Ortaöğretimde Yönetici ve Öğretmenlerin Stratejik Yönetimde Karşılaştıkları Sorunlar

Year 2018, Volume: 18 Issue: 78, 159 - 182, 20.11.2018

Sukru Ada

Abstract

Problem Durumu: Türkiye’de
ilk ve orta dereceli okullarda yasal bir zorunluluk olarak yapılan stratejik
planlama ve uygulama çalışmaları okulun amaçlarını gerçekleştirmede, etkili
okul gelişiminde stratejik yönetimin önemli bir aracıdır. Stratejik yönetim ve
stratejik planlamaya ilişkin yönetici ve öğretmenlerin algısı, tutumları,
yaşadıkları güçlükler ile ilgili yapılan araştırmalar, stratejik yönetim
sürecinin daha etkili uygulanmasında büyük öneme sahiptir. Yüksek başarıyı ve
eğitimde kaliteyi hedef alan stratejik planların yönetim sürecinde karşılaşılan
güçlüklerin kaynağını tespit etmek ve çözüm yolları geliştirmek mevcut
stratejik planların süreç içerisinde iyileştirilmesinde paydaşlara kolaylık
sağlayacağı düşünülmektedir.

Araştırmanın Amacı:
Ortaokullarda çalışan yönetici ve öğretmenlerin stratejik planlamaya ilişkin
algılarını belirlemek amacıyla yapılan bu çalışmada şu sorulara cevap
aranmaktadır. 

 1. Ortaokul yöneticilerinin stratejik planlama
düşüncesine ilişkin algıları nasıldır? 

2.  Stratejik plan algısı ortaokul
yöneticilerinin kıdemlerine göre farklılaşmakta mıdır?

3.  Ortaokul öğretmenlerinin stratejik planlama
ilişkin algıları nasıldır? 

4. Stratejik plan
algısı ortaokul öğretmenlerinin kıdemlerine göre farklılaşmakta mıdır? 

5. Ortaokul
yönetici ve öğretmenlerinin stratejik planlama algıları, yönetici ve
öğretmenlere göre farklılaşmakta mıdır?

Araştırmanın Yöntemi:
Nicel araştırma yöntemlerinden tarama deseninde yürütülen araştırmanın çalışma
grubunu, Erzurum il merkezinde görev yapan ve seçkisiz örneklem yöntemi ile
belirlenmiş 88 yönetici ve 295 öğretmen öğretmende oluşturmaktadır.  Veri Analizi: Araştırma sonucunda elde edilen
veri ve bilgiler, amaçlar doğrultusunda SPSS22.0 programı yardımıyla analiz
edilmiştir. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde Yüzde, Aritmetik Ortalama,
Standart Sapma, Çarpıklık (Skewness) ve Basıklık (Kurtosis), T-testi, Tek Yönlü
Varyans Analizi (ANOVA), Tukey HSD çoklu karşılaştırma testi kullanılmıştır.

Araştırmanın Bulguları: Araştırmaya katılan yönetici ve öğretmenlerin
stratejik yönetime yönelik algılarına ilişkin dağılımlar incelendiğinde
stratejik uygulama sürecinde rol paylaşımında en etkin rolün okul yönetimine
ait olduğu yönünde ortak bir algının olduğu tespit edilmiştir. Yöneticilerin
stratejik planlama algılarına ilişkin dağılımlarda en düşük puanlar planlama
konusunda yeterli eğitim almadıkları yönünde olmasına rağmen yöneticiler,
stratejik planlama hakkındaki bilgi düzeyleri boyutundaki algı ortalamaları
açısından kendilerinin yeterli bilgi düzeyine sahip olduklarını
belirtmektedirler. Yöneticilerin stratejik planlama hakkındaki olumsuz tutum
düzeyleri ile ilgili görüşleri incelendiğinde yöneticiler stratejik planlama
hakkında olumsuz düşüncelerinin olmadığı, stratejik planlama uygulama süreci
rol paylaşımı hakkındaki tutum düzeylerine ilişkin görüşleri orta düzeyde
olduğu tespit edilmiştir.  Yöneticilerin
stratejik planlamaya olan inançları hakkındaki tutum düzeyleri ile ilgili
görüşleri incelendiğinde yöneticiler stratejik planlamaya olan inançlarının
olumlu yönde olduklarını belirtmektedirler.

Öğretmenlerin stratejik planlama
algılarına ilişkin dağılımlar incelendiğinde; en düşük puan ortalamaları
stratejik planlama konusunda yeterli eğitim almadıkları ve konuya ilişkin
yeterli bilgiye sahip olmadıkları yönündedir. 
Öğretmenlerin stratejik planlama hakkındaki olumsuz tutum düzeyleri ile
ilgili görüşleri incelendiğinde, stratejik planlama hakkında olumsuz
düşüncelerinin olmadığı, stratejik planlama uygulama süreci rol paylaşımı
hakkındaki tutum düzeyleri ilişkin görüşlerinin orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir.
Öğretmenlerin stratejik planlamaya olan inançları hakkındaki tutum düzeyleri
ile ilgili görüşleri incelendiğinde stratejik planlamaya olan inançlarının
olumlu yönde olduğu belirlenmiştir. Stratejik yönetimde karşılaşılan sorunlara
ilişkin yöneticilerin algı düzeyi kıdemlerine göre farklılık göstermezken
öğretmenlerin stratejik planlamaya yönelik algıları tüm kıdem yılları arasında
anlamlı bir farklılık görülmüştür.

Araştırmanın
Sonuçları ve Öneriler: Ortaokullarda
görev yapan yönetici ve öğretmenlerin stratejik planlamaya ilişkin algılarını
belirlemek amacıyla yapılan araştırmanın bulguları stratejik planlama konusunda
paydaşların ortak anlayış içinde ve tam katılımlı hareket etmediklerini
göstermektedir.  Yapılan araştırmada okul
yöneticileri ve öğretmenler stratejik planlamaya yönelik olumlu bir algıya
sahip olup stratejik planlama çalışmalarında en etkin rolün okul yönetimine ait
olduğunu düşünmektedirler. Araştırmaya katılan yönetici ve öğretmenler,
stratejik planlama ve uygulama çalışmalarına ilişkin yeterli bilgi ve beceriye
sahip olmadıkları yönünde kendilerini değerlendirmektedirler. Stratejik
yönetimde karşılaşılan sorunlara ilişkin yöneticilerin algı düzeyi kıdemlerine
göre farklılık göstermezken öğretmenlerin stratejik planlamaya yönelik algıları
kıdemlerine göre anlamlı bir farklılık göstermektedir.

Araştırmada ortaya çıkan bu sonuçlar ışığında il milli
eğitim müdürlüklerinde oluşturulmuş bulunan ARGE ya da stratejik planlama
ekibinin dışında her an okulların stratejik planlama etkinlikleriyle
ilgilenecek uzman personelin okullarda durum tespitinde bulunulabilir. Okul
yöneticilerinden başlanarak okullardaki stratejik planlama ve okullarda bu
konuda daha bilgili olanların öğretmenlere çeşitli konferans, seminer, hizmet
içi eğitim yoluyla stratejik planlama bilgisi ve inancı artırılabilir.
Okullarda amaçlara uygun bir şekilde stratejik planlama ekipleri ve stratejik
planlama üst kurulları kurulmalı ve etkin bir şekilde çalıştırılmalı. Eğitim
Örgütlerinde stratejik planlama uygulamalarına katılıp özverili bir şekilde
çalışan personeller ek ödeme ya da özlük haklarında iyileştirme gibi araçlarla
ödüllendirilebilir. Okullarda velilerinde stratejik planlama uygulamalarına
katılmaları sağlanıp deneyim ve görüşlerinden yararlanılabilir. Katılımcı veya
işbirliğine dayalı stratejik düşünmeyi teşvik eden katılımcı liderlik
stratejileri bağlamında stratejik planlama yaklaşımları geliştirilebilir.  

Keywords

Strateji, stratejik yönetim, stratejik planlama, okul yöneticisi, öğretmen, ortaöğretim

The Problems that Secondary School Administrators’ and Teachers’ Face Regarding Strategic Administration

Abstract

Purpose of the Study: This study aims to determine attitudes of teachers and school
administrators towards strategic planning based on their perception and whether
their views on strategic planning differs in relation to factors such as
gender, educational level, years of experience and position. Method:
The sample for the study consists of 383 teachers and school
administrators working in secondary schools in Palandöken, Aziziye and Yakutiye
municipalities of the city of Erzurum, during the academic year of 2015-2016.
Data were collected via Strategic Administration Problem Scale developed by Cetin
(2012). For the data analysis of the data, in addition to descriptive
statistics, T-test, Anova, and Tukey

HSD multi comparison tests were
used. Findings: Findings of the study showed that, administrators’ views on
strategic planning do not differ based on years of experience. Insufficient
data, it was not possible to compare gender and education level variables. On
the other hand, teachers’ views on strategic planning showed significant
differences based on years of experience variable. Similar to administrators’
data, there was not sufficient data for gender and education level variable for
teachers as well. 

Discussion and Suggestions: School administrators’ views on strategic planning
are found to be positive; they are aware of their responsibilities and they
acknowledge active role of administrators in strategic administration. In
addition, participants were to be found in agreement regarding the institutional
problems administrators and teachers face in strategic administration, which
are; teachers’ lack of knowledge in strategic administration, lack of
communication between stakeholders, and lack of support for the practices of
strategic planning. 

 

Keywords

school administrators, strategy, strategic planning, teachers, secondary education

References

• Ajobiewe, J.A. (2008). Motivating the nigerian secondary school personnel for quality secondary education. Paper presented at the 51st Annual National Congress of ANCOPSS in Ekiti.
• Allison, M.K. (2005). Strategic planning for nonprofit organizations. a practical guide and workbook (2nd Edition). New Jersey: John Wiley & Sons.
• Arabaci, I. B. (2007). Stratejik planlamada amaç, misyon, vizyon ve örgütsel slogan gerçekleştirme düzeyini belirlemeye yönelik bir araştırma [A research on determining the accomplishment level of aim, mission, vision and organizational slogan in strategic planning (sample of Malatya)]. A.Ü. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(3), 85-98.
• Arslan, M. (2009). Yükseköğretimde stratejik planlama süreci [Strategic planning process in higher education]. Millî Eğitim Dergisi, 182.
• Arslan, G., & Kucuker, E. (2016). Okul müdürlerinin planlama etkinlikleri ve stratejik planlamada karşılaşılan sorunlar [Planning activities of school principals and problems encountered in strategic planning]. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 839-856.
• Aydin, M. & Aksoy, S. (2007). Kamu kesiminde stratejik planlama ve çalışanlara yansıması: Hacettepe Üniversitesi örneği [Strategic planning in the public sector and its reflections upon employees: The case of Hacettepe University]. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (1), 293-322.
• Ayranci, G. (2013). Okul yöneticilerinin stratejik planlama ve uygulama süreçlerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Kadıköy ilçesi örneği) [The examination of school administrators’ opinions regarding to the processes of strategic planning and implementation procedure (Kadıköy district sample)] (Unpublished master thesis). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aypay, A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Babaoglan, E. (2015). Strategic planning in education in Turkey. The Journal of the International Society for Educational Planning, 2(22), 35-39.
• Balci, A., Canakci, H. & Tan, C. (2012). Elazığ İli, ilköğretim okullarında hazırlanan stratejik planlar ile ilgili okul yöneticisi ve öğretmen Görüşleri [The views of school administrators and teachers related to the strategic plans prepared at primary schools in Elazığ city]. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 39(11), 385-394.
• Balkar, B and Ekici, R. (2015). İlkokullardaki stratejik planlama uygulamaları ve örgütsel iletişim arasındaki ilişkinin öğretmen görüşleri doğrultusunda İncelenmesi. [The examination of connection between strategic planning applications in elementary schools and organizational communication in the direction of teachers' views]. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(11), 215-23.
• Basaran, I.E., & Cinkir, S. (2012). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Ekinoks Yayıncılık.
• Bell, L., (2002). Strategic planning and school management: Full of sound and fury, signifying nothing? Journal of Educational Administration, 40(5), 407-424.
• Brews, P. J., & Hunt, M. R., (1999). Learning to plan and planning to learn: Resolving the planning school/learning school debate. Strategic Management Journal, 20, 889-913.
• Bryson, J. M. (2004). Strategic planning for publicand nonprofit organizations. San Francisco, Jossey-Bass.
• Bryson, J. M., & Alston, F. K. (1996). Creating and implementing your strategic plan: A workbook for public and nonprofit organization. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
• Bryson, J. (2011). Strategic planning for public and non-profit organizations (Rev. Ed.). San Francisco: Jossey-Bass. Bulut, H. (2014). Yöneticilerin milli eğitim bakanlığı stratejik planlama uygulamalarına yönelik değerlendirmeleri (Tekirdağ İli Örneği) [Ministry of education of managers for evaluation of strategic planning applications (An example of Tekirdağ province)] (Unpublished master thesis). Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Buyukozturk, S. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi
• Clarke, A. (2007). A handbook for school management and leadership. Cape Town: Kate McCallum.
• Cook, W., J. (1990). Strategic planning in amerika’s scholl: an explotory study. A Paper Presented at The Annual Meeting of the AERA. San Francisco, CA: April, 20-24.
• Calik, T. (2003). Eğitimde stratejik planlama ve okulların stratejik plan açısından nitel değerlendirilmesi [Strategical planning in education and the qualitative evaluation of the schools as regards to strategical planning]. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(2), 251-258.
• Celik, V. (1994). Etkili bir okul için stratejik yönetim [Strategic management for an effective school]. Eğitim ve Bilim Dergisi, 13, 28–34.
• Cetin, H. (2012). Eğitim kurumlarında stratejik planlama bilinç düzeyi ve stratejik yönetimde karşılaşılan sorunlar: Denizli ilinde bir araştırma [The level of strategic planning conciousnus and strategic management problems in the educational institutions; a research in the provience of Denizli] (Unpublished master thesis). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Chukwumah, F.O. (2015). Developing quality strategic plan in secondary schools for successful school improvement. Journal of Education and Practice, 6(21), 137.
• Coban, B., & Karakaya, Y.E. (2010). Geleceği planlamada stratejik yönetim ve swot analizi: Kavramsal yaklaşımlar. e-Journal of New World Sciences Academy, 5, 342-352.
• Davies, B. (2006). Leading the strategically focused school: Success and sustainability. London ECIY ISP: Sage Publications Limited.
• Davies, B. (2006) Processes not plans are the key to strategic development. Management in Education, 20(11), 11–15.
• Demir, C., & Yilmaz, M.K., (2010). Stratejik planlama süreci ve örgütler açisindan önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 69-88.
• Dincer, O. (2007). Stratejik yönetim ve işletme politikası (8. Baskı), İstanbul: Alfa Yayınları.
• Dokmeci, Y. (2010). İlköğretim okullarında stratejik planlama (Uşak ili örneği) [Strategic planning in primary schools (Uşak province case)] (Unpublished master thesis). Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir. DPT. (2006). Kamu idareleri için stratejik planlama kılavuzu, 2. Sunum, Başbakanlık, Haziran 2006.
• Eres, F. (2004). Eğitim yönetiminde stratejik planlama. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi. 15, 21-29.
• Erdfelder, E, Faul, F., & Buchner, A. (1996). GPOWER: A general power analysis program. Behavior Research Methods Instruments & Computers, 28, 1-11.
• Freeman J. (2008). Management tip: co-op boards demonstrate leadership through strategic planning process. Rural Cooperatives, 24-25.
• Glanz, J. (2006). What every principal should know about strategic leadership. Corwin: Sage Publication.
• Guclu, N. (2003). Stratejik yönetim [Strategic management]. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 61-85.
• Gurer, H. (2006). Stratejik planlamanın temelleri ve Türk kamu yönetiminde uygulanmasına yönelik öneriler [The Principles of Strategic Planning and Proposals for the Implementation in Turkish Public Administration]. Sayıştay Dergisi, (63), 91-105.
• John M, B. (2004). Strategic planning for public and nonprofit organizations. USA: Jossey- Bass.
• Iyamu, E.O. (2005). Parents’ and Teachers’ Perception of selection as a Factor of quality in the Curriculum Process in Nigeria. International Educational Journal, 6(1), 96-103.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi (16. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kaufman, J.L., & Jacobs, H.M. (1987). A public planning perspective on strategic planning. APA Journal, 23-33.
• Kocatepe, Ş. (2010). Eğitimde stratejik planlama ve toplam kalite uygulamalarının okul yöneticileri tarafından algılaması [The perceptions of strategic planning in education and total quality management applications by school managers] (Unpublished master thesis). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kucuksuleymanoglu, R. (2008). Stratejik planlama süreci. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2), 403-412.
• Isik, H., & Apay, A. (2004). Eğitimde stratejik plan geliştirme sürecinde karşılaşılan sorunlar: çanakkale ilinde yapılan bir çalışma [Problems faced in the process of strategic planning in education: A study conducted in Çanakkale]. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 349-363.
• Lingam, G., Lingam, N., & Raghuwaiya, K. (2014). Effectiveness of school strategic planning: the case of fijian schools. World Academy of Science, Engineering and Technology International Journal of Social, Behavioral, Educational, Economic, Business and Industrial Engineering, 8(7), 2119-2125.
• Martinelli, F. (1999). Strategic planning in nonprofit and public sector organizations. Milwaukee: Learning Institute for Nonprofit Organizations.
• Memduhoglu, H. B. & Uçar, İ. H. (2012). Yönetici ve öğretmenlerin stratejik planlama algısı ve okullarda mevcut stratejik planlama uygulamalarının değerlendirilmesi [The perception of administrators and teachers about strategical planning and evaluation of current strategical planning practices at schools]. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 234-256.
• Middlewood, S., & Lumby, M. (2007). Strategic management in schools and colleges. London: Paul Chapman.
• Mintzberg, H. (1994). The fall and rise of strategic planning. Harvard Business Review, 107-114.
• Molale, I. S. (2007). How policy travels? An insight into the politics of implementation (1st ed.). Mafikeng: Mosipidi Management.
• Narinoglu, A. (2009). Yerel yönetimlerde stratejik yönetim ve planlama. İstanbul: Mart Matbaacılık. OECD. (2017). Education at a Glance 2017: OECD Indicators, Paris: OECD Publishing. Retrieved October 9, 2017 from http://dx.doi.org/10.1787/eag-2017-en
• Radin, B. A. (2000). The government performance and results act and the tradition of federal management reform: square pegs in round holes. Journal of Public Administration Research and Theory, 10(1), 111-135. Shapiro, J. (2010). Toolkit on overview of strategic planning. Washington: Olive Publication. Retrieved July 10, 2017 from http://www.civicus.org.
• Stahl, M., & Grigsby, C. (1992). Strategic management formulation and implementation. Boston: Kent Publishing Company.
• Sahin, S., & Aslan, N. (2008). İlköğretim okul yöneticilerinin stratejik planlamaya ilişkin görüşleri üzerine nitel bir çalışma (Gaziantep ili örneği) [A qualitative study on the opinions of secondary school principals regarding strategic planning]. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 172-189.
• Sener, T. (2009). Eğitimde stratejik planlama [strategic planning in education] (Unpublished master thesis). Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Titilayo, H. (2002). Secondary education in Nigeria: A boat on a stormy sea. Keynote Address delivered to the 45th Annual National Congress of All Nigeria Conference of Principals of Secondary Schools, Abeokuta: ANCOPSS.
• Turk, E., & Unsal, N. (2009). Milli eğitim bakanlığı üst düzey yöneticilerinin stratejik planlama konusundaki görüşleri [The views of top-level administrators of the ministry of national education on strategic planning] Milli Eğitim, Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 181, 222-239.
• Wolf, C., & Floyd, S.W., (2013). Strategic planning research: toward a theory driven agenda. Journal of Management, 20(10), 1-35.
• Yazicioglu, Y., & Erdoğan, S. (2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yelken, T. Y., Kilic F., & Uredi, L. (2010). Stratejik planlama uygulamalarına ilişkin ilk ve orta öğretim okul müdürlerinin görüşleri [Strategic planning implementation manager on the view of primary and secondary schools]. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 3850.
• Yenipinar, S., & Akgun, N. (2017). Stratejik yönetimin ilköğretim kurumlarında uygulanması [Implementatıon of the strategic management in primary schools]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (2), 1039-1060.
• Zincirli, M. (2012). İlköğretim okullarında stratejik planlamanın uygulanabilirliğinin yönetici- öğretmen görüşleri ve izleme raporlarına göre değerlendirilmesi [The evaluation of practicability of strategic planning in primary schools according to administors-teachers views and monitoring reports] (Unpublished master thesis). Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.