An examination of Composer Erol Başara's works in various forms in terms of different variables and prosody

Yıl 2023, Sayı: 21, 82 - 105, 18.01.2023

Funda Keklik Kal , Tolga Karaca , Ahmet Hakan Baş

https://doi.org/10.31722/ejmd.1181166

Cited By: 1

Öz

Erol Başara, who served Turkish music in the twentieth century, composed 78 works in verbal and nonverbal forms, combining the "Reyyâ" maqam, "Muaşşer" style, "Chess" and "Aksak Murabba" forms accepted by TRT, and 72 of them were included in the TRT repertoire. He is an accomplished composer. In this study; The composer's oral works were examined with the Prosody Analysis Technique (PAT) in order to determine their suitability in terms of prosody. In the research, in which descriptive scanning model was used, data were collected by source scanning method and different variables in the composer's works were analyzed with IBM SPSS Statistics 20 program. It has been concluded that the composer has 63 oral works in the TRT repertoire, uses 34 different modes, prefers the acemaşiran and rast mode most, prefers nim sofyan and sofyan the most among the 11 different styles he uses, and Celalettin Kurt the most as a lyricist in his works. It was determined that the composer used 6 different forms in his oral works, therefore, the works examined in the research were limited to 6 forms, and one work selected from each form was examined in terms of prosody. In the research; The selected oral works were examined with PAT, it was revealed that the lyrics were placed in accordance with the oral works according to the method used, and based on these data, it was determined that the works in question were suitable for prosody.

Anahtar Kelimeler

Erol Başara, composing, work review, music, analysis, prosody

BESTEKÂR EROL BAŞARA’NIN ÇEŞİTLİ FORMLARDAKİ ESERLERİNİN FARKLI DEĞİŞKENLER VE PROZODİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ

Öz

Erol Başara, yirminci yüzyılda Türk müziğine hizmet etmiş, TRT tarafından kabul edilen “Reyyâ” makamı, “Muaşşer” usulü, “Satranç” ve “Aksak Murabba” formunu terkip eden, 78 adet sözlü-sözsüz formda eser bestelemiş ve bunların 72 tanesini TRT repertuvarına kazandırmış bir bestekârdır. Bu araştırmada; bestekârın sözlü eserleri, prozodi bakımından uygunluğunun tespit edilmesi amacıyla Prozodi İnceleme Tekniği (PİT) ile incelenmiştir. Betimsel tarama modeli kullanılan araştırmada, veriler kaynak tarama yöntemi ile toplanmış ve bestekârın eserlerindeki farklı değişkenler IBM SPSS Statistics 20 programı ile analiz edilmiştir. Bestekârın TRT repertuvarında 63 adet sözlü eseri olduğu, 34 farklı makam kullandığı, en çok acemaşiran ve rast makamını tercih ettiği, kullandığı 11 farklı usulden en çok nim sofyan ve sofyan usûlünü, eserlerinde söz yazarı olarak da en çok Celalettin Kurt’u tercih ettiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Bestekârın sözlü eserlerinde 6 farklı form kullandığı tespit edilmiş, bu nedenle araştırmada incelenen eserler 6 adet form ile sınırlandırılmış, her formdan seçilen bir adet eserin prozodi bakımından incelemesi yapılmıştır. Araştırmada; seçilen sözlü eserler PİT ile incelenmiş, kullanılan yönteme göre güftelerin sözlü eserlere uygun bir şekilde yerleştirildiği ortaya çıkmış ve bu verilere dayanarak söz konusu eserlerin prozodiye uygun olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Erol Başara, bestekârlık, eser inceleme, müzik, analiz, prozodi

Kaynakça

• Arel, H. S. (1950). Musikide prozodi. Z Kültür, Sanat, Şehir Tematik Dergi, 2020/4.
• Akbay, F. (2020). Sözlü Türk müziğinde dönemsel prozodi anlayışı ve seçilmiş bestekârların eserlerinin prozodik açıdan incelenmesi. İstanbul: Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akanay, S. (1995). Rahmi Beyin eserlerinde prozodi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Arel, H. S. (1997). Prozodi dersleri. M. Bardakçı (Yay. Haz.), İkinci Baskı, Pan Yayınları, İstanbul.
• Başara, E. (2013). Aruz vezninin belli bir kalıbında yazılmış güftelerin sengin semâî usûlü ile bestelenmesinde görülen bazı prozodik özellikler. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37(2), 41-48.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2019). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Ergişi, S. (2007). Sözlü Türk müziğinde prozodi. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gazimihal, M. R., (1961). “Musıki sözlüğü”, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Güreyli, G. (1997). Ahmet Cevdet Çağla’nın eserlerinde prozodi. Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hatipoğlu, A. (1988). Karşılaştırmalı ve uygulamalı Türk musikîsi prozodisi. TRT Basılı Yayınlar Müdürlüğü Yayınları: Ankara.
• Karaca, T., Köprülü, G., Işıldak, C. K. ve Baş, A. H. (2021). Türk müziğinde yeni bir prozodi inceleme tekniği önerisi (Erol Sayan Örneği). İdil, 85, s. 1275–1292. doi: 10.7816/idil-10-85-01.
• Karataş, Ö. S. (2020). Beste ve güftesi Zeki Ârif Ataergin’e ait sûzinâk makamındaki eserlerin prozodi analizi. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 8(21), 171-189.
• Sayan, E. (2010). Ulusal müziğimiz teknik-analiz ve bestecilik. Boyut Yayıncılık, İstanbul.
• Tan Sunat, N. (1994). Hacı Arif Bey'in çeşitli makamlardaki aksak, curcuna ve Türk aksağı usûllerindeki 50 şarkısının prozodik tahlili. İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ünal, A. (2021). Arif Sami Toker'in on eserinin prozodik açıdan incelenmesi. Haliç Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Türk Musikisi Anasanat Dalı Türk Musikisi Yüksek Lisans Programı, İstanbul.
• Kişisel Görüşmeler Başara, E., (2022, Haziran 08). Telefon Görüşmesi, Sivas.
• Görsel Kaynakçası Nota 1: Notam (Ergen; 2022) (23.05.2022).
• Nota 2: Notam (Ergen; 2022) (23.05.2022).
• Nota 3: Notam (Ergen; 2022) (23.05.2022).
• Nota 4: Notam (Ergen; 2022) (23.05.2022).
• Nota 5: Notam (Ergen; 2022) (23.05.2022).