İslam İtikadında "Kutsal"ın Sınırı

Yıl 2015, Cilt: 8 Sayı: 2, 121 - 150, 26.04.2016

Ali Yıldız Musahan

https://doi.org/10.18403/emakalat.10874

Cited By: 3

Öz

Kutsal inanan bir insan için yaşam kaynağıdır, sıra dışıdır, olağanüstüdür, gizemlidir. Kutsala inanan kişi, kutsal addettiği değere her zaman saygı ve ilgi duymakta, kutsaldan bir medet ummaktadır. Oysa Tanrı’nın dışındaki kutsal olanlar, kutsallıklarını Tanrı’ya olan nispetlerinden alırlar. Bu mânada Tanrıya inanmayan insanların kutsala saygıları ve kutsallık inançları yoktur. İslam'da ise kutsalın merkezi ve kaynağı Allah'tır. Peygamberler dahil olmak üzere Allah nezdinde makbul olan sıddîklar, şehidler, sâlihler, ayrıca insanların aşırı sevgi beslediği velî ve ermişler, hatta meleklerden hiçbirisi kutsiyetin mahiyetini oluşturan “yaratılmışlık üstü ve aşkın” özelliği taşımaz. Bugün bazı Müslümanların bir takım kişi, türbe, değerleri aşırı yüceltmelerinin nedeni, bilgi ve tevhid kaynağı olan Kuran'dan ve Hz. Muhammed'in öğretilerinden uzaklaşmalarında yatmaktadır. Bazı Müslümanların türbelere ve velilerin, ermişlerin mezarlarına tapınma derecesine varabilen bağlılıkları, aynı cahiliye dönemi insanlarının putlara ve kahinlere tapınmalarına benzemektedir. Şah damarından daha yakın olan Allah'ı terk edip türbelerde ve bazı mübarek ziyaret yerlerinde bir yardımda, istekte bulunmak, tevhid dini olan İslam itikadına aykırı davranıştır. Allah kuluna tek başına kafi olup, O'nun yanında yardımcı kabul etmek, ona ulaşmak için bazı değerleri aracı kılmak en büyük günah olan şirke doğru yol açabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İslam, İtikat, Kutsal, Sinir, Tevhid

Kaynakça

• AÇIKGENÇ, Alparslan, "Kutsal, Gelenek ve Çağdaşlık", Eskiyeni Dergisi, sayı 17, İlkbahar 2010
• AHMETOĞLU, Şahin, "İslam Mezhepleri Tarihinde Karizmatik Lider- lik Anlayışı: Hz. Ali örneği", Milel ve Nihal: inanç, kültür ve mi- toloji araştırmaları dergisi, cilt 7, sayı 3, Eylul-Aralık 2010
• AN-NAYM, Arapça-Özbekçe İzahlı Büyük Lügat, Abdulla Kadiri Neş- riyatı, Taşkent, 2003
• ATEŞ, Ali Osman, İslam'a Göre Cahiliye ve Ehli Kitab Örf ve Adetleri, Beyan Yayınları, İstanbul, 2014
• BADER, Aynur Eryiğit, Yahudilik Hıristiyanlık ve İslam'ın Putperest- liğe Bakışı, (basılmamış doktora tezi), Ankara, 2008
• CEVAD, Ali, el-Mufassal fi Tarihi'l-Arab Kable'l-İslam, Dârü'l-İlm li'l- Melayin, cilt 6, Beyrut, 1978
• COX, James L., Kutsalı İfade Etmek, çev. Fuat Aydın, İz Yayıncılık, İstanbul, 2004
• ÇAKAN, İsmail-SOLMAZ, Mehmet, Kuran-ı Kerim'e Göre Peygamber- ler ve Tevhid Mücadelesi, Ensar yayınları, İstanbul, 2014
• ÇEVİK, Mustafa, "Kutsal'ın Anlam Alanı", Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 13 /Bahar, Van, 2007
• DEMİRCİ, Kürşat,"Kutsiyet" maddesi, TDV İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, cilt 26, 2002
• ELİADA, Mircea, Kutsal ve Dindışı, çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Gece Yayınları, Ankara, 1991
• ELİK, Hasan, Dini Özünden Okumak, Kaleseramik Yayınları, İstan- bul, 2004
• ERDEMCİ, Bayram, Eruh ve Pervari Yöresinde Kutsal Mekan Anlayı- şı ve Yaygın Halk İnançları, (basılmamış yüksek lisans tezi), Van, 2010
• ERKOÇOĞLU, Fatih, "Kutsallaştırılmış Bir Mekan: Kerbela", Çeşitli Yönleriyle Kerbela Sempozyum Sunumları, I.cilt, Kültür ve Turizm Yayınları, Sivas, 2010
• EROĞLAN, Fatih, Fenomenolojik Açıdan Kutsalın Anlamı ve Toplum- sal İşlevi, (basılmamış yüksek lisans tezi), Samsun, 2004
• FİRUZABADİ, Muhammed b. Yakub Şirazi, Kamusu'l-Muhîd, cilt 2, Mısır, 1330
• GAZZALİ, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed, el-Maksadu'l- esna fi şerhi Esmâilillahi'l-Husna, Matbaatus Sabah, Şam, 1999
• GÜÇ, Ahmet, "Kuran'da Kutsallık Anlayışı", Uludağ Üniversitesi İla- hiyat Fakültesi Dergisi, sayı 9, Cilt 9, 2000
• GÜLEN, Ömer, "Tanrı Kavramının-Kutsallaşması", Eskiyeni Dergisi, sayı 31, 2015-Güz
• GÜLER, İlhami, Sabit Din Dinamik Şeriat, Ankara Okulu Yayınları, 3. Baskı, Ankara, 2012
• GÜNALTAY, M.Şemseddin, "Ölüleri Kutsallaştırma: Türbeler ve Ziya- ret Yerleri", sad. Ahmet Gökbel, Cumhuriyet Üniversitesi İla- hiyat Fakültesi Dergisi, sayı 1, Sivas, 1996
• GÜNEŞ, Hüseyin, "Kutsal Değerlerin Siyasete Alet Edilmesi Bağla- mında Abdullah b. Ali İsyanı", Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakül- tesi Dergisi, cilt 11, sayı 22, 2/2012
• GÜNEŞ, Kamil, İslam Düşüncesinde Kutsallık, İnsan Yayınları, İs- tanbul, 2010
• HARAL, Günay, "İslam'da Kutsiyet" maddesi, TDV İslam Ansiklope- disi, TDV Yayınları, cilt 26, 2002
• İBN MANZUR, Ebul-Fadl Cemaluddin Muhammed b. Murekkem, Lisanu'l-Arab, cilt VI, Beyrut, 1863
• İBN TEYMİYYE, İbn Teymiyye Külliyatı (Mecmuu'l-Feteva), 1.cilt, Tevhid Yayınları, İstanbul, 1986
• İBN TEYMİYYE, İsim ve Sıfat Tevhidi, Tevhid Yayınları, İstanbul, t.y.
• İBN TEYMİYYE, Kulun Allah'a Yaklaşması, Tevhid Yayınları, İstan- bul, 1996
• İBN TEYMİYYE, Mecmuatur-Resaili'l-Kübra, cilt 1, Mısır, hicri 1323
• KARACA, Muhammed, Kuran ve Sünnete Göre Tevhid ve Akaid, Ri- bat Yayınları, Konya, t.y.
• KÂŞİFU’L-GITA, Muhammed Hüseyin, Şîa Nedir, Çev., Abdullah Ünlü, İstanbul, 1996
• KILAVUZ, Ahmet Saim, İman-Küfür Sınırı, Marifet Yayınları, İstan- bul, 1990
• KILAVUZ, Ahmet Saim, İslam Akaidi ve Kelama Giriş, Ensar Neşri- yat, İstanbul, 1997
• KIYAK, Abdulkadir, "Halk Dindarlığı Bağlamında Kutsal Mekan An- layışı", Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 1, sayı 2, 2/2012
• KUMMÎ, Şeyh Sâduk Ebû Câfer Muhammed b. Ali İbn Bâbeveyh, Risaletu’l-İ’tikâdati’l-İmamiyye, Çev., E.Ruhi Fığlalı, Ankara, 1978
• KURTUBÎ, Ebî Abdullah, Câmiu'l-Ahkâmi'l-Kur'ân, 20 Cilt, Daru'l- Fikr, trs., y.y.
• MÂTURİDİ, Ebu Mansur, Kitâbu't-Tevhid, thk. Muhammed Aruçi, T.D.V. Yayınları, Ankara, 2003
• MÂTURİDİ, Ebu Mansur, Te'vilâtu'l-Kur'ân, thk. Ahmed Vanlıoğlu, 17 Cilt, Daru'l-Mizan Yayınları, İstanbul, 2005
• MEVDUDİ, Seyyid Ebü’l-A’la, Tefhimu'l-Kuran,trc. Muhammed Han Kayani, cilt 1, İnsan Yayınları, İstanbul, 1986
• OYMAK, İskender, "Akçadağ ve Çevresinde Kutsal Mekan Anlayışı", Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 5, Elazığ, 2000
• ÖZ, Mustafa, "Kerbela" maddesi, TDV İslam Ansiklopedisi, TDV Ya- yınları, cilt 25, 2002
• ÖZER, Salih, "İslam Düşüncesinde Kutsal (Zaman) Kavramı", İslami Araştırmalar Dergisi, cilt 18, sayı 3, 2005
• POLAT, Emanullah, "Kutsalın Psikolojik Boyutu", Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı 3, 2014
• SABUNİ, Muhammed Ali, Safvetü't-Tefasir, Trc.Sadrettin Gümüş- Nedim Yılmaz, cilt VI, Ensar Neşriyat, İstanbul, 1992
• SELÇUK, Ali, "Dede Mezarındaki Sır: Ziyaret Fenomeni ve Kutsalın Tezahürleri", Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Der- gisi, sayı 56, 2010
• TOPÇUOĞLU, Ali Aslan, "Kuran ve Sünnete Göre İfade Özgürlüğü ve Kutsal Değerlere Saygı", İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı 7, Nisan 2006
• Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, TDK Yayınları, II Cilt, Ankara, 1988
• VERGOTE, Antoine, "Kutsal", çev.Halife Keskin-Asim Yapıcı, Çorum Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, Temmuz- Aralık 2002
• YAVUZ, Ömer Faruk, "Kuran'da Kutsal Mekan, Zaman ve Eşya Kav- ramlarının Sembolik Değeri", Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı-X/2, 2006
• YAZIR, Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kuran Dili, Eser Neşriyat Yayınları, cilt VII, İstanbul, 1979
• YEĞİN, Hüseyin, "Din Psikolojisi Açısından Kutsal Mekan İnsan İliş- kisi", Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl 17, sayı 27, Ocak-Haziran 2012
• YILDIRIM, Suat, Kuran'da Uluhiyet, Kayıhan Yayınları, İstanbul, 1987
• YILDIZ, Beyza, İnsanın Kutsallaştırılması ve Kuran'ı Kerim, (basıl- mamış yüksek lisans tezi), İstanbul, 2010
• YÖRÜKAN, Yusuf Ziya, Müslümanlıktan evvel Türk Dinleri Şama- nizm: Şamanizm'in Diğer Dinler ve Aleviler Üzerinde Etkileri, Yol Yayınları, Ankara, 2005
• YUNUS, Hüseyin, Tekfir Meselesi, Ahenk Yayınları, Van, t.y.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&gui d=TDK.GTS.56bb43fa0383b6.10835889