S355JR (ST52) Sac Malzemenin Bükülmesinde Geri Yaylanma Davranışının İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 39 Sayı: 3, 430 - 437, 31.12.2023

İbrahim Butgül , Gültekin Basmacı , Levent Sayın

Öz

Öz: Sac metal kalıpları kullanılarak üretimi gerçekleşen parçalar endüstride geniş bir alanda kullanılmaktadır. Tercih edilen uygulama alanlarından birisi de büküm işlemli kalıpçılıktır. Sac metal levhalara ait kalıplar kullanılarak gerçekleştirilen şekillenme işleminde başlıca görülen sorun geri yaylanmadır. V büküm işlemi kullanılarak oluşan geri yaylanmalara bakıldığında, kalınlıkları farklı olan malzemelerde, değişik açılardaki oluşan geri yaylanma tutarını gösteren grafiklerin eksik olduğu tespit edilmektedir. Çalışmalar sırasında oluşan geri yaylanma miktarlarını tespit etmek için yapılan V büküm kalıbı ve deney malzemesi olarak S355JR (ST52), sac metal levhada işlem yapılmıştır. Kalınlığı 2 ve 3 mm örnekler 60, 90 ve 120 dereceden oluşan kalıp açıları kullanılarak ve işleme alınan her bir açı için büküm radyüsü 2 mm ve 4 mm değerindekiler kullanılarak deneyler yapılmıştır. Deneylerin sonrasında numune ürünlerin geri yaylanma miktarlarını tespit edebilmek amacıyla dijital ölçüm cihazından yararlanılmıştır. Deneylerden elde edilen deney sonuçların belirli parametrelere göre karşılaştırmalar yapılmıştır. Yapılan deneyler sonucunda S355JR (ST52) sac levhada geri yaylanma gözlemlenmiştir. Büküm kalıp açısı yükseldikçe geri yaylanmanın azaldığı gözlemlenmiştir. Sac levha kalınlığının artmasıyla geri yaylanma miktarının düştüğü ve büküm radyüsü yükseldikçe geri yaylanmanın arttığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

plastik şekil verve, sac levha, v bükme, geri yaylanma

Destekleyen Kurum

Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi (BAP, Proje Numarası: 0778-YL-21 tarafından desteklenmiştir.

Proje Numarası

0829-YL-22

Teşekkür

Yapılan deneysel çalışma 0829-YL-22 proje kodu ile Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafınca desteklenmiştir.

Kaynakça

• [1] Aslan, Y. (2014). Sıvı Basıncıyla V Bükme Prosesinde Geri Esnemenin Deneysel Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• [2] Bakhshi, J. M., Rahmani B., Daeezadeh V., ve Gorji A. (2008). The Study of Spring-back of CK67 Steel Sheet in V-Die and U-Die Bending Processes, Materials and Design, Faculty of Mechanical Engineering Babol University of Technology, Mazandaran, Iran, 30, 2410-2419.
• [3] Buang, MS., Abdullah, SA., ve Saedon, J. (2015). Effect of Die and Punch Radius on Springback of Stainless Steel Sheet Metal in The Air V-Die Bending Process, Journal of Mechanical Engineering and Sciences, 8, 1322-1331.
• [4] Chan, W. M., Chew, H. I., Lee, H. P., ve Cheok, B. T. (2004). Finite Element Analysis of Spring-Back of V-Bending Sheet Metal Forming Processes, Journal of Materials Processing Technology, 148, 15-24.
• [5] Forcellese, A., Fratini, L., Gabrielli, F., ve Micari, F. (1998). The Evaluation of Springback in 3D Stamping and Coining Processes, Journal of Materials Processing Technology, 80–81, 108–112.
• [6] Leu, D. K. (1997). A Simplified Approach For Evaluating Bendability and Springback in Plastic Bending of Anisotropic Sheet Metals, Journal of Materials Processing Technology, 66, 9-17.
• [7] Livatyalı, H., ve Altan, T. (2001). Prediction and Elimination of Springback in Straight Flanging Using Computer Aided Design Methods, Journal of Materials Processing Technology, 117, 262-268.
• [8] Ötü, R. (2012). V Bükme Kalıplarında Alüminyum Alaşımlı Sacların Şekillendirilmesi ve Geri Esneme Miktarlarının Tespiti, Yüksek Lisans Tezi. Karabük Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Karabük, Türkiye.
• [9] Özdemir, M. (2015). Sac Malzemenin Geri-İleri Esneme Miktarı ve Deformasyon İlişkisinin Deneysel ve Matematiksel Olarak İncelenmesi, Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• [10] Özer, F. (2011). Geliştirilmiş Yüksek Mukavemetli Çeliklerde Şekil Verme Operasyonları Sonucu Oluşan Geri Yaylanmanın Doğru Tahmini ve Telafisi, Yüksek Lisans Tezi. TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• [11] Panthi, S. K., ve Ramakrishnan N. (2007). An Analysis of Springback in Sheet Metal Bending Using Finite Element Method (FEM), Journal of Materials Processing Technology, 180, 80-85.
• [12] Sarıkaya, O. T. (2008). Analysis of Heat Treatment Effect on Springback in V- Bending, Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• [13] Sayın, L. (2019). AISI 304, EN 10130 DC01, Bakır Sac Levhaların V bükme Yöntemi ile Şekillendirme Sonucunda Oluşan Geri Yaylanma Miktarının Deneysel Olarak İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Burdur, Türkiye.
• [14] Şahin, Ç. Ö. (2013). Sac Levhaların V-Bükme Sonucu Geri Yaylanma Davranışlarının İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• [15] Tekaslan, Ö., Nedim, G., ve Şeker, U. (2008). V Bükme Kalıplarında Bakır Sac Malzemelerin Geri Esneme Miktarlarının Tespiti, Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, Ankara, Cilt 23, No 1, 231-238.