Nisabu'l-intisab'da Esnaf Teşkilatı ve Futuvvetnamelere Yönelik Eleştiriler

Yıl 2010, Cilt: 3 Sayı: 1, 43 - 64, 23.06.2010

Mehmet Saffet Sarıkaya

Öz

XV. yy'ın ikinci yarısından itibaren esnaf loncalarına dönüşen Ahilik kimi zaman eleştirilere de uğramıştır. Bu eleştirilerden en dikkat çekicilerinden birisi XVII. başlarında kaleme alınan Münir-i Belgradî'nin "Nisâbu'l-İntisâb ve Âdâbu'l-İktisâb" adlı eseridir. Eser, İÜ Ktb., Türkçe Yazmalar, A 6803'de kayıtlı olup 59 varak ve H.1066 istinsah tarihlidir.

Burada müellif, fütüvvet ehli tarafından pîr olarak kabul edilen kimselerin tarihi şahsiyetleri hakkındaki yanılgılarını dile getirir. Ahi Evren'in Abbas b. Abdulmuttalib'in oğlu olması başata olmak üzere çeşitli meslek pirleriyle ilgili kabullerdeki tarihi yanlışları ortaya koymaya çalışır.

Çeşitli Bâtınî ve Hurüfî yorumları kabul etmez. Melâmiyye, Kalenderiyye, Hurufiyye, Hamzaviyye gibi tarikatları sapık kabul eder.

Fütüvvetnamelerde görülen şedd bağlama, tıraş, tuğ ve alem verme gibi unsurların uydurma ve bidat olduğunu ileri sürer.

Makalede bu eser çerçevesinde Esnaf teşkilatına ve dolayısıyla Fütüvvetnamelere yönelik eleştiriler değerlendirilmeye çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Ahilik, Fütüvvetname, Nisabu'l-İntisab, Ahi Evren

In an of Nisûbu'l-Intisab the Organization of Tradesman and Criticisms Opposite to Futuwwatnamas

Öz

It had been criticized  Akhism that transformed into the corporation of tradesman as from second  half of  century XV. One remarkable of these criticisms is work  named "Nisâbu'l-İntisâb ve Âdâbu'l-İktisâb"  written by Münir-i Belgradî in begining of century XVII.

This  manuscript is recorded in İÜ Library, Turkish Manuscripts, A 6803,It's dated  1066 (A.H.)and It's 59 leafs.The author  puts into words   his mistakes about  the person's historical personality who are accepted as "dervish" by Ahl al Futuwwa  community  in his work.

He presents historical mistakes  in  acceptances  connected with  different vocation's pir as Ahi Evren is Abdulmuttalib's boy.He doesn't accept Batıni and Hurufi comments. He accepts that  religious orders as Malâmiyya, Kalandariyya, Hurufiyya, Hamzaviyya are perverted. He claims that ingredients as şedd bağlama/bestowing a belt on a novice, shaving, giving horsetail and flag are superstitions which are seen in Futuwwatnamas

İn this article, it will be studied  to assesment criticisms to the organization of tradesman and Futuwwatnamas

Anahtar Kelimeler

Akhism, Futuwwatnamas, Nisabu'l-İntisab, Akhi Evren

Kaynakça

• Atalan, Mehmet (2007), Muhammed b. El-Hanefiyye ve Anadolu’daki Tezahürleri, Ankara.
• Bayram, Mikail (1991), Ahi Evren ve Ahilik Teşkilatının Kuruluşu, Konya.
• Bayram Mikail (1995), Ahi Evren Tasavvufî Düşüncenin Esasları, Ankara.
• Belgradî, Münîr, Nisâbu’l-İntisâb ve Adâbu’l-İktisâb, İstanbul Üniversitesi Ktb, Türkçe Yazmalar A 6603.
• Bilici, Tacettin (2005), “Balkanlarda Celvetilik ve Münîr Belgradî”, Aziz Mahmud Hudayi Uluslar arası Sempozyum Bildirileri (I-II) 20-22 Mayıs 2005 İstanbul.
• Gölpınarlı Abdulbaki (1949-1950), “İslam ve Türk İlerinde Fütüvvet Teşkilatı”, İstanbul Üniversitesi İktisad Fakültesi Mecmuası, c. XI, sayı: 1-4.
• Günşen, Ahmet (2006), “Ahi Evran Adının Anadolu Ağızları ve Coğrafyasında Kazandığı Farklı Anlam ve Şekiller”, II. Ahi Evran-ı Velî ve Ahilik Araştırmaları Sempozyumu, Kırşehir, 13 Ekim 2006, Ankara 2007.
• Gürel, Rahşan (1992), Razavi Fütüvvetnamesi İnceleme-Metin, Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enst. Yayınlanmamış Dr. tezi, (ss.CXXII+183)
• Köksal, M. Fatih (2006), Ahi Evran ve Ahilik, Kırşehir.,
• Taeshcner Franz, “Futuwwa” Ensiclopedia Islamic, 2. Edition.
• Razavî, Muhammed b. Seyyid Alauddin el-Hüseyin, Miftâhu’d- Dekâik fî Beyâni’l-Fütüvveti ve’l-Hakâik (Fütüvvetname-i Kebîr), Millet Ktb., Şer‟iyye, 899/1; Şer‟iyye, 902; Milli Ktb.,MFA, (A) 1691; MFA (A) 4715; Süleymaniye Ktb., İzmir, 337; Hacı Mahmud, 2982.