60-66 Aylık Çocukların Bilimsel Süreç Becerilerine Duyu Temelli Bilim Eğitimi Programının Etkisi

Year 2017, Volume: 17 Issue: 68, 239 - 254, 20.03.2017

Hacer Tekercı , Adalet Kandır

Abstract

Problem Durumu: Erken dönemde çocukların öğrenme isteğini, onların
ilgisini çekebilecek bilişsel etkinliklerle desteklemek öğrenme sürecinin en
önemli gereksinimlerindendir. Bilim eğitimi ise; çocuklar için, onları
öğrenmeye iten içsel güdüleri ile bilişsel süreçlerini harekete geçirerek
yaşadıkları dünyaya karşı, sistematik bir düşünce ve anlayış geliştirme
yöntemidir. Bilimsel süreç becerileri çocukların bilimle başarılı bir şekilde
ilişki kurabilmeleri açısından çok önemlidir. Bu becerilerin kazanılması ve
bilimsel düşünce farkındalığının oluşması için gerekli çalışmaların ve
uygulamaların yapılabileceği kritik dönem ise, erken çocukluk dönemidir. Erken
dönemde bilimsel süreç becerilerinin etkin kullanımı açısından çocukların tüm
duyularını kullanarak, araştırmaya ve duyumsal deneyimler aracılığıyla çevreden
geri dönüt almaya ihtiyaçları vardır.

Erken çocukluk döneminde çocukların duyu gelişimine
yoğunlaşan ve bilimsel süreç becerilerinin gelişimini destekleyen yöntem ve
tekniklerin kullanıldığı bir bilim eğitimi programının planlanmasında ve
uygulanmasında eksiklikler ve sorunlar gözlenmektedir. Bu nedenle bu çalışma
bilim eğitimi kapsamında duyu temelli çalışmalar aracılığı ile çocukların
bilimsel süreç becerilerini güçlendirmeye odaklanmaktadır.

Araştırmanın Amacı: Bilim eğitimine yönelik yapılan çalışmalar,
çocukların bilimsel süreç becerilerine ve sonraki akademik başarılarına etki
ettiği yönünde çeşitli bilgiler sunmaktadır. Buna bağlı olarak, bilim eğitimi
kapsamında geliştirilen duyu temelli bilim eğitimi programının, bilimle
ilişkili temalar ve bilimsel kavramlar çocukların bilimsel süreç beceri
kazanımlarını destekleyecektir. Bu da bilim okuryazarı ve bilimsel düşünebilen
bir toplum oluşması beklentisini desteklemesi yönünden büyük önem taşımaktadır.
Bu nedenle bu araştırmada, 60-66 aylık çocukların bilimsel süreç becerilerine
duyu temelli bilim eğitimi programının etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.

Araştırmanın Yöntemi: Araştırma yöntemlerinin kullanımında geliştirilmiş
etkili yöntemlerden biri de karma desenli yöntemdir ve çocukların bilimsel
süreç becerilerini değerlendirmek amacıyla yapılan bu araştırmada karma desenli
yöntem kullanılmıştır. Deneysel nitelik özelliği taşıyan bu araştırmada,
ön-test/son-test/izleme-testi kontrol gruplu deneysel desen ve nitel araştırma
türleri kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2012-2013 eğitim-öğretim yılı
Erzurum ili MEM’ne bağlı anaokulları/anasınıflarında görevli öğretmenler ve
çocuklar ile 2013-2014 eğitim-öğretim yılı Muş ili MEM’ne bağlı
anaokulları/anasınıflarında görevli öğretmenler ve çocuklar oluşturmaktadır.
Çalışmada, bağımsız anaokulu ve anasınıfına devam eden 60-66 aylık 40 çocuk yer
almıştır. Araştırmanın verileri; Tekerci ve Kandır (2013) tarafından
geliştirilen; 48-66 Aylık Çocuklar İçin Bilimsel Süreç Becerilerini
Değerlendirme Ölçeği (BSBÖ) ve Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Araştırma
verilerinin analizinde; deney ve kontrol gruplarının denkliğini belirlemek
amacıyla BSBÖ’nden elde ettikleri puan ortalamaları arasındaki farkın
anlamlılığı “Bağımsız gruplarda t Testi” analizi tekniği ile test edilmiştir.
Deney ve kontrol gruplarının BSBÖ ön-test sonuçlarına göre düzeltilmiş son-test
puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olup olmadığı, tek faktörlü
kovaryans analizi (one factor ANCOVA) ile test edilmiştir. Deney grubunun BSBÖ
ön-test/son-test ve izleme testi ortalama puanları arasındaki farkı test etmek
için ise; tek faktör üzerinde tekrarlı ölçümler için iki faktörlü ANOVA
(repeated measures) uygulanmıştır.

Araştırmanın Bulguları: Duyu Temelli Bilim Eğitim Programı’nın uygulama
sürecinin değerlendirilmesi “Öğretmen Gözlem Formu” ile yapılmıştır. Elde
edilen sonuçlara göre, öğretmenin etkinliklerin tamamına yakınının
uygulanmasında sorun yaşamadığı görülmüştür.

Araştırmada BSBÖ’nden elde edilen verilere göre,
deney/kontrol grubunun, BSBÖ son-test puan ortalamalarında deney grubu lehine
anlamlı düzeyde bir fark olduğu (p<0.05), deney grubunun BSBÖ
ön-test/son-test puan ortalamaları karşılaştırıldığında ise son-test lehine
anlamlı düzeyde fark (p<0.05) olduğu görülmüştür. Kontrol grubunun, BSBÖ
ön-test/son-test puanları karşılaştırıldığında yine anlamlı düzeyde fark
(p<0.05) bulunmuştur. Ayrıca deney/kontrol grubunun, BSBÖ son-test puan
ortalamaları karşılaştırıldığında, deney grubu lehine anlamlı düzeyde fark
(p<0.05) belirlenmiştir. Deney grubu izleme testi puanları ile son-test puan
ortalamaları karşılaştırıldığında anlamlı düzeyde fark (p>0.05) bulunmazken,
izleme testi ile ön-test puan ortalamaları karşılaştırıldığında ise anlamlı
derecede yüksek (p<0.05) bulunmuştur. Buna bağlı olarak, çocukların bilimsel
süreç becerilerinin gelişiminin aynı zamanda bilişsel süreçlerinde gelişimine
paralel ilerlediğini ve bilişsel süreçlere bağlı olarak davranışsal gelişiminde
gerçekleştiğini ön plana çıkarmaktadır. Ayrıca Duyu Temelli Bilim Eğitimi
Programı’da yer alan öğrenme süreçlerinde bilimsel süreç becerilerine sıralı,
aşamalı ve sistematik olarak yer verilmesi, tüm duyuların aktif ve dengeli bir
şekilde kullanılması, çocukların bilimsel süreç becerileri üzerinde pozitif
etki yaratmış olabilir.

Araştırmanın Sonuç ve Önerileri: Okul öncesi dönemde bilim eğitiminin temel amacı
çocukların sahip oldukları bilgiden ziyade bilgiye ulaşma sürecinin nasıl
işlediğidir. Bu süreç içerisinde çocukların ihtiyacı olan bilgi ve becerilerine
yönelik gerçekleştirilen çoklu duyu çalışmaları, çocukların bilimsel süreç
becerilerini güçlendirmekte ve maksimum düzeye çıkarmayı hedeflemektedir. Bu
araştırmada da duyu temelli gerçekleştirilen bilim eğitimi çalışmalarının
çocukların bilimsel süreç becerileri üzerindeki etkisi incelenmiştir. “Duyu
Temelli Bilim Eğitimi Programı”nda her bir süreç becerisine sıralı ve aşamalı
olarak sistematik bir şekilde yer verilmiştir. Araştırma sonucunda, “48-66
Aylık Çocuklar İçin Bilimsel Süreç Becerilerini Değerlendirme Ölçeği” alt
boyutları ön-test/son-test puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olduğu
görülmüştür. Elde edilen tüm anlamlı farklılıklarda, son-test puanlarının
ön-test puanlarına göre artış gösterdiği belirlenmiştir.

Bu bağlamda araştırma sonuçlarına dayalı olarak şu
öneriler getirilebilir. Duyu Temelli Bilim Eğitimi Programı temel ve orta düzey
süreç becerileri odaklı planlanmıştır. Program bütün bilimsel süreç
becerilerini kapsayacak şekilde planlanabilir.  Okul öncesi eğitim kurumlarında “Duyu Temelli
Bilim Eğitimi Programı” ve materyallerinin kullanımına ilişkin eğitim
seminerleri düzenlenerek öğretmenlerin kullanımına sunulabilir. Programda
uygulamaya katılan çocuklar ilkokul birinci sınıfa geldiklerinde bilimsel süreç
becerilerinin akademik gelişimlerine olan etkisi araştırılabilir. Program bir
dönemlik uygulanmıştır. Bu bağlamda program bir yıllık süreci kapsayacak
şekilde de ele alınabilir. Ayrıca okul öncesi öğretmenlerinin çocukların duyu
temelli bilimsel süreç becerileri gelişimine ilişkin farkındalıklarını ve
yöntem bilgilerini artırmak amacıyla öğretmenlere çocukların bilimsel süreç
beceri gelişimlerini desteklemede yapabilecekleri çalışmalar hakkında
seminerler, konferanslar vb. düzenlenerek bilgi verilebilir.

Keywords

Okul öncesi, erken çocukluk, çoklu duyu, duyu eğitimi, bilimsel düşünme.

Effects of the Sense-Based Science Education Program on Scientific Process Skills of Children Aged 60–66 Months

Abstract

Purpose: This study aimed to examine the effects of the Sense-Based Science
Education Program on 60–66 months old children’s scientific process skills. Research Methods: In this study, which
carries experimental attribute features, the pre-test/final-test/observing-test
control grouped experimental pattern, and qualitative research were used. Forty
children who are 60–66 months old that attended independent preschool and
nursery school classes in 2013–2014 education year took part in this study.
Data in the study was collected with Personal Information Forms and Scientific
Process Skills Evaluation Scale for 48–66 Months Old Children (SPSES).

Findings: The
findings obtained from the research show that the SPSES final-test score
averages of the experimental and control groups have a significant level of
difference (p<0.05) favoring the experimental group. When the experimental
group’s SPSES pre-test/final-test score averages were compared, a significant
level of difference (p<0.05) favoring the final-test was seen. When the
control group’s SPSES pre-test/final-test scores were compared, again a
significant level of difference (p<0.05) was found. Also, when the
experimental and control groups’ SPSES final-test score averages were compared,
a significant difference (p<0.05) favoring the experimental group was
determined. Though no significant difference was found when the experimental
group’s observation test and final-test score averages were compared, when the
observation test and pre-test score averages were compared a highly significant
level (p<0.05) was found. Implications
for Research and Practice: When
the research results were evaluated, it was concluded that the Sense-Based
Science Education Program has a positive effect on children’s scientific
process skills. Future studies could examine children’s scientific process
skills in multifaceted and diverse disciplines

Keywords

preschool early childhood multable sense sense education scientific thinking

References

• Anagun, S.S. & Yasar, Ş. (2009). Developing scientific process skills at science and technology course in fifth grade students. Elemantary Education Online, 8(3), 843-865. Retrived from http://ilkogretim-online.org.tr
• Arnold, M. E., Bourdeau, V. D. & Nott, B. D. (2016). Measuring science inquiry skills in youth development programs: The science process skills inventory. Journal of Youth Development, 8 (1), 1-12. ISSN: 130801FA001.
• Ayvaci, H. S. & Yurt, O. (2016). Cocuk ve bilim egitimi [Child and science]. Journal of Child and Civilization, 1 (1), 15-28. ISSN: 1234-5678.
• Brown, J.A., Greenfelt, D.B., Bell, E., Juarez, C.L., Myers, T. & Nayfelt, I. (2013). Early Childhood Hands-on Science Efficacy Study. ECHOS: Early Childhood Hands-on Science, Spring, 1-5. Retrieved from https://www.sree.org/conferences/2013s/program/downloads/abstracts/899.pdf
• Bruer, J. (1997). Education and the brain: A bridge too far. Educational Researcher, 26, (8), 4-16.
• Clements, D.H., Sarama, J., Spitler, M.E., Lange, A.A. & Wolfe, C.B., (2011). Mathematics Learned by Young Children in an Intervention Based on Learning Trajectories: A Large-Scale Cluster Randomized Trial. Journal for Research in Mathematics Education, 42 (2), 127–166.
• Duran, M. & Unal, M. (2016). The impacts of the tests on the scientific process skills of the pre-school children. US-China Education Review A, 6 (7), 403-411.
• Gelman, R., Brenneman, K., Macdonald, G., & Román , M. (2010). Preschool Pathways to Science: Facilitating Scientific Ways of Thinking, Talking, Doing, and Understanding. (1st ed.). Baltimore, Maryland: Paul H. Brookes Publishing Co.
• Goodwin, P. M. (2008). Sensory Experiences in the Early Childhood Classroom: Teacher’ Use of Activities, Perceptions of the Importance of Activities and Barriers to Implementation. Master Thesis, Oklahoma State University.
• Hanuscin, D. L. & Park Rogers, M. A. (2008). Learning to observe and infer. (Perspectives Column). Science and Children, 45(6), 56-57.
• Hong, S.Y. & Diamond, K.E. (2012). Two approaches to teaching young children science concepts, vocabulary, and scientific problem-solving skills. Early Childhood Research Quarterly, 27, 295-305.
• Inan, H. Z. (2007). An Interpretivist Approach to Understanding How Natural Science are Represented in a Reggio Emilia-Inspired Preschool Classroom. Ph.D Thesis. The Ohio State University.
• Kandir, A., Can-Yasar, M., Inal, G., Yazici, E., Uyanik, O. & Yazici, Z. (2012). 5-7 Yaş Çocukları İçin Etkinliklerle Bilim Eğitimi [Science Education with Activities for Children 5-7 years]. Early Childhood Education Series 2. Ankara: Efil Publishing.
• Klein, A., Starkey, P., Sarama, J., Clements, D.H. & Iyer, R. (2008). Effects of a pre-kindergarten mathematics intervention: A randomized experiment. Journal of Research on Educational Effectiveness, 1(3), 155-178.
• Morrison, K. (2012). Integrate science and arts process skills in the early childhood curriculum. Dimensions of Early Childhood, 40(1), 31-38.
• Mutisya, S., Rotich, S. & Rotich, P. (2013). Conceptual understanding of science process skills and gender stereotyping: A critical component for ınquiry teaching of science in Kenya’s Primary Schools. Asian Journal of Social Sciences & Humanities, 2 (3), 359-369.
• Ocak, H., & Tumer, H. (2014). Ilkogretim 5. sinif ogrencilerinin bilimsel surec becerilerine sahip olma duzeyleri [Levels of primary process 5th grade students having scientific process skills]. Afyon Kocatepe University Science and Engineering Science Journal, 14(2), 1-21.
• Omar, R., Puteh, S. N. & Ikhsan, Z. (2014). Implementation of Science Skills Process in Project Based Learning Through Collaborative Action Research. Presented at The Proceedings of the 7th International on Conference Educational Reform.
• Yampinij, S., Princhankol, P. & Sudsanong, W. (2010). Bilimle Eglenmek icin Erken Cocukluk Ögrencilerinin Bilim Calismalarındaki, Siniflandirma ve Gozlem Yapma Becerilerini Destekleyen bir Multimedya Bilgisayar Oyunu Egitimi Yaratma [Creating a Multimedia Computer Game that Supports the Skills of Early Childhood Learners to Science, to Classify and Observe, to Have Fun with Science]. Presented at 2nd International Conference on Computer Technology and Development.
• Robinson, M. (2008). Child Development 0–8 A Journey Through The Early Years. London: Printed by Printed in Poland.
• Sackes, M., Trundle, K. C., Bell, R. L. & O'Connell, A. A. (2011). The influence of early science experience in kindergarten on children's immediate and later science achievement: Evidence from the early childhood longitudinal study. Journal of Research in Science Teaching, 48 (2), 217-235.
• Shams, L. & Seitz, A.R. (2008). Benefits of multisensory learning. Retrieved from http://shamslab.psych.ucla.edu/publications/Tics2008-reprint.pdf
• Schijndel, T., Singer, E. & Raijmakers, M. (2008). The Effect of a Science Program on Young Preschool Children’s Exploratory Behavior. Department of Psychology, University of Amsterdam, Amsterdam. Retrieved from http://www.i.uu.nl/talentenkracht/docs/20080103-VanSchijndel_et-al.pdf
• Stockdale, M. E. (2007). Teachers’ Use of Sensory Activities in Primary Literacy Lessons:A Study of Teachers Trained in Accelerated Literacy Learning. Ph.D Thesis. University of South Florida.
• Tekerci, H. (2015). 60-66 Aylik Cocuklarin Bilimsel Surec Becerilerine Duyu Temelli Bilim Egitimi Programinin Etkisinin Incelenmesi [The Impacts Of Sense Based Science Education Program to 60-66 Month Old Children’s Scientific Process Skills]. Ph.D Thesis, Gazi University, Institute of Educational Sciences, Ankara.
• Todd, J.M. (2010). Does Temperament Relate to Sensory Processing Styles in 3- to 5-Year-Old Preschoolers with Disabilities. Degree of Doctor Graduate. Faculty of Educational Psychology, The City University of New York.
• Tomchek, S. & Dunn, W. (2007). Sensory processing in children with and without autism: A comparative study using the short sensory profile. American Journal of Occupational Therapy, 61, 190–200.
• Trundle, K.C.& Saçkes, M. (2015). Research in early childhood education. Newyork: Springer.
• Yazici, Z., & Ilter, B. G. (2008). Okul oncesi donemdeki iki dilli/cok dilli cocuklarin dil kazanim sureci [Pre-school Period Bilingual/Multilingual Children’s Language Acquisition Process]. Journal of Language Research, 3, 47-61.
• Zaporozhets, A. V. (2002). The development of sensations and perceptions in early and preschool childhood. Journal of Russian and East European Psychology, 40(2), 22–34.