The Life Of Şemseddin Ziya Bey And Investigation Of Compositions In Hejaz Maqam Of Song Form

Yıl 2023, Sayı: 23, 127 - 153, 31.12.2023

Servet Zeki Ersoy , Türker Erol

https://doi.org/10.31722/ejmd.1299071

Öz

In this research, 10 works in the form of songs in the Hijaz maqam in Ümit Yazıcı repertoire were handled within the scope of document analysis, and the obtained data were tabulated with their form, maqam, rythm and literary dimensions, and descriptive analysis was made in this direction. In the form analysis dimension, the forms of the works were examined according to Kemal İlerici's approach, and 5 different song forms were determined. 1 Song in the first variety of twin whole, 4 in the second variety, 2 in the third variety, 2 in the fourth variety and 1 artifact in the seventh variety were determined. Based on the maqam and rhythm dimension of the works and the İsmail Hakkı ÖZKAN, 10 works in the Hejaz maqam were examined. In the results of the data obtained from the authority analysis. It has been determined that 5 of them are in Hümâyûn, 4 in Hejaz and 1 in Uzzal mode. Şemseddin Ziya Bey used small rhythm in his works. 1 Semai, 3 Düyek, 4 Aksak, 1 Ağır Aksak, 1 Curcuna methods have been identified. As a result of these determinations, it was determined that he composed mostly in Aksak and the least in Semai, Ağır Aksak and Curcuna styles. His literary analyzes were analyzed by Haluk İPEKTEN, the basic structure of the Old Turkish Literature Poems and Prosody book, as a result of which 10 syllable sizes, 9 Aruz meters were used in the 10 songs he composed, 6 Mefâîlün Mefâîlün Mefâîlün Mefâîlün Mefâîlün, 1 Mefâ'îlün/mefâ' Fe'ûl came to the place where it was written with the forms 1 Fe'ilâtün / Fe'ilâtün / Fe'ilâtü Fe'ilün,(Fâilâtün) (Fa'lün), 1 Fâ'ilâtün / Fâ'ilâtün / Fâ'ilâtün / Fâ'ilün.

Anahtar Kelimeler

Şemseddin Ziya Bey, theory, maqam, form, prosody, rythm analysis.

ŞEMSEDDİN ZİYA BEY’İN HAYATI VE HİCAZ MAKAMINDA ŞARKI FORMU ESERLERİNİN İNCELENMESİ

Öz

Bu araştımada, Şemseddin Ziye Bey’in Ümit Yazıcı’nın kişisel arşivinden elde edilen hicaz makamındaki şarkı formundaki 10 eseri doküman incelemesi kapsamında ele alınmış olup, elde edilen veriler form, makam, usûl ve edebi boyutlarıyla tablolaştırılmış ve bu doğrultuda betimsel analiz yapılmıştır. Form analizi boyutunda Kemal İlerici’nin yaklaşımına göre eserlerin formları incelenmiş, 5 farklı şarkı formu tespit edilmiştir. İkiz bütünün birinci çeşidinde 1 Şarkı, ikinci çeşidinde 4, üçüncü çeşidinde 2, dördüncü çeşidinde 2, yedinci çeşidinden 1 eser tespit edilmiştir. 10 hicaz şarkının makamsal ve usûl boyutu, İsmail Hakkı ÖZKAN nazariyesi temel alınarak incelenmiştir. Makam analizinden elde edilen verilerin sonuçlarında 5 tanesinin Hümâyûn, 4 tanesinin hicaz, 1 tanesinin ise Uzzal makamında olduğu tespit edilmiştir. Şemseddin Ziya Bey eserlerinde küçük usûller kullanmıştır. 1 Semâi, 3 Düyek, 4 Aksak, 1 Ağır Aksak, 1 Curcuna usûlü saptanmıştır. Bu bulgular neticesinde en fazla Aksak en az ise Semai, Ağır Aksak ve Curcuna üsûlünde besteler yaptığı belirlenmiştir. Edebi analizleri açısından Haluk İPEKTEN’in Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz kitabı temel alınarak incelenmiş ve sonuç olarak bestelediği 10 şarkıda;1 tane 10’lu hece ölçüsü, 9 tane Aruz vezni kullanılmıştır ayrıca 6 tane Mefâîlün Mefâîlün Mefâîlün Mefâîlün, 1 tane Mefâ'îlün/mefâ'îlün/fe'ûlün,1 tane Fe‘ilâtün/Fe‘ilâtün/Fe‘ilâtüFe‘ilün,(Fâilâtün) (Fa’lün) ve 1 tane Fâ’ilâtün / Fâ’ilâtün / Fâ’ilâtün / Fâ’ilün kalıplarının kullanıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Şemseddin Ziya Bey, nazariye, makam, form, prozodi, usûl incelemesi

Kaynakça

• Aksüt, S. (1993). Türk Musikisinin 100 Bestekârı. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Ediboğlu, B. S. (1961). Şemseddin Ziya Bey, Hayat Dergisi, 1 (6), 28-29.
• İnal, İ. M. K. (2019). Hoş Sadâ. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• İlerici, K. (1981). Bestecilik Bakımından Türk Müziği ve Armonisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• İpekten, H. (2014). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. Ankara: Dergâh Yayınları.
• Öztuna, Y. (1990). Şemsettin Ziya Bey. Büyük Türk Mûsikîsi Ansiklopedisi içinde (2. Cilt, 342-344. ss.) Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Özkan, İ. H. (1998). Türk Musikisi Nazariyatı ve Usûlleri. İstanbul: Özener Matbaası.
• Özalp, N. (2000). Türk Musikisi Tarihi 2. Cilt. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Rona, M. (1970). 20. Yüzyıl Türk Musikisi: Bestekârları ve Besteleri Güfteleri. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Sözer, V. (1964). Mûsikî ve Müzisyen Ansiklopedisi. İstanbul: Tan Gazetesi ve Matbaası.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.