Problem Durumu: Örgütler; ekonomi ile ilişkili sermayeye ve her türlü ham maddeye ve teknolojiye sahip olsalar da pozitif tutum ve davranışları olan, nitelikli çalışanlara sahip olmadıkça pek çok zorlukla karşılaşırlar. Yaşayan ve rekabet eden bir örgüt, öz yeterlik inançları olan çalışanlarla oluşturulabilir. Öz yeterlik inançları yüksek düzeyde olan öğretmenler, işlerini yaparken kapasitelerini tam olarak kullanabilir ve zorlu görevleri başarabilir. Bu kişilerin öz yeterlik algılarının yüksek düzeyde olması, işe karşı geliştirdikleri tutum ve davranışlarını da olumlu etkiler. Eğitim örgütlerinde, kritik değişkenlerle ilişkili olduğu bilinen öz yeterlik algısına ilişkin sınırlı sayıda araştırma bulunmaktadır. Ayrıca eğitim örgütlerinde iş doyumu, örgütsel bağlılık, motivasyon ve işe sargınlık değişkenlerinin öz yeterlikle bir arada işlendiği bir araştırmaya rastlanılmamıştır. Bu araştırma alternatif modeller üretilmesine ve kavramlar arasındaki ilişkilerin daha iyi anlaşılmasına olanak sağlamaktadır.
Araştırmanın Amacı: Bu çalışmada; öğretmenlerin öz yeterlik inançları ile iş doyumu, örgütsel bağlılık, motivasyon ve işe sargınlık düzeyleri arasındaki ilişkinin açığa çıkarılması amaçlanmaktadır.
Yukarıdaki araştırmanın amacı bağlamında şu hipotezler test edilmiştir:
H1: Öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik inancı, iş doyum düzeyini pozitif olarak etkilemektedir.
H2: Öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik inancı, örgütsel bağlılık düzeyini pozitif olarak etkilemektedir.
H3: Öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik inancı, motivasyon düzeyini pozitif olarak etkilemektedir.
H4: Öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik inancı, işe sargınlık düzeyini pozitif olarak etkilemektedir
H5: Öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik inancı, iş doyumunun aracılık etkisiyle motivasyon düzeyini pozitif olarak etkilemektedir.
H6: Öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik inancı, örgütsel bağlılığın aracılık etkisiyle motivasyon düzeyini pozitif olarak etkilemektedir.
H7: Öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik inancı; iş doyumu, örgütsel bağlılık ve motivasyonun aracılık etkisiyle işe sargınlık düzeyini pozitif olarak etkilemektedir.
Araştırmanın Yöntemi: Bu çalışmada iki ya da daha fazla değişken arasındaki ilişkilerinin yönünü ve düzeyini ortaya koyan ilişkisel tarama deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma evreni; 2017-2018 eğitim öğretim yılında Hatay il merkezindeki ortaokullarda görev yapan öğretmenlerdir. Bu araştırmada küme örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Hatay il merkezindeki her ortaokul bir küme olarak değerlendirilip okullar rastgele seçilmiştir. Seçilen 33 okulda görev yapmakta olan 321 öğretmen, bu araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında; öz yeterlik ölçeği, iş doyumu ölçeği, örgütsel bağlılık ölçeği, motivasyon ölçeği ve işe sargınlık ölçeği olmak üzere beş farklı ölçekten yararlanılmıştır.
Araştırmanın Bulguları: Öğretmenlerin bu araştırmada, yararlanılan ölçme araçlarındaki maddelere katılım düzeylerini ortaya koyan aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri incelendiğinde; öz yeterlik, iş doyumu ve motivasyon düzeylerinin kısmen yüksek düzeyde olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve işe sargınlık düzeylerinin ise orta düzeyde olduğu açığa çıkarılmıştır. Öğretmenlerin öz yeterlik algıları; iş doyumu, örgütsel bağlılık, motivasyon ve işe sargınlık düzeyleriyle pozitif korelasyona sahiptir. Öğretmenlerin öz yeterlik inançları ile iş doyumu ve işe sargınlık düzeyleri arasında pozitif bir korelasyon bulunmaktadır. Bunun yanı sıra iş doyumu, örgütsel bağlılık, motivasyon ve işe sargınlık düzeyleri birbiriyle pozitif anlamlı ilişkilidir. Bütün değişkenler, birbiri ile .001 anlamlılık düzeyinde ilişkilidir. Yapısal eşitlik modellemesi analizi ile test edilen ve en iyi uyum değerlerini üreten yapısal modele göre; öğretmenlerin sahip oldukları öz yeterlik inançları; iş doyumu, örgütsel bağlılık, motivasyon ve işe sargınlık düzeyleri üzerinde pozitif bir etkiye sahiptir. Öğretmenlerin öz yeterlik algıları; iş doyumu ve örgütsel bağlılık düzeylerinin kısmı aracılık etkisi ile motivasyon düzeylerini arttırmaktadır. Öğretmenlerin öz yeterlik inançları; iş doyumu ve motivasyonun tam aracılık etkisiyle işe sargınlık düzeylerini arttırmaktadır. Öğretmenlerin öz yeterlik algıları, örgütsel bağlılık ve motivasyonun tam aracılık etkisi ile işe sargınlık düzeyleri üzerinde pozitif bir etkiye sahiptir. Öz yeterlik; örgütsel bağlılık ve motivasyonun tam aracılık etkisi ile öğretmenlerin işe sargınlık düzeylerini arttırmaktadır.
Sonuç ve Öneriler: Bu araştırma; öz yeterlik inancının öğretmenlerin olumlu tutumsal çıktılarını nasıl arttırdığı konusunda önemli bilgilere ışık tutacak şekilde tasarlanmıştır. Bu araştırma; öz yeterlik inancının iş doyumu, örgütsel bağlılık, motivasyon ve işe sargınlık değişkenlerini etkilediğini ortaya çıkarmaktadır. Öz yeterlik; bireylerin işten elde ettikleri memnuniyetlerini, okullarına bağlılıklarını, çalışmaya duydukları isteklerini, gayret düzeylerini ve zorlu görevler karşısında gösterdikleri çabaları arttırmaktadır. Bu araştırma diğer örgütlerde olduğu gibi eğitim örgütlerinde de önemli performans çıktıları sunan öz yeterlik, iş doyumu, örgütsel bağlılık, motivasyon ve işe sargınlık kavramlarına yoğunlaşılması açısından diğer çalışmalara da kuramsal çerçeve oluşturmaktadır. Bu araştırmayla birlikte öğretmenlerin öz yeterlik inançlarının önemine ilişkin bir bakış açısı sunulmaktadır. Ayrıca öğretmenlerin yapabileceklerine inanç duymalarını sağlayan, bu yolla okuldaki olumlu tutumlarını arttıran ve eğitim çevrelerine katkılar sunan öz yeterlik kavramı ile bazı anahtar değişkenlere ilişkin yapısal bir model üretilmiş ve bu model ampirik olarak test edilmiştir. Eğitim örgütleri öğretmenlerin; daha huzurlu, iş doyumları, bağlılıkları ve motivasyonları yüksek, işe sargınlıkları fazla olmalarına katkı sunacak ortamlar oluşturabilmelidir. Bu araştırmada ortaya koyulan ilişkilerin nedenlerinin derinlemesine incelendiği çalışmaların tasarlanmasıyla bu kavramlara ilişkin daha iyi bir anlayış sunulabilir.
Purpose: Self-efficacy belief procures teachers to root for each other’s development in some issues such as ameliorating new methods to conduct much more effective teaching. A school with a high level of self-efficacy teachers makes a great contribution in order to corroborate self-efficacy perceptions of students. When examining it on a model with many attitudinal variables, self-efficacy belief, an important concept in terms of education quality, has been deemed significant so as to propound the effects of self-efficacy more clearly. This study aimed to determine the relationship between self-efficacy and job satisfaction, organizational commitment, motivation and job involvement.
Research Method: 321 teachers from 33 schools that were selected randomly with the cluster sampling method from the middle schools in the province of
Hatay city center in the 2017-2018 academic year have composed the sampling of this study.
Findings: The more teachers’ self-efficacy beliefs increased, the more their job satisfaction, organizational commitment, motivation and job involvement increased. Both job satisfaction and organizational commitment partially mediated the relationship between teachers’ sense of self-efficacy and motivation. Self-efficacy beliefs positively affected teachers’ job involvement through the full mediation effect of job satisfaction and motivation. Organizational commitment and motivation fully mediated the relationship between teachers’ self-efficacy and job involvement.
Implications for Research and Practice: It is crucial for school administrators to contribute to amend and strengthen self-efficacy perceptions of teachers if they hope teachers to take positive attitudes towards their work much more frequently and to take the edge off negative attitudes.