THE CONCEPT OF ETUDE IN INSTRUMENT MUSIC AND EXAMİNATION OF ALAEDDIN YAVAŞCA'S ETUDES

Yıl 2023, Sayı: 23, 269 - 287, 31.12.2023

Ahmet Hakan Baş , Tolga Karaca

https://doi.org/10.31722/ejmd.1307189

Öz

Etudes in Turkish music; ıt can be defined as technical studies that help the performer improve his instrument technique and allow him to pass difficult passages before the performance of the piece. The importance of etude studies in saz music is increasing day by day, and it is seen that composers and saz performers work on this subject apart from the etude studies in the TRT repertoire. This research aims to explain the concept of etud in saz music, as well as to determine the musical behaviors that these etudes will bring to the performers by making a modal analysis of the etudes composed by Alâeddin Yavaşca. In this research, descriptive research method was used and a survey study was conducted. As a result of the literature review, the etudes written by the composer were accessed from the TRT archive, and different copies of these etudes were accessed from the personal music archives, these copies were compared with each other, and the best-readable note copy was selected and studies were carried out on it. According to the results of this research; It has been seen that the composer adheres to Arel theory in his etudes, prefers combined maqams more, uses the Nim Sofyan method and more than one method in each of his etudes, and pays attention to musical expression elements such as syllable bond, extension bond, articulation and nuance. In future studies, it is recommended to write special etudes for instruments in Turkish music and to consider the etudes of different composers in analysis studies.

Anahtar Kelimeler

Alâeddin Yavaşca, etude, Turkish music composition, etude analysis, maqam analysis

SAZ MUSİKİSİNDE ETÜT KAVRAMI VE ALAEDDİN YAVAŞCA’NIN ETÜDLERİNİN İNCELENMESİ

Öz

Türk müziğinde etüt; icracının sazındaki tekniğini geliştirmeye yarayan, eser icrası öncesinde zor pasajları geçmesine olanak sağlayan teknik çalışmalar olarak tanımlanabilir. Saz musikisinde etüt çalışmalarının önemi her geçen gün artmakta, TRT repertuvarında yer alan etüt çalışmalarının haricinde bestekârların ve saz icracılarının bu konuyla ilgili çalışmalar yaptığı görülmektedir. Bu araştırmanın amacı saz musikisindeki etüt kavramını açıklamanın yanı sıra Alâeddin Yavaşca’nın bestelemiş olduğu etütlerin makamsal analizini yaparak, bu etütlerin icracılara kazandıracağı müzikal davranışları tespit etmektir. Betimsel araştırma yöntemi kullanılan bu araştırmada tarama çalışması yapılmıştır. Literatür taraması sonucunda bestekârın yazmış olduğu etütlere TRT arşivinden, ayrıca bu etütlerin farklı nüshalarına kişisel nota arşivlerinden ulaşılmış, bu nüshalar birbirleriyle karşılaştırılmış ve en iyi okunabilen nota nüshası seçilerek, üzerinde inceleme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmanın sonuçlarına göre; bestekarın etütlerinde Arel nazariyesine bağlı kaldığı, birleşik makamları daha fazla tercih ettiği, etütlerinin her birinde Nim Sofyan usulünü ve birden fazla usul kullandığı, hece bağı, uzatma bağı, artikülasyon ve nüans gibi müzikal anlatım unsurlarına dikkat ettiği görülmüştür. Bundan sonra yapılacak olan araştırmalarda Türk müziğindeki sazlara özel etütler yazılması ve analiz çalışmalarında farklı bestekârların etütlerinin ele alınması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Alâeddin Yavaşca, etüt, Türk müziği besteciliği, etüt inceleme, makamsal analiz

Kaynakça

• Ak, A. Ş. (2018). Türk musikisi tarihi. Ankara: Akçağ.
• Aksungur, A. U. (2010). Kanun sazının icrası öğretim teknikleri karşılaştırmalı kanun metodu analizleri ve kanun eğitimi etütleri. (Yayımlanmamış doktora tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Akdoğu, O. (1996). Türk müziği'nde türler ve biçimler. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Baktagir, G. (2014). Kanun sazında sağ ve sol el için yazılmış teknik geliştirici etütler ve saz eserleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bilgin, K. (2011). Necdet Yaşar'ın taksimlerinden hareketle tanbur etüdleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bükülmez, H. (2021). Cinuçen Tanrıkorur’un terkîb etmiş olduğu şedd-i sabâ makamının tahlili doğrultusunda türk müziği keman eğitimine yönelik şedd-i sabâ etüdün oluşturulması. Balkan Müzik ve Sanat Dergisi, 3(2), 61-76. Erişim adresi https://doi.org/10.47956/bmsd.979084. Erişim tarihi: (26.05.2023).
• Bükülmez, H. (2021). Rast ve uşşak makamlarına ait peşrevlerin tahlili doğrultusunda Türk müziği keman eğitimine yönelik geçki ve çeşni etütlerinin oluşturulması. Turkish Studies, 16(2), 549-581. Erişim adresi https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.49434. Erişim tarihi: (26.05.2023).
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Çalışır, F. (1999). Müzik dili sözlüğü. Ankara: Ataçağ Sanatevi Yayınları.
• Gazimihal, M. R. (1961). Musiki sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Göksu, A. (2014). Onur Akdoğu ud metodlarındaki transpoze etüd ve eserlerin teknik açıdan incelenmesi. Balkan Müzik ve Sanat Dergisi, 3(2), 1-22. Erişim adresi https://doi.org/10.47956/bmsd.905647. Erişim tarihi: (26.05.2023).
• Kal, F. K. (2023). Basit makamlarda kanun alıştırmaları. Ankara: Sonçağ Akademi.
• Kırımlıoğlu, V. (2011). Başlangıç seviyesinde‟ kanun” için etütler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kostak Toksoy, A. (2006). Kanun eğitiminde teknik çalışma ve süsleme elemanlarını içeren etütler. (Sanatta yeterlik tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Köroğlu, N. O. (2015). Niyazi Sayın'ın toplulukla saz eseri icralarındaki tavrının incelenmesi ve bu çerçevede oluşturulan etütlerin ney eğitiminde kullanılabilirliği (Yayımlanmamış doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Öztuna, Y. (2006). Türk mûsikîsi akademik klasik Türk sanʼat mûsikîsiʼnin ansiklopedik sözlüğü (Cilt I). Ankara: Orient.
• Rona. M. (1970). Yirminci yüzyıl Türk musıkisi. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Sözer, V. (2012). Müzik terimleri sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Uluç, M. Ö. (2002). Müzik işaretleri ve terimleri sözlüğü. Ankara: Yurtrenkleri Yayınevi.
• Yavaşca, A. &Sipahi, S. (2023, 18 Mayıs). Alâeddin Yavaşca. http://www.alaeddinyavasca.com/index.php adresinden alındı.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yurdacan B. (2019). Türk musikisi ve bestekârları. Ankara: Akademisyen Kitabevi A.Ş. İnternet Kaynakçası
• Alâeddin Yavaşca. Wikipedia içinde. Erişim adresi https://tr.wikipedia.org/wiki/Alâeddin¬_Yavaşca. Erişim tarihi: (26.05.2023).
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. “Etüt”. (Erişim tarihi: 23.05.2023). https://sozluk.gov.tr/.