi ve Modellemesi. Papatya Yayıncılık, ISBN: 10. 9756797592, 208 sayfa.
• Fetisov, D. M., Solovchenkov, S.A., 2022. The Concept of Landscape in Russian Legislation. Geography and Natural Resources, 43(2): 101-107.
• Fahrig, L., 2005. When is A Landscape Perspective Important. Issues and Perspectives in Landscape Ecology, Edited by John A. Wiens and Michael R. Moss, ISBN: 9780511614415.
• Güler, A.C., 2019. Tarihi Kırsal Peyzaj Kavramının Getirdiği Yeni Açılımlar. Mimar.ist, 66 (3): 30- 40.
• Güneroğlu, N., Acar, C., 2016. Çay (Camellia sinensis) Alanlarının Peyzaj Değeri. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 17 (1): 38-51.
• Güzel, M., Yeşil, P., 2021. Ordu İlindeki Mahalle Adlarının Doğal ve Kültürel Peyzaj Ögeleri Bağlamında İncelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 11(3): 763-776.
• Hammer, Ø., Harper, D. A., Ryan, P. D., 2001. PAST: Paleontological Statistics Software Package for Education and Data Analysis. Palaeontologia Electronica, 4(1): 9.
• Jorgensen, A., 2015. Is Landscape An Oxymoron? Understanding The Focus of Landscape Research. Landscape Research, 40(1): 1-4.
• Klink, H. J., Potschin, M., Tress, B., Tress, G., Volk, M., Steinhardt, U., 2002. Landscape And Landscape Ecology. Development and Perspectives of Landscape Ecology, Kluwer Academic Publishers, Edited by Olaf Bastian, Carly Beierkuhnlein, Jörg Köfler, Martin Volk ISBN:-14020-0919-4, 1-47.
• Kuckartz, U., Rädiker, S., 2019. Analyzing Qualitative Data With MAXQDA. Cham: Springer International Publishing, ISBN: 9783030156718, 290 pages.
• Liu, Y. J., 2014. A Study on Sustainable Green Ecological Landscape Design. Advanced Materials Research, 919: 1641-1644.
• Ostaszewska, K., 2010. The Geochemical Landscape Concept and Its Usefulness in Physical Geography. Miscellanea Geographica, 14(1), 5-12.
• Pamay, B., 1978. Kentsel Peyzaj Planlaması. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayın Nu: 2487, 95 sayfa, İstanbul.
• Pamay, B., 1979. Park Bahçe ve Peyzaj Mimarisi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayun Nu: 2486, 256 sayfa, İstanbul.
• Potschin, M., Bastian, O., 2004. Landscapes and Landscape Research in Germany. Belgeo Revue Belge De Géographie, (2-3): 265-276.
• Ramazan, Özey., Bilgili, M., & Kocalar, A. O., 2018. Coğrafyada Peyzaj Teorisi. Lnternational Journal of Geography And Geography Education, (38): 127-141.
• Sevgi O., Köse C., Ekşi M., 2018. Orman Fakülteleri Lisansüstü Ders İsimlerinde Bulunan Terimlerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi. Sayfa: 400-410, 4. Ulusal Ormancılık Kongresi, 15-16 Kasım 2017 Türkiye Ormancılar Derneği, ISBN: 9786056448287, 195 sayfa , Antalya.
• Stilgoe, J. R., 2018. What is Landscape?. MIT Press, ISBN: 9780262029896, 280 pages.
• Talento, K., Amado, M., Kullberg, J. C., 2019. Landscape—A Review With A European Perspective. Land, 8(6): 85.
• Uzun, O., Gültekin, P. G. 2010. Türkiye’de Lisansüstü Peyzaj Mimarlığı Eğitimi ve Çalışma Konuları. Peyzaj Mimarlığı 4. Kongresi, 21-24 Ekim 2010, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası, 178 sayfa, İzmir.
• WOS, 2022. Web of Science. Erişim tarihi:1 Nisan 2022 URL‐1, https://www.yok.gov.tr/Documents/Akademik/GuncelTablo/2019M_BilimAlanlariAnahtarKelimeler_140319.pdf
• URL-2 https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Yener, G., Atila, Gül, 2016. Kültürel Peyzaj Değeri Açısından Yörük Kültürünün İrdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20(2): 197-205.
• Zonneveld, I.S., 1989. The Land Unit - A Fundamental Concept in Landscape Ecology and Its Applications. Landscape Ecology, 3: 67–86.