Sınıf Öğretmenlerinin COVID-19 Salgını Sürecinde EBA Kullanımına İlişkin Görüşleri

Year 2021, Volume: 7 Issue: 2, 278 - 300, 31.08.2021

Fatma Susar Kırmızı Ahmet Altuğ

Abstract

Teknolojik gelişmelerin hızla ilerlediği günümüzde öğrenme faaliyetlerinin çevrimiçi ortamlar aracılığı ile yapılabilmesi, beklenmedik durumlarda (salgın, doğal afet vb.) çok sayıda öğrenciye ulaşmak için büyük bir fırsat sağlamıştır. Ülkemizde FATİH projesiyle beraber 2010 yılında EBA sanal ortamı oluşturulmuştur. EBA’nın varlığı COVID-19 salgını gibi olağanüstü durumlarda eğitim öğretim faaliyetlerinin sürdürebilmesinde ayrı bir önem kazanmıştır. COVİD 19 salgını ile beraber 2020 yılının başlarından itibaren dünya genelindeki eğitim öğretim faaliyetleri uzaktan eğitim ortamları üzerinden yürütülmeye çalışılmıştır. Bu araştırmanın amacı öğretmen görüşleri doğrultusunda COVID-19 salgını sürecinde EBA sanal ortamını kullanan sınıf öğretmenlerinin EBA’ya yönelik görüşlerini tespit etmektir. Araştırmanın gerçekleştirilmesinde nitel araştırma desenlerinden durum çalışması tercih edilmiştir. Araştırma 2020-2021 eğitim öğretim yılında, Uşak ilindeki ilkokullarda görev yapmakta olan 20 sınıf öğretmeni ile gerçekleştirilmiştir. Örneklemin belirlenmesinde maksimum çeşitlilik yönteminden yararlanılmıştır. Verilerin elde edilmesinde araştırmacılar tarafından geliştirilmiş kişisel bilgi formu ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi sürecinden geçirildikten sonra EBA yeterlilik, uzaktan eğitim sorunları, EBA’nın yararları, yönetim yaklaşımı, EBA’nın kullanılabilirliği ve öneriler temalarına ulaşılmıştır. Araştırmaya katılan sınıf öğretmenlerinden 15’i COVID-19 salgın sürecinde EBA sanal ortamına ulaşırken bağlantı sorunu yaşadıklarını belirtmişlerdir. Sınıf öğretmenlerinin 11’i salgın sürecinde fırsat eşitsizlikleri yaşandığını, öğrencilerin ekonomik yetersizlikten dolayı EBA’ya ulaşmak için gerekli teknolojik donanıma sahip olmadığı ya da internet bağlantılarının olmadığını ifade etmişlerdir. Çok sayıda çocuğu olan ve ekonomik sıkıntı yaşayan aileler bu süreçte dezavantajlı grup olarak ortaya çıkmıştır. Salgın dönemde işsiz kalan ailelerin çocukları, kırsal kesimde yaşayan öğrenciler için de uzaktan eğitime bağlanmak çok ciddi bir sorun olmuştur. Eğitim sürecinin devam etmesi açısından araştırmaya katılan sınıf öğretmenlerinin 19’u EBA sanal ortamının faydalı olduğunu belirtmiştir.

Keywords

EBA, COVID-19 salgını, Sınıf öğretmeni, İlkokul

Primary School Teachers' Opinions on Using EBA in the COVID-19 Outbreak Process

Abstract

In today's world, where technological developments are rapidly advancing, the ability to conduct learning activities through online environments has provided a great opportunity to reach many students in unexpected situations (pandemic, natural disaster, etc.) With the FATIH project (Movement of Enhancing Opportunities and Improving Technology - in Turkish Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi) in our country, the EBA (Educational Informatics Network – in Turkish Eğitim Bilişim Ağı) virtual environment was created in 2010. The existence of EBA has gained a special importance in the continuation of education and training activities in extraordinary situations such as the COVID-19 pandemic. With the COVID-19 pandemic, since the beginning of 2020, education and teaching activities around the world have been tried to be carried out through distance education environments. The purpose of this study is to determine the views of primary school teachers who use the EBA virtual environment during the COVID-19 pandemic. The case study, one of the qualitative research designs, was preferred in the implementation of the research. The research was carried out with 20 primary school teachers working in primary schools in Uşak in the 2020-2021 academic year. The maximum variation method was used to determine the sample. A personal information form and semi-structured interview form developed by the researchers were used to obtain the data. After the data obtained were passed through the content analysis process, the themes of EBA competence, distance education problems, benefits of EBA, management approach, usability of EBA and suggestions were concluded. 15 of the primary school teachers participating in the study stated that they had a connection problem while accessing the EBA virtual environment during the COVID-19 pandemic. 11 of the primary school teachers stated that there were inequalities of opportunity during the pandemic process, students did not have the necessary technological equipment to access EBA due to economic inadequacy or they did not have internet connections. Families with many children and experiencing economic difficulties emerged as a disadvantaged group in this process. Connecting to distance education has been a serious problem for the children of families who were unemployed during the pandemic and for students living in rural areas. 19 of the primary school teachers who participated in the study stated that the EBA virtual environment was beneficial in terms of continuing the education process.

Keywords

EBA, COVID-19 pandemic, Primary school teacher, Primary school

References

• Aktay, S. and Keskin, T. (2016). Eğitim bilişim ağı incelemesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırma Dergisi, 2(3), 27-44.
• Ateş, M., Çerçi, A. and Derman, S. (2015). Eğitim bilişim ağında yer alan Türkçe dersi videoları üzerine bir inceleme. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 105-117.
• Aydınözü, D., Sözcü, U. and Akbaş, V. (2016). Coğrafya öğretiminde EBA içeriklerinin öğrenci başarısına etkisi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 339-357.
• Anderson, J. (2020). The coronavirus pandemic is reshaping education. Quartz. Erişim adresi https://qz.com/1826369/how-coronavirus-is-changing-education/
• Arkan, A. and Kaya, E. (2018). Eğitim bilişim ağı (EBA) ve 2023 eğitim vizyonu. SETA Perspektif, 221.
• Altıparmak, M., Kurt, D. İ. and Kapıdere, M. (2011). E-öğrenme ve uzaktan eğitimde açık kaynak kodlu öğrenme yönetim sistemleri. Malatya: Akademik Bilişim’11 - XIII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri Kitabı, 319-327.
• Ayan, E. (2018). Öğretmenlerin eğitim bilişim ağı içeriğini kullanma ve e-içerik geliştirme durumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Başaran, M., Doğan, E., Karaoğlu, E. and Şahin, E. (2020). Koronavirüs (COVID-19) pandemi sürecinin getirisi olan uzaktan eğitimin etkililiği üzerine bir çalışma. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 179-209.
• Bayburtlu, Y. S. (2020). Covid-19 Pandemi dönemi uzaktan eğitim sürecinde öğretmen görüşlerine göre Türkçe eğitimi. Electronic Turkish Studies, 15(4), 131-151.
• Bell, L. (2001). Preparing tomorrow's teachers to use technology: Perspectives of the leaders of twelve national education associations. Contemporary İssues İn Technology And Teacher Education, 1(4), 517-534.
• Bhowmick, S. (2021). The Role of SDGs in post-pandemic economic recovery. Issue Briefs and Special Reports. 432, 3-22.
• Bircan, H., Eleroğlu, H., Arslan R. and Ersoy, M. (2018). Cumhuriyet Üniversitesi öğrencilerinin uzaktan eğitimde sunulan derslere yönelik bakış açısı. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 91-100.
• Bozkurt, A. (2020). Koronavirüs (Covid-19) pandemi süreci ve pandemi sonrası dünyada eğitime yönelik değerlendirmeler: Yeni normal ve yeni eğitim paradigması. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(3), 112-142.
• Bozkuş, K. and Karacabey, M. F. (2019). FATİH projesi ile eğitimde bilişim teknolojilerinin kullanımı: ne kadar yol alındı? Yaşadıkça Eğitim Dergisi, 33(1), 17-32.
• Buchanan, R. (2011) "Paradox, promise and public pedagogy: Implications of the federal government’s digital educationrevolution," Australian Journal of Teacher Education: 36(2), 67-78.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. and Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, E. (2020). Coronavirüs (Covid-19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları. Açık Öğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 11-53.
• Carroll, W. D., Strenger, V., Eber, E., Porcaro, F., Cutrera, R., Fitzgerald, D. A. & Lynn, I. B. (2020). European and United Kingdom COVID-19 pandemic experience: The same but different. Paediatric Respiratory Reviews.
• Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi. (2020). Koronavirüs COVID-19 dünya haritasi. Erişim adresi https://corona.cbddo.gov.tr/
• Çakın, M. and Akyavuz, E. K. (2020). Covid-19 süreci ve eğitime yansıması: öğretmen görüşlerinin incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(2), 165-186.
• Çakmak, N. (2020). Pandemi döneminde bilimsel dergilerde değerlendirme süreçleri ve bilgi dünyası. Bilgi Dünyası, 21(1), 1-6.
• Çiftçi, B., and Aydın, A. (2020). Eğitim Bilişim Ağı (EBA) platformu hakkında fen bilimleri öğretmenlerinin görüşleri. Türkiye Kimya Dernegi Dergisi Kısım C: Kimya Egitimi, 5(2), 111-130.
• Demir, F. and Özdaş, F. (2020). COVİD-19 sürecindeki uzaktan eğitime ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), 273-292.
• Di Pietro, G., Biagi, F., Costa, P., Karpinski, Z. & Mazza, J. (2020). The likely impact of Covıd-19 on education: Reflections based on the existing literature and recent international datasets. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
• Doğan, S. and Koçak, E. (2020). EBA sistemi bağlamında uzaktan eğitim faaliyetleri üzerine bir inceleme. Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(14), 111-124.
• Durmuşçelebi, M. (2017). Eğitim bilişim ağın’daki eğitim materyallerinin öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7, 632-652.
• EBA (2020). “Depremzede öğrenciler EBA’ya adapte oldu,” son güncelleme 12 Haziran, 2020, Erişim adresi https://www.haberturk.com/elazig-haberleri/76875415-depremzede-ogrenciler-ebaya-adapte-oldu
• Erensayın, E. and Güler, Ç. (2017). EBA platformundaki ders materyallerinin eğitsel yazılım değerlendirme ölçütlerine göre değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 657-678.
• FAO (2020). Addressing inequality in times of COVID-19. Erişim adresi https://reliefweb.int/sites/reliefweb .int/files/resources/CA8843EN.pdf
• Flores, M. A. & Swennen, A. (2020). The COVID-19 pandemic and its effects on teacher education. Europen Journal of Teacher Education. 43 (4), 453-456.
• Garcia, E. & Weiss, E. (2020). COVID-19 and student performance, equity, and U.S. education policy: Lessons from pre-pandemic research to inform relief, recovery, and rebuilding.
• Economic Policy Institute. Erişim adresi https://www.epi.org/publication/the-consequences-of-thecovid-19-pandemic-for-education-performance-and-equity-in-the-united-states-what-canwe-learn-from-pre-pandemic-research-to-inform-relief-recovery-and-rebuilding/
• Gezer, M. and Durdu, L. (2020). Eğitim Bilişim Ağı (EBA) ile ilgili tezlerin sistematik analizi. Başkent University Journal of Education, 7(2), 393-408. Grzybowski, M. (2013). 'Educatıonal technologıes in South Korea. General and Professional Education 1, 3-9.
• Han, E., Tan, M. M. J., Turk, E., Sridhar, D., Leung, G. M., Shibuya, K. & Cook, A. R. (2020). Lessons learnt from easing COVID-19 restrictions: an analysis of countries and regions in Asia Pacific and Europe. The Lancet, 396(7), 1525-1534.
• Hill, R. & Narayan, A. (2021). What COVID-19 can mean for long-term inequality in developingcountries. Erişim adresi https://blogs.worldbank. org/voices/what-covid-19-can-mean-long-term-inequality-developing-countries
• İçişleri Bakanlığı, (2020). 81 İl valiliğine coronavirüs tedbirleri konulu ek bir genelge daha gönderildi. Erişim adresi https://www.icisleri.gov.tr/81-il-valiligine-koronavirus-tedbirleri-konulu-ek-genelge-gonderildi
• İşbulan, O., Arslan, E., Alkaya, E. and Selvi, G. Eğitim bilişim ağı’nda (EBA) yer alan çoklu ortam uygulamalarının çoklu ortam öğrenme ilkeleri açısından değerlendirilmesi. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(2), 182-196.
• Kahraman, M. E. (2020). COVID-19 salgınının uygulamalı derslere etkisi ve bu derslerin uzaktan eğitimle yürütülmesi: Temel tasarım dersi örneği. Medeniyet Sanat Dergisi, 6(1), 44-56.
• Kaya, Z. (2002). Uzaktan eğitim, Ankara: Pegem Yayıncılık.
• KMK, (2020). Sekretariat der Ständigen Konferenz der Kultusminister der Länder in der Bundesrepublik Deutschland. Kultusminister Konferenz. Corona-Pandemie. Rahmenkonzept für die Wiederaufnahme von Unterricht in Schulen. [Conference of Ministers of Education and Cultural Affairs. Corona Pandemic Framework for Resuming Teaching in Schools]. Berlin: Sekretariat der Kultusministerkonferenz; 2020. p. 12. German. Erişim adresi https://www.kmk.org/fileadmin/Dateien/pdf/PresseUndAktuelles/2020/2020-04-28-Rahmenkonzept-Oeffnung-von-Schulen.pdf
• König, J., Jäger-Biela, D. J. & Glutsch, N. (2020). Adapting to online teaching during Covıd-19 school closure: Teacher education and teacher competence effects among early career teachers in Germany. European Journal of Teacher Education, 43(4), 608-622.
• Kunç, Ş. and Varol, A. (1994). 21. yüzyıl eğitiminde teknoloji kullanımı ve mesleki teknik eğitim. Endüstriyel Teknoloji, Bilimsel ve Teknik Dergi, 1(1) 41-46.
• Kuyubaşıoğlu, M. and Kılıç, F. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin görüşlerine göre EBA (eğitimde bilişim ağı) kullanım düzeylerinin incelenmesi. Journal of Advanced Education Studies, 1(1), 32-52.
• Kuzu, İ. Ç. (2020). Covid-19 Pandemisi sürecinde uygulanan ilkokul uzaktan eğitim programı (Eba Tv) ile ilgili veli görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), 505-527.
• Liu,W. Y., Xiao, G. & Tchounwou,P. B. (2020). Response to the COVID-19 pandemic: The Chinese experience andimplications for other countries. International Journal of Environmental Research and Public Health. doi:10.3390/ijerph17072304
• Maden, S. and Aydın, Ö. N. A. L. (2020). Eğitim Bilişim Ağı (EBA) içerik modülündeki Türkçe dersi ile ilgili dokümanlar. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 10(1), 25-50.
• Merrıam, S. B. (2018). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (Çev. : Selahattin Turan, Çev. Ed.: Selahattin Turan). Nobel yayın dağıtım, Ankara.
• MEBa. (2018). Milli Eğitim Bakanlığı FATİH Projesi. Erişim adresi http://fatihprojesi.meb.gov.tr
• MEBb. (2020). Milli Eğitim Bakanlığı eğitim-öğretim, 31 aralık 2020'ye kadar online olarak sürdürülecek. Erişim adresi https://www.meb.gov.tr/egitim-ogretim-31-aralik-2020ye-kadar-online-olarak-surdurulecek/haber/21983/tr
• MEBc. (2020). 500.000 Tablet bilgisayar dağıtımının ikinci fazındayız. Erişim adresi http://meb.gov.tr/500000-tablet-bilgisayar-dagitiminin-ikinci-fazindayiz/haber/22182/tr
• MEBd. (2020). EBA, kullanıcı sayısıyla küresel rekora gidiyor. Erişim adresi https://www.meb.gov.tr/eba-kullanici-sayisiyla-kuresel-rekora-gidiyor/haber/20673/tr
• MEBe. (2021). Küresel salgın döneminde uzaktan eğitim raporu. https://www.ogretmensitemiz.com/egitim/kuresel-salgin-doneminde-uzaktan-egitim-raporu-h22163.html adresinden 18.07.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Melnick, H. & Darling-Hammond, L. (2020). Reopening schools in the context of Covıd-19: Health and safety guidelines from other countries. Policy Brief. Learning Policy Institute.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörü: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Metin, A. E., Karaman A. and Aksoy Şaştım, Y. (2017). Öğrencilerin uzaktan eğitim sistemine bakış açısı ve uzaktan eğitim ingilizce dersinin verimliliğinin değerlendirilmesi: Banaz Meslek Yüksekokulu. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,7(2), 640-652.
• Miles, M, B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Neuman, L. W. (2014). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (Seventh Ed.). Essex: Pearson Education Limited.
• Onyema, E. M., Eucheria, N. C., Obafemi, F. A., Sen, S. Atonye, F. G., Sharma, A. & Alsayed, A. O. (2020). Impact of coronavirus pandemic on education, Journal of Education and Practice, 11(13), 108-121.
• Özer, M. & Suna, H. E. (2020). Covid-19 salgını ve eğitim. M. Şeker, A. Özer ve C. Korkut, (Ed.), Küresel toplumun anatomisi: İnsan ve toplumun geleceği içinde (s. 171-192). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi– TÜBA.
• Özgümüş, Ö. (2018). Bursa İlinde Öğrenci-Veli-Öğretmenlerin Eğitim Bilişim Ağının Kullanım Sıklığının Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Pillai, S., Siddika, N., Apu, E. H. & Kabir, R. (2020). COVID-19: Situation of European countries so far. Archives of medical research, 51(7),723-725.
• Qayyum, A. & Zawacki-Richter, O. (2018). Distance Education in Australia, Europe and the Americas. Erişim adresi https://doi.org/10.1007/978-981-13-0298-5_14
• Russell, M., O'Dwyer, L. M., Bebell, D. & Tao, W. (2007). How teachers' uses of technology vary by tenure and longevity. Journal of Educational Computing Research, 37(4), 393-417.
• Sahu, P. (2020). Closure of universities due to coronavirus disease 2019 (Covıd-19): Impact on education and mental health of students and academic staff. Cureus, 12(4), 4–9.
• Sezgin, S. and Fırat, M. (2020). Covid-19 pandemisinde uzaktan eğitime geçiş ve dijital uçurum tehlikesi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(4), 37-54.
• Stage, H. B., Shingleton, J., Ghosh, S., Scarabel, F., Pellis, L. & Finnie, T. (2020). Shut and re-open: the role of schools in the spread of Covıd-19 in Europe. Erişim adresi arXiv preprint arXiv:2006.14158
• Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2020). Milli eğitim istatistikleri yayınlanmıştır. Erişim adresi http://sgb.meb.gov.tr/www/milli-egitim-istatistikleri-yayinlanmistir-orgun-egitim-0192020/icerik/397
• Subaşı, M. and Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• TCCB, (2020). Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Kalın: “Korona Virüs'le mücadele sürecini, el birliğiyle rehavete ve paniğe kapılmadan atlatma kabiliyetine sahibiz”. Erişim adresi https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/117021/cumhurbaskanligi-sozcusu-kalin-korona-virus-le-mucadele-surecini-el-birligiyle-rehavete-ve-panige-kapilmadan-atlatma-kabiliyetine-sahibiz- Telli, S. G. and Altun, D. (2020). Coronavirüs ve çevrimiçi (online) eğitimin önlenemeyen yükselişi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(1), 25-34.
• Timur, B., Yilmaz, Ş. and İşseven, A. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Eğitim Bilişim Ağı (Eba) sistemini kullanmalarına yönelik görüşleri. Asian Journal of Instruction, 5(1), 44.
• Türker, A. and Dündar, E. COVID-19 pandemi sürecinde eğitim bilişim ağı (eba) üzerinden yürütülen uzaktan eğitimlerle ilgili lise öğretmenlerinin görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), 323-342.
• Tüysüz, C. and Çümen, V. (2016). Eba ders web sitesine ilişkin ortaokul öğrencilerinin görüşleri, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (3), 278-296.
• U.N. (2020). Policy Brief: Education during COVID-19 and beyond. Retrieved from https://www.un.org/development/desa/dspd/wp-content/uploads/sites/22/2020/08/ sg_policy_brief_covid-19_and_ education_august_2020.pdf in 14. 01. 2021.
• UNESCO, (2020). School closures caused by Coronavirus (Covid-19). UNESCO. Retrieved from https://en.unesco.org/covid19/educationresponse in 25.11.2020.
• UNICEFa. (2020). Education and COVID-19. Erişim adresi https://data.unicef.org/topic/education/covid-19/
• UNICEFb. (2021). Çocukların en az üçte biri uzaktan eğitime katılamıyor. Erişim adresi https://www.unicefturk.org/yazi/koronavirus_egitimeerisim
• Vegas, E. & Winthrop, R. (2020). Beyond reopening schools: How education can emerge stronger than before Covid-19, Bookings. Erişim adresi https://www.brookings.edu/research/beyond-reopening-schools-how-education-can-emerge-stronger-than-before-covid-19/
• Viner, R. M., Russell, S. J., Croker, H., Packer, J., Ward, J., Stansfield, C. & Booy, R. (2020). School closure and management practices during coronavirus outbreaks including COVID-19: a rapid systematic review. The Lancet Child and Adolescent Health, 0(0), 1–8. http://doi.org/10.1016/S2352-4642(20)30095-X.
• WBG. (2020). The impact of the Covid-19 pandemic on education financing. Erişim adresi https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/33739/The-Impact-of-the-COVID-19-Pandemic-on-Education-Financing.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• DSÖ. (2020). Coronavirus disease 2019 (COVID-19): Situation report, 72. Erişim adresi https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/situation-reports
• Yıldırım, A. and Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, E., Mutlu, H., Güner, B., Doğanay, G. and Yılmaz, D. (2020). Veli algılarına göre pandemi dönemi uzaktan eğitim sürecinin niteliği. Konya: Palet Yayınları.
• Yamamoto, T. G. and Altun, D. (2020). Coronavirüs ve çevrimiçi (online) eğitimin önlenemeyen yükselişi. Üniversite Araştırmaları Dergisi. 3(1), 25-34.
• Yuan, J., Li, M.,Lv, G. & Lu, Z. K. (2020). Monitoring transmissibility and mortality of COVID-19 in Europe. International Journal of Infectious Diseases, 95, 311–315.
• Zimmerman, J. (2020). Coronavirus and the great online-learning experiment. The Chronicle of higher education. Erişim adresi https://www.chronicle.com/article/Coronavirusthe-Great/248216 in 28.11.2020.