A Cultural Analysis on the Meanings of “Syriac Ancient Orthodox Church Music”s Maqams

Yıl 2020, Sayı: 16, 34 - 55, 30.06.2020

Banu Mustan Dönmez Mehmet Emin Şen

https://doi.org/10.31722/ejmd.757547

Öz

In this study, the meaning of the Ancient Orthodox church music which is belonging to the Syriac who continued their existence all over the world by gathering under the umbrella of Orthodoxy which is an important sect of Christianity, was discussed with its cultural dimension. The Syrians, one of the first communities to believe Christianity and lived in Mesopotamia for centuries; they based themselves on the common name, religion, language, life, lineage, historical consciousness and life model. This society has been subjected to international migration due to social and political reasons in the Middle East where they live. The Syrians Ancient Orthodox Churches continue to exist in many parts of the world. In Turkey, in relation to the population density in the area they live and they are managed "Mardin", "Midyat", "Adıyaman" and "Istanbul", including four metropolitan. The source of Syriac religious music is the texts of the Old Testament (Torah and Psalms), the New Testament (Bible) and the Syriac Church Saints. The Syriac Church Maqams were defined by church theolog as “Virgin Mary”, “sanctus”, “penitence-desistement” and “crucifix-ancestors-deads” to cover the life cycle from the first maqam to the eighth maqam. It was determined that each of the annual calendar rituals of the Syriac Ancient Orthodox Church was performed by means of eight maqams with the meaning expressed by church theology and each maqam corresponding to the Turkish Music system was determined by observation, audial analysis method and interviews with experts on the subject. The most fundamental number in number mysticism is seven. This number is the smallest part of the solar calendar cycle that forms the week, month, season, and year. Within these (seven) days; human's “birth”, “growth”, “maturation” and “death” are portrayed by means of Syrians belief music maqams. Seven are also the number of secrets that convey the invisible grace of God through the visible means and symbols to the believers. This number coincides with the number of Greek Church Maqams as well as Pythagoras' sound system, octave. Eight, 7 + 1 because it expresses new life, new beginning and eternal cycle. Therefore, the human's vital stages such as birth, life and death are defined by seven and the world in which he will enter eternal rest with his death is defined by eight. In this study, it was strived to make a cultural analysis on the basis of the meanings of church maqams representing Syriac belief music.

Anahtar Kelimeler

Syrians, Ancient Orthodox Church music, belief music ethnology, maqam, meaning, cultural analysis, collective memory

“SÜRYANİ KADİM ORTODOKS KİLİSE MÜZİĞİ”NDE KULLANILAN MAKAMLARIN ANLAMLARI ÜZERİNE KÜLTÜREL BİR ANALİZ

Öz

Bu çalışmada, Hıristiyanlığın önemli bir mezhebi olan Ortodoksluk çatısı altında toplanarak varlıklarını tüm dünyada devam ettiren Süryanilere ait inanç müziği olan Kadim Ortodoks kilise müziğine ait makamların anlamları, kültürel boyutuyla ele alınmıştır. Hıristiyanlık inancını ilk kabul eden topluluklardan olan ve Mezopotamya coğrafyasında yüzyıllardır yaşayan bir toplum olan Süryaniler; din, dil, yaşam, soy, tarih bilinci ve topluluk ismi gibi bileşenleri ortak bir yaşam modeli üzerine kurarak, kendilerini ortak dinleri olan Hıristiyanlık üzerine temellendirmişlerdir. Bu toplum, yaşadığı Ortadoğu coğrafyasında, sosyal ve siyasal sebeplerden dolayı uluslararası göçe maruz kalmıştır. Süryani Kadim Ortodoks Kiliseleri, dünyanın pek çok yerinde varlığını sürdürmektedir. Türkiye’de ise yaşadıkları bölgelerdeki nüfus yoğunluklarıyla ilişkili olarak “Mardin”, “Midyat”, “Adıyaman” ve “İstanbul” olmak üzere dört metropolitlikle yönetilmektedir. Dinsel müziklerin kaynağını Eski Ahit (Tevrat ve Zebur), Yeni Ahit (İncil) ve Süryani Kilisesi Azizlerinin yazdıkları metinler oluşturmaktadır. Süryani Kilisesi makamları, anlamlarına göre “Meryem Ana”, “Kutsallar”, “Nedamet-Dönüş” ve “Haç-Atalar-Ölüler” şeklinde kilise teolojisince birinci makamdan sekizinci makama kadar hayatın döngüsünü kapsayacak şekilde oluşturulmuştur. Süryani Kadim Ortodoks Kilisesi yıllık takvimsel ritüellerinin her birinin, kilise teolojisince ifade edilen anlam ile sekiz makam üzerinden gerçekleştirildiği ve Türk Müziği sistemine denk gelen her bir makamın karşılığı gözlem, duyumsal analiz yöntemi ve konunun uzmanları ile yapılan görüşmelerle saptanmıştır. Sayı mistisizmi içerisindeki en temel sayı yedi’dir. Bu sayı, güneş takviminin haftayı, ayı, mevsimi, yılı oluşturan sirkılın en küçük parçasıdır. Bu sayıdan (yedi) ibaret günler içinde; bir insanın “doğumu”, “büyümesi”, “olgunlaşması” ve “ölümü”, Süryani İnanç müziği içerisindeki makamsal anlamlarla resmedilmektedir. Tanrı’nın görünmeyen lütuflarını imanlılara görünen vasıtalarla ve sembollerle aktaran gizlerin (Yedi Gizi) sayısı da yedi’dir. Bu rakam, Pisagor’un ses sisteminde bir oktavı oluşturması gibi Yunan Kilise Modları sayısı ile de örtüşmektedir. Sekiz; yeni hayatı, yeni başlangıcı ve ebedi döngüyü ifade ettiği için 7+1’dir. Dolayısıyla doğum, yaşam ve ölüm gibi insanın yaşamsal evreleri yedi ve ölümüyle ebedi istirahate geçeceği dünya sekiz ile betimlenmektedir. Bu çalışmada Süryani inanç müziğini temsil eden kilise makamlarının anlamlarından yola çıkılarak, müzik üzerinden bir kültür analizi oluşturma çabası içerisine girilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Süryani, Kadim Ortodoks Kilise müziği, inanç müziği etnolojisi, makam, anlam, kültürel analiz, kolektif bellek

Kaynakça

• Akyüz, G. (2005). Tüm Yönleriyle Süryaniler. İstanbul: Anadolu Ofset.
• Altınışık, K. (2004). 5500 Yılın Tanıkları Süryaniler. İstanbul: Altan Matbaacılık.
• Aksoy, S. ve Çelik, T. (2013). Mezopotamya Uygarlığında Süryani Tarihi. Ankara: Nika Yayınevi.
• Amazon Music. (t.y.) Tesmesto. Erişim Tarihi: 31.05.2020, https://www.amazon.com/Tesmesto-Melthodhaye-Musical/dp/B00BY8DGLM.
• Barhebraeus, M.G. (1985). Christian Ethics (Morals). By The Great Syrian Philosopher and Author of Several Christian Works. (St. Ephrem the Syrian Monastery: Holland).
• Bozok, B. A. (2009). Mardin Süryani Cemaati Örneğinde Kültürel İfade ve Anlam Üretme Alanı Olarak Ritüeller ve Müzik, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir:
• Demir, Z. (2015). Süryani Ortodoks Kilisesi Gelenekleri ve Yedi Gizi. İstanbul: Anadolu Ofset.
• Giddens, A. (2005). Sosyoloji. Ankara: Ayraç Yayınevi.
• İris, M. (2003). Bütün Yönleriyle Süryaniler. İstanbul: Dilek Ofset Matbaacılık.
• Klido, D. (2016). Key of Language, Syriac Dictionary (Süryani Sözlüğü Dil Anahtarı), İstanbul: Mavi Ofset.
• Latin Dictionary. (t.y.) Apokrif. Erişim tarihi: 27.11.2019, http://www.latin-dictionary.net/search/latin.
• Latin Dictionary. (t.y.) Deuterokanonik. Erişim tarihi: 27.11.2019, http://www.latin-dictionary.net/search/latin
• McClain, E. G. (2014). Değişmezlik Miti: Rigveda’dan Platon’a Tanrıların, Matematiğin ve Müziğin Kökenleri. İstanbul: CBN Yayıncılık.
• Mustan Dönmez, B. (2011). Bölgesel Müzik Kültürleri İçinde Bulunan Etnik Kimlik Kodları Üzerine Analitik Bir Değerlendirme, ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 3.
• Mustan Dönmez, B. (2019). Etnomüzikolojinin Temel Kavramları. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Oxford Music Online (20 Ocak 2001). Church Mode. Erişim Tarihi: 01.11.2019, https://www.oxfordmusiconline.com/search?q=mode&searchBtn=Search&isQuickSeacrhtrue (01–11–2019)
• Özbay, K. (1973). Süryaniler, Kadim Süryaniler ve Türkiye’deki Durumları. İstanbul: Baha Matbaası.
• Özdemir, B. (2014). Süryanilerin Dünü Bugünü. İstanbul: Gazi Yayıncılık.
• Özkan, İ. H. (2000). Türk Musikisi Nazariyatı ve Usulleri-Kudüm Velveleleri. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Şen, M. E. (2020). Süryani Ortodokslarda Kilise Müziği. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Tahincioğlu, Y. (2011). Tarihleri, Kültürleri ve İnançlarıyla 5500 Yıldır Bu Topraklarda Yaşayan Süryaniler. İstanbul: İstanbul Matbaacılık.
• Ürek, M. (2013). Süryanilerin Tarihi ve Sosyolojik Yapısı. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, cilt 10, sayı 2, Mayıs-Ağustos.