Türkiye’de ve Fransa’da Öğrencilerin Okul Terki ve Devamsızlık Nedenleri: Sistematik Derleme Çalışması

Year 2024, Volume: 20 Issue: 2, 136 - 151, 31.12.2024

Tuğçe Kaçar

https://doi.org/10.17244/eku.1461466

Abstract

Okul terki, öğrencilerin herhangi bir nedenden dolayı mezun olamadan okulunu yarıda bırakması iken devamsızlık, öğrencilerin herhangi bir nedenden dolayı okulda bulunamaması durumudur. Öğrencinin devamsızlığının fazla olması kimi zaman okul terk nedeni olarak gösterilmektedir. Okul terki ve devamsızlık sorunu bütün ülkelerde önemli bir sorundur ve bu sorunu çözmek için bazı önlemler alınmakta ve projeler geliştirilmektedir. Çalışmanın amacı, Türkiye ve Fransa’da 2013-2023 yılı ortaöğretim düzeyindeki öğrencilerin okul terki ve devamsızlık nedenlerini tespit etmektir. Çalışma desenini sistematik derleme modeli oluştururken, veri toplama tekniğini ise doküman incelemesi kullanılmıştır. Doküman incelemesi tekniği ile veriler toplanırken dergi, tez ve makale gibi basılı ve elektronik bilimsel kaynaklardan yararlanılmıştır. Alan yazın taramasında çalışmanın kriterlerine uygun olarak Türkiye’deki lise öğrencilerinin okul terki ile ilgili 20 araştırma, devamsızlık ile ilgili 12 araştırma, Fransa’da ortaöğretim kademesindeki öğrencilerin okul terki ile ilgili 6, devamsızlık ile ilgili 2 araştırma olmak üzere toplamda 40 araştırma incelenmiştir. Araştırmalardan elde edilen sonuçlara göre öğrencilerin okul terk ve devamsızlık nedenleri; kişisel, arkadaş, okul, öğretmen, aile ve çevresel kaynaklı olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Devamsızlık, okul terki, ortaöğretim, öğrenci

Ethical Statement

Araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur. Bu çalışma derleme türünde makale olduğundan, etik kurul izni gerektirmemektedir.

The Reasons for School Dropout and Student Absenteeism in Türkiye and France: Systematic Review

Abstract

While school dropout is a student’s withdrawal from school for any reason without and before being graduated, absenteeism is the failure of students to be in the school for any reason. Sometimes high level of absenteeism for students is shown as the reason for school dropout. School dropout and absenteeism is a crucial problem in all countries and some measures are taken and projects are developed to solve this problem. The purpose of this research is to find out the reasons for school dropout and absenteeism in secondary school students in Türkiye and France for the years between 2013 and 2023. The research design was the systematic review model, whereas document analysis was used as the data collection technique. Printed and electronic scientific resources such as journals, theses and articles, were used while collecting data through document analysis technique. During the literature review, a total of 40 studies were analyzed in accordance with the criteria of this research. These studies consisted of 20 studies about school dropout of high school students in Türkiye and 12 studies about absenteeism as well as 6 studies about school dropout of secondary school students in France and 2 studies about absenteeism. According to the findings of the research, the students’ reasons for school dropout and absenteeism arise from personal issues, friends, school, teacher, family and environment.

Keywords

absenteeism, school dropout, secondary school, student.

Ethical Statement

Research and publication ethics were complied with. Since this study is a review article, it does not require an ethics committee decision.

References

• About Besteachers, Bestudents. (t.y.). Erişim: https://besteacherstudents.wixsite.com/sitem/admissions
• Arslan, A. (2021). Ortaöğretim öğrencilerinde okul terki riskinin yordayıcıları: Okula bağlılık ve okul tükenmişliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 54(2), 431-458. https://doi.org/10.30964/auebfd.669522
• Bernard, P.Y. & Michaut, C. (2016). Les motifs de décrochage par les élèves: un révélateur de leur expérience scolaire. Education et Formations, Ministère de l’Éducation Nationale, de l’Enseignement Supérieur et de la Recherche, Direction de l’Évaluation et de la Prospective, (pp.95-112). halshs-01304436
• Binici, A. (2023). Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrencilerinin okul terki nedenleri ve çözüm önerileri (Yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Bourdon, P. (2011). Quelles pratiques pour accompagner les élèves en déscolarisation? Cercle Interdisciplinaire de Recherches Phénoménologiques, (2), 160-166.
• Boyacı, A. & Öz, Y. (2018). Ortaöğretimde okul terki ve sosyal sermaye: Nitel bir araştırma. Journal of Economy Culture and Society, 58, 67-89. https://doi.org/10.26650/JECS403224
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri (25. baskı). Pegem.
• Cangemi, V. (2015). L’absentéisme au secondaire II: le cas d’une classe de 1C (Master of Advanced Studies). Haute Ecole Pedagogique (HEP)-Vaud.
• Centre Ressources Partenaires (2019). Le dispositif “Accueil des Collégiens Temporairement Exclus” évolue. Erişim: https://ressources.seinesaintdenis.fr/Le-dispositif-Accueil-des-Collegiens-Temporairement-Exclus-evolue
• Çakır, R. & Çolak, C. (2019). Lise öğrencilerinin okul terki riskine ilişkin görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi (KSBD), 11 (21), 269-286.
• Çam, İ. (2023). Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrencilerinin, okul terklerinin nedenleri ile bu durumun bireysel ve ekonomik sonuçlarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Çetin, H.B. (2019). Lise öğrencilerinde okul terki riskinin okul iklimi ve yapısal özellikler kuramı açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Çiçek Sağlam, A. & Dönmez, N. (2016). Meslek liselerinde öğrenci devamsızlığının nedenleri ve olası çözüm yollarına ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi (ÇYBD), (1), 1-9.
• Dağlı, M. & Can, E. (2023). Mesleki ve teknik eğitimde öğrenim gören öğrencilerin devamsızlık nedenleri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (2), 123-156. https://dx.doi.org/10.30855/gjes.2023.09.02.001
• Di Paola, V. & Moullet, S. (2020). Décrochage scolaire en France: quel rôle pour les contextes locaux? Revue Jeunes et Société, 5(1), 4-26. https://doi.org/10.7202/1070523ar
• Dirik, H. (2020). Ortaöğretim kurumlarında okul terkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Ereş, F. (2014). Lise öğrencilerinin okuldan kaçma nedenlerinin değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi (GEFAD), 34 (3), 321-336. https://doi.org/10.17152/gefad.04472
• Erden, A. (2015). Fransa eğitim sistemi. A. Balcı (Ed.) Karşılaştırmalı Eğitim Sistemleri. (5. Baskı) içinde 165-190. Pegem.
• Eryılmaz Ballı, F. & Kartal, S. (2020). Okul terki araştırmaları: sistematik bir analiz çalışması. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), 10 (2), 257-278.
• Eurydice. (2023). France, key features of the education system. Erişim: https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/
• Gaujour, K. & Ben Abid-Zarrouk, S. (2017). Ennui et décrochage scolaire. Colloque en Sciences de l’Education, Humanies et Sociales, Dijon- France.
• Girgin, S. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin devamsızlık nedenleri (Yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Gözübüyük Tamer, M. (2014). Trabzon ili genel liselerde okulu terk nedenlerinin belirlenmesi. Turkish Journal of Education (TURJE), 2 (2), 16-37. https://doi.org/10.19128/turje.181079
• Gül, S., Kıran, Ö. & Nasirsi, H. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin devamsızlık nedenleri ve yeni ortaöğretim kurumları yönetmeliğinin öğrenci devamsızlıkları üzerindeki etkileri (Atakum ilçesi örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(44), 925-933.
• Güngör, G. (2019). Mesleki ve teknik ortaöğretimde okul terkinin nedenleri ve çözüm önerileri: Bütüncül bir program önerisi (Doktora tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Jobimpact. (2023). Le décrochage scolaire en France en 10 chiffres. Erişim: https://jobimpact.fr/decrochage-scolaire-chiffres
• Kaçar, T. (2018). Fransa’nın okul geliştirme süreci ve projeleri. Atlas International Referred Journal on Social Sciences, 4(9), 408-420.
• Karacabey, M.F. (2016). Ortaöğretimde okul terkinin bireysel ve kurumsal nedenleri (Doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 6(1), 26-33.
• Kaya, H. (2022). Kırsal kesimde kız çocuklarının veli ve öğrenci görüşlerine göre örgün ortaöğretime devam etmeme sebepleri. International Social Sciences Studies Journal, 8(104), 4011-4025. http://dx.doi.org/10.26449/sssj.66241
• Keep On. (2017a). Drop out-coaching at school/ okul terki-okul koçluğu. Erişim: http://keepon-project.eu/online-digital-database/tr/resource/drop-out-coaching-at-school/
• Keep On. (2017b). Best teachers best students. Erişim: http://keepon-project.eu/online-digital- database/tr/resource/best-teachers-best-students/
• Küçükarslan, E.(2019). Meslek lisesi öğrencilerinin okul terkinde rol oynayan faktörler ve önleme stratejilerine ilişkin yönetici öğretmen ve öğrenci görüşleri: AB ülkeleri ile karşılaştırılması (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Le Cnam Cnesco. (t.y.). Lutte contre le décrochage scolaire. Erişim: https://www.cnesco.fr/
• Leal, S. (2023). L’accompagnement des mineurs de moins de 16 ans en voie de décrochage scolaire: Le rôle des cadres de la PJJ dans le déploiement des alliances éducatives (Mémoire de validation professionnelle formation statutaire des directeurs de service promotion Simone VEIL – 2022-2023). Ministere de la Justice, Ecole Nationale de Protection Judiciaire de la Jeunesse
• Les Pep. (t.y.a). SAMELY (Service d’accompagnement des mères lycéennes et collégiennes). Erişim: http://www.lespep.org/
• Les Pep. (t.y.b). Lutte contre le décrochage scolaire. Erişim: http://www.lespep.org/
• Maulik, M.K. (2015). Adolescence et echec scolaire: une comparaison du décrochage scolaire en Inde et en France (These de doctorat en sciences de l’education). Université Nice Sophia Antipolis, Français
• MEB & UNICEF. (2013). Ortaöğretimde sınıf tekrarı, okul terk sebepleri ve örgün eğitim dışında kalan çocuklar politika önerileri raporu. Erişim:https://www.meb.gov.tr/earged/unicef/S%C4%B1n%C4%B1f%20Tekrar%C4%B1,%20Okul%20Terki%20Politika%20Raporu.pdf
• MEB. (2018). Geleceğini terk etme projesi ile öğrencilerin okula devamı sağlanacak. Erişim: https://van.meb.gov.tr/www/gelecegini-terk-etme-projesi-ile-ogrencilerin-okula-devami-saglanacak/icerik/1579
• MENJ. (2021). La lutte contre le décrochage scolaire. Erişim: https://www.education.gouv.fr/
• MENJ. (2023). Les dispositifs relais. Erişim: https://www.education.gouv.fr/
• Monseur, C. & Baye, A. (2017). L’Absentéisme scolaire en France comparativement aux pays de l’OCDE: l’apport de PISA. Paris: Cnesco
• Núñez-Regueiro, F. (2018). Le décrochage scolaire au lycée: Analyse des effets du processus de stress et de l’orientation scolaire, et des profils de décrocheurs (Thèse sciences de l’éducation). Université Grenoble Alpes, Français.
• OECD. (2023). Out-of-school rates at upper secondary level (2005 and 2021) against 2030 national benchmarks. Erişim: https://www.oecd.org/education/
• Ortaöğretimde Müdahale Modeli Programı ile Okul Terklerinin Önüne Geçilecek. (2016, 7 Mart). Hürriyet Eğitim. Erişim:https://www.hurriyet.com.tr/egitim/ortaogretimde-mudahale-modeli-programi-ile-okul-terklerinin-onune-gecilecek-40065037
• Önder, E. (2017). Ortaöğretim öğrenci devamsızlığı buna dönük okul uygulamaları ve önerilen politikalar. Eğitim ve Bilim, 42(190), 361-378. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.6447
• Özger, B. (2019). Liselerde okul terk riskinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Öztekin, Ö. (2013). Lise öğrencilerinin devamsızlık nedenlerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Öztürk, Y. (2021). Meslek liselerinde okul terkinin nedenleri, sonuçları ve önlemeye yönelik çözüm önerileri (Yüksek lisans tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Peker, A. & Arslan, A. (2018). Lise öğrencilerinde okul terki nedenlerinin incelenmesi. 20. Uluslararası Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresinde sunulan bildiri (ss.164-170). Samsun, Türkiye.
• SOYAC. (2018). Liseden üniversiteye gençler birlikte projesi. Erişim: https://maltepe.edu.tr/soyac
• Sönmez, A. (2019). Mesleki ve teknik ortaöğretim okulu öğrencilerinin devamsızlık nedenlerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu.
• Şanlı, Ö., Altun, M. & Tan, Ç. (2015). Okula devamsızlık yapan öğrencilerin devamsızlık sebeplerinin öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 161-177. https://doi.org/10.17755/esosder.91015
• Tatar, Ü. (2016). Lise düzeyindeki öğrencilerin okul terk nedenlerinin sosyolojik incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Taş, A., Selvitopu, A., Bora, V. & Demirkaya, Y. (2013). Meslek lisesi öğrencilerinin okul terk nedenleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1551-1566. https://dx.doi.org/10.12738/estp.2013.3.1398
• Türk, A. (2019). Okul terkinin eşiğinde geleceği düşünmek: sınıf tekrarı yapan öğrencilerin gelecek emelleri (Yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Uzun, K. & Kemerli, Ş. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinin devamsızlık nedenleri: Fethiye ilçesi örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 1-19.
• Vehbi Koç Vakfı Ansiklopedisi. (t.y.). Meslek lisesi memleket meselesi (MLMM) projesi. Erişim: https://ansiklopedi.vkv.org.tr/Kategoriler/Projeler/Egitim/Meslek-Lisesi-Memleket-Meselesi-(MLMM)- Projesi
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yılmaz, K., Şahbaz, O., Demirciler, V. O., Alıç, U. & Koca, M. (2020). Türkiye’de öğrenci devamsızlığı ile ilgili nitel bir araştırma. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(3), 1440-1460.
• Yorğun, A. (2014). Lise öğrencilerinde okul terk riskinin incelenmesi (Doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Yüner, B. & Özdemir, M. (2017). Metaforik okul algısı ile okulu terk eğilimi arasındaki ilişkinin öğrenci görüşlerine göre incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi (GEFAD), 37 (3), 1041-1060.
• Zafer Kalkınma Ajansı. (2013). Öğrenci devamsızlığı nedenleri, sonuçları ve çözüm önerileri müdahale eylem planı. Erişim:https://zehraemineocguder.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/41/07/974186/dosyalar/2020_01/10115003_Ogrenci_Devamsizligi_Nedenleri_Sonuclari.pdf
• Zorbaz, O. (2018). Lise öğrencilerinin okul terk risklerini etkileyen öğrenci ve okul düzeyinde faktörler (Doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.