8. Sınıf Öğrencilerinin Grafik Okuryazarlığı Düzeylerinin Belirlenmesi

Year 2020, Volume: 20 Issue: 86, 269 - 292, 31.03.2020

Zeynep Medine Ozmen Bulent Guven Yasin Kurak

Abstract

Problem Durumu: Grafikler konusunun yaşamımızda ve matematik öğretim programlarında önemli bir yere sahip olması, öğrencilerin grafikler konusu ile ilgili zorluklar yaşadıklarının ortaya koyulması öğrencilerin grafiklerle ilgili yeterliklerinin belirlenmesi ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Araştırmalarda grafiklerle ilgili farklı boyutlar üzerinde odaklanılmaktadır. Genellikle grafik okuma, oluşturma ve yorumlama boyutları ile ilgili araştırmalar yapılmaktadır. Ancak öğretim programı incelendiğinde öğrencilerin sadece grafikleri okuma, oluşturma ve yorumlama becerileri değil aynı zamanda farklı grafikler üzerinde karşılaştırma yapmaları ve grafiklerdeki hatalı durumları fark ederek uygun değerlendirmeler yapmaları da beklenmektedir. Grafikleri doğru kullanabilmek ve grafiklerden uygun şekilde faydalanabilmek için grafiklere tüm yönleriyle hâkim olmak gerekir. Yani grafikleri okuma, anlama, yorumlama, oluşturma, oluşturulan grafiklerin uygunluğunu değerlendirme ve hatalı oluşturulmuş grafiklerin farkında olma gibi yeterliliklere sahip olmak gerekmektedir. Bu anlamda öğrencilerin grafik okuryazarlığının okuma, oluşturma, yorumlama, karşılaştırma, değerlendirme boyutları açısından resmedilmesi önemli görülmektedir.

Araştırmanın Amacı: Bu çalışmada 8. sınıf öğrencilerinin grafik okuryazarlığının grafikleri okuma, yorumlama, oluşturma, karşılaştırma ve değerlendirme boyutları ve grafik okuma düzeyleri açısından resmedilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda grafik karşılaştırmaya ilişkin geliştirilen yapıda yer alan üç temel düzey (veri okuma, veriler arası okuma, verilerin ötesinde okuma) dikkate alınmıştır.

Araştırmanın Yöntemi: Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin grafik okuryazarlığının grafik okuma, oluşturma, yorumlama, karşılaştırma ve değerlendirme boyutları bakımından incelenmesini amaçlayan bu çalışmada betimsel araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Bu çalışmanın örneklemini iki ortaokulun 8. sınıfına devam eden 46 öğrenci oluşturmaktadır. Örneklem olarak 8. sınıf öğrencilerinin seçilmesinde ortaokul matematik öğretim programında grafik konusu ile ilgili kazanımların hepsinin bu sınıf seviyesine kadar görülmesi etkili olmuştur.
Çalışmanın veri toplama aracını grafik okuryazarlığı testi oluşturmaktadır. Bu testte grafik okuryazarlığı boyutlarına yönelik toplam 10 soruya yer verilmiştir. Testte yer alan sorular hazırlandıktan sonra uzman görüşüne başvurulmuştur. Uzman görüşü sonrası sorularda gerekli düzenleme ve değişiklikler yapılarak testin son hali verilmiştir. Öğrencilerin testte yönelik cevapları nitel olarak analiz edilecektir. Her bir soru için olası cevaplar mantıklılık derecesine göre kategorik olarak puanlanmıştır. Öğrencilerin her soru için cevapları kategorik puanlama cetveline göre değerlendirilmiştir.

Araştırmanın Bulguları: Öğrencilerin testte ilişkin başarılarının 22,1 puan ortalama ve 8 standart sapma olduğu görülmüştür. Testten alınabilecek maksimum puan 53 iken en başarılı öğrenci 38, en başarısız öğrenci ise 3 puan alabilmiştir. Öğrencilerin tamamına yakınının grafik okuma boyutuna yönelik soruları doğru cevapladığı görülmektedir. Grafikteki verileri okuyarak doğrudan bu veriler yardımıyla işlem yapmalarını gerektiren veri okuma ile ilgili sorularda öğrenciler başarılı olabilmiştir. Öğrencilerin grafik yorumlama boyutu ile ilgili cevapları değerlendirildiğinde üst düzey cevapların çok az yer aldığı görülmektedir. Öğrenciler grafikte verilen bilgileri, soruda istenilen bilgiler arasında ilişkiyi kurmada zorlanmışlardır. Grafiklerde verilerin ortalamalarını almaları gereken durumlarda frekans sayısını göz ardı ederek doğrudan x veya y ekseninde yazan değerlerin aritmetik ortalamasını almışlardır. Ayrıca öğrenciler grafik yorumlama boyutunda matematiksel işlem gerektiren sorularda daha çok hata yapmışlardır. Öğrencilerin grafikleri oluşturma boyutunda başarılarının grafik türüne göre değiştiği görülmektedir. Grafik oluşturmada öğrenciler uygun grafik türü seçmeme, yanlış ölçeklendirme yapma ve verileri uygun şekilde yerleştirememe şeklinde hatalar yapmışlardır. Grafikleri karşılaştırma ve değerlendirme boyutunda öğrenciler genel olarak başarısız olmuşlardır. Özellikle de verilerin ötesinde okuma düzeyinde cevaplar sunamamaları bu boyutlarda başarısız olmalarında etkili olmuştur. Bu anlamda öğrenciler grafik okuma ile ilgili tanımlanan düzeylerden veri okumada başarılı iken verilerin ötesinde okuma düzeyinde etkili cevaplar sunamamışlardır.

Araştırma Sonuç ve Önerileri: Bu çalışmada öğrencilerin grafik okuryazarlığına ilişkin başarılarının düşük olduğu görülmektedir. Başka bir deyişle grafik okuryazarlığı ile ilgili beklenen düzeyde bir davranış sergileyememişlerdir. Öğrenciler özellikle grafikleri karşılaştırma, uygun bağlam veya grafik türünü belirleme, grafiklerdeki hataları fark edebilmede başarısız olmuşlardır. Başka bir ifadeyle, veriler arası okuma ve verilerin ötesinde okuma düzeylerine ilişkin zorluk yaşamışlardır. Bu başarısızlıklar grafiklerle ilgili etkinliklere dayalı öğretimlerin yetersiz olmasından da kaynaklanabilir. Bu anlamda öğrencilerin grafik okuryazarı olarak yetiştirilmelerinde grafik okuryazarlığı boyutlarını temel alan öğrenme ortamlarının tasarlanmasına olan ihtiyaç ortaya çıkmaktadır. Bunu başarmada ise kuşkusuz öğretmenlerin grafik okuryazarlığı seviyeleri ve öğretimsel aktivitelerin niteliği de önemli olmaktadır. Öğrenme ortamlarında grafik okuryazarlığının nasıl ortaya çıktığına yönelik çalışmalar yapılabilir. İlerleyen çalışmalarda öğretmenlerin grafik okuryazarlık düzeylerini belirleyen çalışmalar yapılabilir ve öğretmenlerin grafik okuryazarlığı açısından donanımlı olmalarını sağlayacak düzenlemeler dikkate alınabilir.
Öğrencilerin grafik okuryazarlığı boyutlarını başarmada yeterli düzeyde olmadıkları görülmektedir. Bu ise grafik karşılaştırma düzeylerinde de başarısız olduklarına işaret etmektedir. Öğrencilerin cevapları genel olarak veri okuma düzeyi ile sınırlı kalmıştır. Çalışmalarda öğrencilerin veri okuma düzeyinde daha başarılı olduklarını, veriler arası okumada hatalar yaptıklarını belirtmişlerdir. Ayrıca öğrencilerin “verilerin ötesinde okuma” düzeyinde en çok zorluk yaşadıklarına dikkat çekmişlerdir. Bu düzeyin bilinmeyen durumlara yönelik tahminde bulunma ve çıkarım yapmayı gerektirmesinin bu başarısızlıkta etkili olduğu düşünülmektedir. Bu anlamda öğrencilerin grafik okuryazarlığı düzeylerinin geliştirilmesi gerektiği ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Grafikleri öğretirken sadece veri okuma değil aynı zamanda veriler arası ve veri ötesinde okuma gibi farklı düzeylere de odaklanılmalıdır. Grafik okuma düzeyleri ve bu çalışmada ele alınan grafik okuryazarlığı boyutlarına ilişkin yapı grafik okuryazarlığı ile ilgili gelecekteki çalışmalarda kullanılabilir.

Keywords

Grafikler, grafik okuryazarlığı

Determining the Graphical Literacy Levels of the 8th Grade Students

Abstract

Purpose: Previous research focused on graphical skills of the students, which remains a gap that exists, and there has not been comprehensive research on students’ graphical literacy abilities. The present study aims to picture graphical literacy levels of the 8th grade students concerning the reading, interpreting, drawing, comparing and evaluating aspects.

Method: Participants in this study consisted of 46 students at 8th-grade from two different middle school levels. The data were collected by graphical literacy test.

Findings: The findings showed that student’s scores of the graphical literacy skill were low. Students had challenge at comparing two graphs, determining suitable context or graph type and realizing errors in the graphs. These results suggest that students are unable to fulfill advanced levels of the graph comprehension as read between and beyond the data.

Implications for Research and Practice: There is need to design the learning environment through these aspects to raise students as graphically literate. To achieve this, of course, graphical literacy level of teachers and quality of instructional activities are important. For future, graphical literacy levels of the teachers should be determined, necessary arrangements should be considered to raise teachers equipped with graphical literacy.

Keywords

Graphs, graphical literacy

References

• Aliaga, M., Cobb, G., Cuff, C., Garfield, J., Gould, R., Lock, R. Witmer, J. (2005). Guidelines for assessment and instruction in statistics education: College report.
• Alexandria, VA: American Statistical Association. Retrieved from https://www.amstat.org/asa/files/pdfs/GAISE/2005GaiseCollege_Full.pdf
• Bayazit, İ. (2011). Öğretmen adaylarının grafikler konusundaki bilgi düzeyleri [Prospective teachers’ understanding of graphs]. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(4), 1325-1346.
• Bragdon, D., Pandiscio, E., & Speer, N. (2019). University students’ graph interpretation and comprehension abilities. Investigations in Mathematics Learning, 11(4), 275-290. DOI: 10.1080/19477503.2018.1480862.
• Chia, H. T. (2016). Students’ sense-making of graphical representation in a basic statistics module. In D. Ben-Zvi, & K. Makar (Eds.), The teaching and learning statistics (pp.177-178). Cham: Springer.
• Curcio, F. R. (1987). Comprehension of mathematical relationships expressed in graphs. Journal for Research in Mathematics Education, 18, 382-393. delMas, R., Garfield, J., Ooms, A., & Chance, B. (2007). Assessing students’ conceptual understanding after a first course in statistics. Statistics Education Research Journal, 6(2), 28-58.
• Dundar, S., & Yaman, H. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının matematiksel muhakeme becerilerine göre tablo ve grafikleri yorumlama başarılarının incelenmesi [To examine how the skills of class teacher candidates in terms of interpreting tables and graphics hange according to mathematical reasoning skills.]. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1695-1710.
• Franklin, C., Kader, G., Mewborn, D., Moreno, J., Peck, R., Perry, M. & Scheaffer, R. (2007). Guidelines for Assessment and Instruction in Statistics Education (GAISE)
• Report: A PreK-12 Curriculum Framework. Alexandria, VA: The American Statistical Association. Retrieved from http://www.amstat.org/education/gaise.
• Friel, S. N., Curcio, F. R., & Bright, G. W. (2001). Making sense of graphs: Critical factors influencing comprehension and instructional implications. Journal for Research in Mathematics Education, 32(2), 124-158.
• Gal, I. (2002). Adult statistical literacy: Meanings, components, responsibilities. International Statistical Review, 70(1), 1-25.
• Galesic, M., & Retamero-Garcia, R. (2011). Graph literacy: A cross-cultural comparison. Medical Decision Making, 31(3), 444-457.
• González, M. T., Espinel, M. C., & Ainley, J. (2011). Teachers’ graphical competence. In C. Batanero, G. Burrill, & C. Reading (Eds.) Teaching statistics in school mathematics- Challenges for teaching and teacher education (pp.187-197). 18th ICMI Study. New York: Springer.
• Guven, B., Ozmen, Z. M., Baki, A., Uzun, N., & Arslan, Z. (2018). İlköğretim matematik öğretmenliği programlarında yürütülen istatistik derslerinin istatistiksel okuryazarlık açısından değerlendirilmesi. (Araştırma Raporu, SBA-2016-5670). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi, Trabzon. Araştırma Projesi.
• Kaynar, Y., & Halat, E. (2012, Haziran). Sekizinci sınıf öğrencilerinin sıklık tablosu okuma ve yorumlama becerilerinin incelenmesi. X. Ulusal Fen ve Matematik Eğitimi Kongresi, 27-30 Haziran, Niğde.
• Koparan, T. (2012). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin istatistik okuryazarlığı seviyelerine ve istatistiğe yönelik tutumlarına etkisi [The effect of project based learning approach on the statistical literacy levels and attitude towards statistics of student] (Yayınlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Kramarski, B. (2004). Making sense of graphs: Does metacognitive instruction make a difference on students' mathematical conceptions and alternative conceptions? Learning and Instruction, 14(6), 593-619.
• Ministry of National Education [MoNE]. (2009). İlköğretim matematik (6, 7 ve 8. sınıflar) dersi öğretim programı [Mathematics Curriculum: 6-8 grades]. Ankara.
• Ministry of National Education [MoNE]. (2018). Matematik dersi (İlkokul 1-4, Ortaokul 5-8. Sınıflar) öğretim programı [Mathematics Curriculum: Primary 1-4, Elementary 5-8 grades]. Ankara.
• National Council of Teachers of Mathematics [NCTM] (2000). Principles and standards for school mathematics. Reston, VA: National Council of Teachers of Mathematics. Ozmen, Z. M. (2015). Farklı lisans programlarında okuyan öğrencilerin istatistik okuryazarlığının incelenmesi [Examination of the statistical literacy levels of students from different undergraduate programs] (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Schield, M. (2006). Statistical literacy survey analysis: Reading tables and graphs of rates and percentages. In A. Rossman, & B. Chance (Eds.), Proceedings of the 7th International Conference on Teaching Statistics (ICOTS-7). Salvador, Brazil.
• Sezgin-Memnun, D. (2013). Ortaokul yedinci sınıf öğrencilerinin çizgi grafik okuma ve çizme becerilerinin incelenmesi [Examining of line graphic reading and drawing skills of secondary school seventh grade students]. Electronic Turkish Studies, 8(12), 1153-1167. URL-1 (2019). Levels of Graph Comprehension. Retrieved from http://faculty.wiu.edu/JR-Olsen/wiu/tea/page1-99.htm 27 May, 2019.
• Watson, J. M. (2006). Statistical literacy at school: Growth and goals. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Wu, Y. (2004). Singapore secondary school students’ understanding of statistical graphs. Paper presented at the Tenth International Congress on Mathematics Education (ICME-10), Copenhagen, Denmark. Online: www.stat.auckland.ac.nz/~iase/publications
• Yayla, G., & Ozsevgec, T. (2015). Ortaokul öğrencilerinin grafik becerilerinin incelenmesi: Çizgi grafikleri oluşturma ve yorumlama [The examination of secondary school students’ graphic skills: Construction and interpretation of line graphs]. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 1381-1400.
• Yilmaz, N., & Ay, S. Z. (2016). Sekizinci sınıf öğrencilerinin histograma dair bilgi ve becerilerinin incelenmesi. Elementary Education Online, 15(4), 1280-1298,
• Yun, H. J., Ko, E.-S., & Yoo, Y. J. (2016). Students’ misconceptions and mistakes related to measurement in statistical investigation and graphical representation of data. In
• D. Ben-Zvi, & K. Makar (Eds.), The teaching and learning statistics (pp.119-120). Cham: Springer.