Düşey doğrultudaki yapı düzensizliklerinin incelenmesi

Yıl 2012, Cilt: 28 Sayı: 3, 240 - 248, 01.06.2012

Tuğba İnan Koray Korkmaz

Öz

Mimari tasarım ve strüktürel konfigurasyon, betonarme binaların kötü deprem davranışı sonrasında Türkiye’deki inşaat sektöründe ciddi bir sorun haline gelmiştir. Yapının deprem güvenilirliğinin genellikle sadece taşıyıcı elemanlarının düzenlemesine bağlı olarak değişebildiği kabul edilmektedir. Fakat mimari tasarım kararları yapıların deprem davranışı bakımından büyük öneme sahiptir. Çünkü bir yapının deprem yükleri altındaki başarısızlığı mimari tasarım sürecinde başlamaktadır. Bu nedenle binaların deprem dayanımı bina tasarımının erken safhalarında düşünülmelidir. Mimari tasarım sadece plan düzleminde yapılan işlevsel ve estetik kaygıların giderildiği bir düzenlemeden ibaret değildir. Düşey doğrultuda yani yapının kesit ve cephelerinde alınan tasarım kararları plan düzleminde alınan kararlar kadar yapının deprem performansında etkin role sahiptir. Bu çalışmada, düşey doğrultudaki yapı düzensizlikleri ve literatürdeki çözüm önerileri 2007 Türk Deprem Yönetmeliği’ne göre detaylı bir biçimde incelenmiştir. Ayrıca yapılarda deprem sonrası sık rastlanan düzensizliklerden; kısa kolon etkisi, zayıf kolon-güçlü kiriş ve çarpışma etkisi oluşum nedenleri ve bu düzensizliklere karşı litaratüde sunulmuş olan çözüm önerileri ile irdelenmiştir. Bir bina ağır çıkmalı ve çıkmasız olarak analiz edilerek yumuşak kat düzensizlik katsayıları karşılaştırılmıştır. Çalışmada, düzensizlik yaratan durumların mimari tasarım aşamasında göz önünde bulundurulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Deprem, Yapı Düzensizlikleri, Depreme Dayanıklı Mimari Tasarım

Investıgatıon of vertıcal structural ırregularıtıes

Öz

Architectural design and structural configuration have become a serious concern in the building industry of Turkey after seen the poor seismic performance of existing reinforced concrete buildings under earthquakes. It is generally assumed that the earthquake reliability of a building can change only depending on building’s structural configuration. However, the architectural design decisions is so significant in terms of earthquake behaviour of buildings, since the failures of a building which expose to earthquake loads have started in architectural design process. Therefore, earthquake resistance of buildings should be considered in the early stages of building design. Architectural design is not only an arrangement which eliminate functional and aesthetic anxiety. The design decisions made in vertical direction also have effective role on earthquake performance of a building. In this study, structural irregularities in vertical direction and their solution suggestions described in literature have been investigated in detail based on Turkish Earthquake Code 2007. Moreover, short column effect, weak columns-strong beam and pounding effect which were commonly observed after earthquakes were examined deeply with given solutions in literature. A building was analyzed wit and without overhangs and sot storey irregularity coefficients were compared. The study mainly aims to consider the conditions which cause vertical structural irregularities in the architectural design process.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Structural irregularities, Earthquake resistant architectural design

Kaynakça

• Karaesmen, E., Öncesiyle Sonrasıyla Deprem, Atılım Üniversitesi yayınları, İstanbul, Türkiye, 2002.
• Erman, E., Deprem bilgisi ve deprem güvenli mimari tasarım, ODTU yayınları, Ankara, Türkiye, 2002.
• Gönençen, K., Mimari Tasarımda Depreme Karşı Yapı Davranışının Düzenlenmesi, Teknik yayınevi, Ankara, Türkiye, 2000.
• Dowrick, D.J., Earthquake Resistant Design for Engineers and Architects, John Wiley & Sons, Chichester, A.B.D., 1987.
• Bachman, H., Seismic Conceptual Design of Buildings
• Architects, Building Owners, and Authorities, Swiss Federal Office for Water and Geology, Vertrieb, Bern, Swiss, 2003. Principles for
• Engineers, 6. Mertol, A. ve Mertol, H.C, Deprem Mühendisliği, Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı, Kozan yayınları, Ankara, Turkey., 2002.
• Özmen, C. ve Ünay, A. I., Commonly Encountered Seismic Design Faults due to the Architectural Design of Residential Buildings in Turkey, Building and Environment, 42, 3, 1406 – 1416, 2007.
• Özmen, C., A Comparative Structural and Architectural Analysis of Earthquake Resistant Design Principles Applied in Reinforced Concrete Residental Buildings in Turkey, Doktora Tezi, Ortodoğu Teknik Üniversitesi, Ankara, 2008.
• Ersoy, U., Binaların Mimarisinin ve Taşıyıcı Sisteminin Deprem Dayanımına Etkisi, Deprem güvenli konut sempozyumu, ODTÜ, Ankara, 65-77, 1999.
• Arbabian, H., The Role of Architects in Seismic Design, International Conference on the Seismic Performance of Traditional Buildings, İstanbul, Türkiye, 16-18 Kasım, 2000.
• Tuna, M. E., Depreme Dayanıklı Yapı Tasarım, Tuna Eğitim ve Kültür Vakfı, Ankara, 2000.
• Charleson, A., Seismic Design for Architects: Outwitting the Quake, Elsevier, Burlington, A.B.D., 2008.
• TDY (Türk Deprem Yönetmeliği)., Resmi Gazete No. 26454, 2007.
• Tezcan, S., Depreme Dayanıklı Tasarım için Bir Mimarın Seyir Defteri, Türk Deprem Vakfı İstanbul, Türkiye, 1998.
• Ambrose, J. ve Vergun, D., Seismic Design of Buildings,U John Wiley & Sons, New York, A.B.D., 1985.
• Bayülke, N., Depreme Dayanıklı Betonarme ve Yığma Yapı Tasarımı, İnşaat mühendisliği oda yayınları, İzmir, Türkiye, 2001.
• Zacek, M., Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı Ön Proje Aşaması. (Çeviri: M. T. Akbulut). Yıldız Teknik Üniversitesi, Istanbul, Türkiye., 2002.
• Doğan, M., Kıraç, N., ve Gönen, H., Soft-Storey Behaviour in an Earthquake and Samples of İzmit-Düzce, ECAS Uluslarararası Yapı ve Deprem Mühendisliği Sempozyumu, ODTÜ, Ankara, 14 Ekim 2002.
• Doğan, M., Ünlüoğlu, E. ve Özbaşaran, H., Earthquake failures of cantilever projections buildings, Engineering Failure Analysis, 14, 8, 1458-1465, 2007.
• Çağatay, İ. H. ve Güzeldağ, S., Yeni Deprem Yönetmeliği SAP2000N Uygulamaları, Birsen yayınları, Adana, Türkiye, 2002.
• Doğangün, A., Betonarme Yapıların Hesap ve Tasarımı, Birsen Yayınevi, İstanbul, Türkiye, 2005.
• İnan, T., The Interaction of Reinforced Concrete Skeleton Systems and Architectural Form subjected to Earthquake Effects, Yüksek Lisans Tezi, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, İzmir, 2010.
• Seyit Ali Kaplan., Mevcut Binaların Depreme Karşı Güvenceye Alınmasında Binayı Sırtlayıp, Kucaklayıp Depremi Emniyetle Savacak Yeni Bir Güçlendirme Yöntemi, TMH, 1-2, 47-55, Türkiye, 2010.