Türkiye’de Koyun ve Keçilerde Haemonchus contortus (H. contortus) Kaynaklı Üretim Kayıplarının Monte Carlo Simülasyon Modeliyle Tahmin Edilmesi

Year 2025, Volume: 22 Issue: 2, 126 - 132, 08.08.2025

Mehmet Küçükoflaz , Umut Kamil Danacı , Savaş Sarıözkan

https://doi.org/10.32707/ercivet.1683708

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de koyun ve keçilerde H. contortus kaynaklı üretim kayıplarının Monte Carlo simülasyon modeliyle tahmin edilmesidir. Bu amaçla daha önce yayımlanmış çalışmalardan elde edilen prevalans verileri göz önüne alınmış ve 2025 yılındaki güncel fiyatlarla üretim kayıpları hesaplanmıştır. Koyun ve keçilerde H. contortus kaynaklı üretim kayıplarını tahmin etmek için Monte Carlo simülasyon yöntemi kullanılmıştır. Koyun ve keçilerde H. contortus’un prevalans değeri sırasıyla %29.5 ve %34.8 olarak hesaplanmıştır. Mevcut çalışmada hastalığın maliyetinin hesaplanmasında üretim kayıpları (et, süt, sakatat ve yün/tiftik) dikkate alınmıştır. Çalışma bulgularına göre, H. contortus kaynaklı hayvan başına kayıp koyunlarda 215.47 TL (5.67 $), keçilerde 209.47 TL (5.51 $) olarak tahmin edilmiştir. Enfekte hayvan başına kayıp koyunlarda 705.35 TL (18.56 $) ve keçilerde 538.20 TL (14.16 $) hesaplanmıştır. H. contortus’un ulusal düzeyde koyun ve keçilerde meydana getirdiği yıllık toplam kayıp miktarı 6.60 milyar TL (173.7 milyon $) bulunmuştur. Sonuç olarak, Türkiye’de koyun ve keçilerde H. contortus’un oldukça yaygın görüldüğü, ciddi ekonomik kayıplara neden olduğu hesaplanmıştır. Paraziter hastalıklara karşı üreticilerin bilinçlendirilmesi ile birlikte hem üretici hem de karar vericiler tarafından kontrol/eradikasyon stratejilerinin oluşturulması gerekmektedir. Böylece hayvan hastalıkları azaltılıp, hayvan refahı artırılırken, küçükbaş hayvancılığın da ekonomik sürdürülebilirliği sağlanabilir.

Keywords

Ekonomik kayıp, Haemonchus contortus, keçi, koyun, üretim

Estimation of Production Losses due to Haemonchus contortus (H. contortus) in Sheep and Goats in Türkiye using Monte Carlo Simulation Model

Abstract

This study aimed to estimate the production losses caused by H. contortus in sheep and goats in Türkiye using a Monte Carlo simulation model. For this purpose, official and previously published prevalence values were considered, and production losses were calculated with current prices in 2025 year. Monte Carlo simulation model was used to estimate the production cost due to H. contortus in sheep and goats. The prevalence of H. contortus was calculated as 29.5% in sheep and 34.8% in goats. In production cost calculations, meat losses, milk losses, offal losses and wool/mohair losses were considered. As a result, the average loss per animal due to H. contortus was estimated at 215.47 TL ($ 5.67) for sheep and 209.47 TL ($ 5.51) for goats. The loss per infected animal was calculated at 705.35 TL ($ 18.56) for sheep and 538.20 TL ($ 14.16) for goats. The total annual national economic loss caused by H. contortus in sheep and goats was found to be 6.60 billion TL (173.7 million $). In conclusion, H. contortus is highly prevalent among sheep and goats in Türkiye and causes substantial economic losses. Raising awareness among livestock producers and developing control/eradication strategies by both producers and policymakers are necessary. In this way, animal diseases can be reduced, animal welfare can be improved, and the economic sustainability of small ruminant farming can be ensured.

Keywords

Economic loss, goat, Haemonchus contortus, production, sheep

References

• Abosse JS, Terefe G, Teshale BM. Comparative study on pathological changes in sheep and goats experimentally infected with Haemonchus Contortus. Surg and Exp Pathol 2022; 5(1): 14.
• Adduci I, Sajovitz F, Hinney B, Lichtmannsperger K, Joachim A, Wittek T, Yan S. Haemonchosis in sheep and goats, control strategies and development of vaccines against Haemonchus contortus. Anim 2022; 12(18): 2339.
• Akkaya H. İstanbul ili mezbahalarında kesilen kıl keçilerinde Trichostrongylidae türleri üzerine araştırmalar, Doktora Tezi, İstanbul Üniv Sağ Bil Ens, İstanbul 1992, 24-31.
• Albers GAA, Gray GD, Le JL, Piper LR, Barger IA, Barker JSF. The effect of Haemonchus contortus on liveweight gain and wool growth in young Merino sheep. Aust J Agric Res 1989; 40(2): 419-32.
• Altaş MG, Sevgili M, Gökçen A, Aksin N, Bayburs HC. The prevalence of gastrointestinal nematodes in hair goats of the Sanliurfa region. Turkiye Parazitol Derg 2009; 33(1): 20-4.
• Attindehou S, Salifou S, Biaou CF, Gbati OB, Adamou-N'diaye M, Pangui LJ. Epidemiology of haemonchosis in sheep and goats in Benin. J Parasitol Vector Biol 2012; 4(2): 20-4.
• Bauri RK, Tigga MN, Kullu SS. A review on use of medicinal plants to control parasites. Indian J Nat Prod Resour 2015; 64(4): 268-77.
• Bonfoh B, Zinsstag J, Ankers P, Pangui LJ, Pfister K. Epidémiologie des nématodes gastro-intestinaux chez les petits ruminants dans la région des plateaux au togo. Rev Élev Méd Vét Pays Trop 1995; 48(4): 321-6.
• Cantoray R, Aytekin H, Güçlü F. Konya yöresindeki keçilerde helmintolojik araştırmalar. Veterinarium 1992; 3(2): 27-30.
• Celep A. Samsun yöresi kuzu ve toklularda paraziter fauna tespiti ile kontrol ve tedavi gruplarında aylık ortalama ağırlık artışlarının belirlenmesine dair araştırmalar. Türk Vet Hek Dern Derg 1987; 57: 69-79.
• Cengiz ZT, Değer MS. Sheep trichostrongylidosis in Van province. Turkiye Parazitol Derg 2009; 33(3): 222-6.
• Cetindag M, Biyiklioglu G. The distribution of gastrointestinal nematodes of Angora goats in Central Anatolia. Etlik Vet Mikrobiyol Derg 1997; 9(1): 99-107.
• Chaudary FR, Khan MFU, Qayyum M. Prevalence of Haemonchus contortus in naturally infected small ruminants grazing in the Potohar area of Pakistan. Pak Vet J 2007; 27(2): 73-9.
• Demir P, Taşcı GT, Mor N, Ayvazoğlu C, Tazegül R. Süt sığırcılık işletme sahiplerinin kistik ekinokokkozise ilişkin bilgi düzeyleri: Kars ili örneği. FÜ Sağlık Bil Vet Derg 2014; 28(2): 61-4.
• Dilgin N. Investigations on nematodes of alimentary canal in hair goats in Elazığ. Ankara Univ Vet Fak Derg 1999; 46(1): 57-67.
• Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO, 2025). Value of agricultural production. https://www.fao.org/faostat/en/#data/QV.Erişim tarihi: 18.03.2025.
• Fritsche T, Kaufman J, Pfister K. Parasite spectrum and seasonal epidemiology of gastrointestinal nematodes of small ruminants in the Gambia. Vet Parasitol 1993; 49(2-4): 271-83.
• Güçlü F, Dik B, Kamburgil K, Sevinç F, Aytekin H, Aydenizöz M. Prevalence of gastro-intestinal nematodes in sheep around Konya and their seasonal fluctuation. Veterinarium 1996; 7: 50-5.
• Günlü A, Mat B. Türkiye ekonomisinde koyun keçi yetiştiriciliğinin yeri ve önemi. Erdem H, Çiftçi E, Işık MK, Yorgancılar MÜ (eds.). İçinde: Kuzu ve Oğlak Kayıplarının Önlenmesinde Koyun Keçi Sağlığı ve Yetiştiriciliği. Ankara: Akademisyen Kitabevi 2021; ss. 3-14.
• Hoste H, Chartier C. Comparison of the effects on milk production of concurrent infection with Haemonchus contortus and Trichostrongylus colubriformis in high and low producing dairy goats. Am J Vet Res 1993; 54(11): 1886-93.
• Iqbal Z, Akhtar M, Khan MN, Riaz M. Prevalence and economic significance of haemonchosis in sheep and goats slaughtered at Faisalabad abattoir. Pakistan J Agri Sci 1993; 30(1): 51-3.
• Küçükoflaz M, Sarıözkan S. Entansif süt sığırcılığında buzağı hastalıkları ve ölümlerine bağlı ekonomik kayıpların belirlenmesi. Erciyes Üniv Vet Fak Derg 2023; 20(2): 94-103.
• Mengist Z, Abebe N, Gugsa G, Kumar N. Assessment of small ruminant Haemonchosis and its associated risk factors in and around Finoteselam, Ethiopia. J Agric Vet Sci 2014; 7(12): 36-41.
• Mushonga BD, Habumugisha E, Kandiwa O, Madzingira A, Samkange BE, Segwagwe IFJ. Prevalence of Haemonchus contortus infections in sheep and goats in Nyagatare District, Rwanda. Hindawi J Vet Med 2018; 1(1): Article ID 3602081,9 pages.
• Mwangi PM, Eckard R, Gluecks I, Merbold L, Mulat DG, Gakige J, Pinares-Patino CS, Marquardt S. Impact of Haemonchus contortus infection on feed intake, digestion, liveweight gain, and enteric methane emission from Red Maasai and Dorper sheep. Front Anim Sci 2023; 4: 1212194.
• Ngambia Funkeu R, Pandey VS, Dorny P, Killanga S. Epidemiological study of gastrointestinal nematodes in sheep in urban and peri-urban areas in Maroua, far north of Cameroon. Rev Élev Méd Vét Pays Trop 2000; 53(1):17-22.
• Oliveira Santos F, Ponce Morais Cerqueira A, Branco A, José Moreira Batatinha M, Borges Botura M. Anthelmintic activity of plants against gastrointestinal nematodes of goats: a review. Parasitol 2019; 146(10): 1233-46.
• Öncel T. The prevalence of helminth species in sheep in Southern Region of Marmara. Turkiye Parazitol Derg 2000; 24(4): 414-8.
• Önder Z, Yıldırım A, Düzlü Ö, İnci A, Çiloğlu A. Molecular prevalence, phylogenetic characterization and benzimidazole resistance of Haemonchus contortus from Sheep. Kafkas Univ Vet Fak Derg 2016; 22(1): 93-9.
• Qamar MF, Maqbool A, Ahmad N. Economic losses due to haemonchosis in sheep and goats. Sci Intern 2011; 23(4): 321-4.
• Rinaldi L, Catalan D, Musella V, Cecconi L, Hertzberg H, Torgerson PR, Fabien M, de Waal, T, Selemetas N, Coll T, Bosco A, Biggeri A, Cringoli G. Haemonchus contortus: spatial risk distribution for infection in sheep in Europe. Geospat Health 2015; 9(2): 325-31.
• Rinaldi L, Veneziano V, Cringoli G. Dairy goat production and the importance of gastrointestinal strongyle parasitism. Trans R Soc Trop Med Hyg 2007; 101(8): 745-6.
• Sackett D, Holmes P, Abbott K, Jephcott S, Barber M. Assessing the economic cost of endemic disease on the profitability of Australian beef cattle and sheep producers. MLA Report AHW 2006; 87.
• Sarıözkan S, Küçükoflaz M. Estimating the production losses due to cystic echinococcosis in water buffaloes (Bubalus bubalis) in Turkey. Vet Res Commun 2022; 46: 203-8.
• Sarıözkan S, Yalçın C. Estimating the total cost of bovine fasciolosis in Turkey. Ann Trop Med Parasitol 2011; 105(6): 439-44.
• Semerci A, Çelik AD. Türkiye’de küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin genel durumu. MKU Tar Bil Derg 2016; 21(2): 182-96.
• Şahin Ö, Aytekin İ, Boztepe S, Keskin İ, Karabacak A, Altay Y, Bayraktar M. Relationships between Famacha© scores and parasite incidence in sheep and goats. Trop Anim Health Prod 2021; 53(2): 331.
• Terrill TH, Miller JE, Burke JM, Mosjidis JA, Kaplan RM. Experiences with integrated concepts for the control of Haemonchus contortus in sheep and goats in the United States. Vet Parasitol 2012; 186(1-2): 28-37.
• Tınar R, Akyol ÇV, Çırak VY, Şenlik B, Bauer C. Investigations on the seasonal patterns of strongyle infections in grazing lambs and the occurance of anthelmintic resistance on sheep and goat farms in Western Anatolia, Turkey. Parasitol Res 2005; 96: 18-23.
• Tony W. The veterniary epidemiology and economics research unit (VEERU). Vet Parasitol 2007; 307.
• Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği (DKKYB). Fiyatlar. http://turkiyekoyunkeci.org/tr/AnaSayfa.Erişim tarihi: 25.03.2025
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK, 2023). Hayvancılık İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hayvancilik-Istatistikleri-Haziran-2024-53811 Accessed Date: 12.03.2025.
• Ulusal Kırmızı Et Konseyi (UKON, 2025). Fiyatlar. http://www.ukon.org.tr/fiyatlar.aspx Accessed Date: 1.04.2025
• Umur Ş, Yukarı BA. An abattoir survey of gastro-intestinal nematodes in sheep in the Burdur region, Turkey. Turk J Vet Anim Sci 2005; 29: 1195-201.
• Umur Ş. Ankara yöresi tiftik keçilerinde sindirim sistemi helmintleri. Ankara Üniv Vet Fak Derg 1991; 38(3): 322-38.
• Umur Ş. Kars yöresi koyunlarının mide bağırsak nematodları ve mevsimsel dağılımları. Doğa Tr J Anim Sci 1997; 21(1): 57-65.
• Vural A, Doğru C, Onar E, Özkoç Ü. The investigation of parasite fauna and the efficacy of parasitic treatment on the production of the flock of sheep in Bandırma Veterinary Genetic Research Institute. Pendik Vet Mikrobiyol Derg 1975; 8(1): 52-65.
• Vuruşaner C. Trakya’da kıvırcık koyunlarında abomasum ve ince bağırsak nematodları. T Parazitol Derg 1995; 20: 443-55.
• Waller PJ, Rydzik A, Ljungström BL, Törnquist M. Towards the eradication of Haemonchus contortus from sheep flocks in Sweden. Vet Parasitol 2006; 136(3-4): 367-72.
• Wei W, Lan Z, Li, Z, Wang R. Prevalence and risk factors of Haemonchus contortus in small ruminants in China: a systematic review and meta-analysis. Small Rumin Res 2025; 246: 107486.
• Widiarso BP, Kurniasih K, Prastowo J, Nurcahyo W. Morphology and morphometry of Haemonchus contortus exposed to Gigantochloa apus crude aqueous extract. Vet World 2018; 11(7): 921-5.
• Zeybek H. Recherches pour constater la faune parasitaire chez les moutons et les agneaux dans la region de Samsun. Ankara Univ Vet Fak Derg 1980; 27(1): 215-36.
• Zurliiski P, Rusev I. Prevalence of gastrointestinal Strongylid nematodes among goats in Bulgaria. Vet Sb 1990; 88(3): 45-6.