Arazi Kullanımı ve Arazi Örtüsü Değişim Analizi ve Geleceğe Yönelik Simülasyon Modeli, Kayseri Melikgazi Örneği

Yıl 2024, Cilt: 40 Sayı: 1, 108 - 122, 30.04.2024

Kübra Nur Göncüler , Ümran Köylü

Öz

Arazi kullanımı ve arazi örtüsü yapısı hızla artan nüfus, değişen teknoloji, ekonomik etkiler sebebiyle değişime uğramaktadır. Bu değişimleri incelemek, daha planlı alanlar oluşturma isteği ve gelecekte nasıl bir noktaya gelineceği merakı değişim analizi ve geleceğe yönelik model oluşturma tekniklerini kullanma çalışmaları yapmaya teşvik etmektedir. Bu çalışma 2000-2020 yılları arasında Melikgazi ilçesindeki arazi örtüsü ve arazi kullanım değişimleri coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama yöntemleri kullanılarak incelenmiştir. Landsat ETM ve Landsat 8 uydu görüntüleri kullanılarak kontrollü sınıflandırma yöntemlerinden biri olan Maksimum Olabilirlik Yöntemi kullanılarak arazi kullanım haritaları oluşturulmuş ve bu haritalar incelenerek değişim analizleri yapılmıştır. 2000 yılından 2020 yılına gelene kadar özellikle yerleşim alanlarında %143’lük bir büyüme görülmüştür. En çok değişimin yerleşim alanlarında yaşandığı tespit edilmiştir. Bu aşamadan sonra 2030 ve 2040 yılları için simülasyon modelleri oluşturulmuştur. Simülasyon modelini oluşturmak için Yapay Sinir Ağları ve Hücresel Otomat yöntemlerinin entegre şekilde kullanıldığı bir modelleme yöntemi tercih edilmiştir. Gelecekte de yerleşim alanlarında artışın devam edeceği gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arazi Kullanımı, Arazi Örtüsü, Uzaktan Algılama, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Hücresel Otomat, Yapay Sinir Ağları

Kaynakça

• Perović, V., Jakšić, D., Jaramaz, D., Koković, N., Čakmak, D., Mitrović, M., & Pavlović, P., 2018. Spatio-temporal analysis of land use/land cover change and its effects on soil erosion (Case study in the Oplenac wine-producing area, Serbia). Environ Monit Assess (2018)190, 675.
• United Nations, 2018. Urbanization. https://www.un.org/development/desa/pd/content/urbanization-0 (Erişim Tarihi: 20.12.2023)
• Bolat, S., Doğan, M., 2022. Uzun Dönemli (1984-2020) Arazi Kullanımı Değişiminin Tespiti ve Modellemesi (2035): Gölcük İlçesi’nin Analizi, Coğrafya Dergisi, 44: 169-181.
• Tawfeeq, A., F., Kurban, T., 2022. Hücresel Otomata markov zincir yöntemi ile kentsel yayılmanın modellenmesi: Kerkük ili örneği, Geomatik Dergisi, 7 (1): 58-70.
• Sunar, F., Özkan, C., Osmanoğlu, B., 2018. Uzaktan Algılama. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. 220 s.
• Karayol, Ö., 2012. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanılarak Arazi Kullanım Değişimlerinin İzlenmesi: Konya Örneği. Erciyes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 105s, Kayseri.
• Kayman, Ö., 2015. Spektral İndekslerin Arazi Örtüsü/Arazi Kullanımı Sınıflandırmasına Etkisi: İstanbul, Beylikdüzü İlçesi, Arazi Kullanımı Değişimi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 123 s, İstanbul.
• Baysal, D., 2006. Eskişehir Kentsel Yerleşim Alanının Farklı Yıllara Ait Fiziksel Değişiminin Uzaktan Algılama Yöntemi İle Değerlendirilmesi, Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 89 s, Eskişehir.
• Çağlıyan, A., Dağlı, D., 2014. Arazi Kullanımında Simülasyon Modelleri ve Entegre Kullanımları, TÜCAUM VIII. Coğrafya Sempozyumu, Ekim 2014, Ankara.
• Ayazlı, İ., E., Batuk F., Demir, H., 2011. Kentsel Yayılma Simülasyon Modelleri ve Hücresel Otomat, 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 18-22 Nisan 2011, Ankara.
• Yazıcı, A., D., Öztürk, D., Ayazlı, İ., E., 2019. Kentsel Büyümenin Modellenmesi ve Simülasyon Modelleri, International Journal of Multidisciplinary Studies an Inovative Technologies, 3 (1): 44 – 47.
• Kılar, H., 2012. Antalya Kıyıları ve Çevresinin Zamansal Değişiminin Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Analizi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 101 s, Sakarya.
• Kaya, M., 2020. Gediz Deltası ve Yakın Çevresinde Zamansal Değişimin Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Analizi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 121 s., İstanbul.
• Şahin, E., 2021. Kentsel Büyüme Simülasyon Modelleri, International Geoinformatics Student Symposium, 28-29 Haziran 2021, Mersin.
• Bolat, S., Doğan, M., 2022. Uzun Dönemli (1984-2020) Arazi Kullanımı Değişiminin Tespiti ve Modellemesi (2035): Gölcük İlçesi’nin Analizi, Coğrafya Dergisi, (44): 169-181.
• Karip, G., Göksel, Ç., 2017. İğneada koruma alanının arazi örtüsü/arazi kullanımının zamana bağlı değişiminin markov zincirleri ile modellenmesi, Geomatik Dergisi, 2 (2): 94-105.
• Kafy, A., Naim, H., Subramanyam, G., Faisal, A., Ahmed, N., U., Rakip, A., Kona, M., A., Sattar, G., S., 2021. Cellular Automata Aprroach in Dynamic Modelling of Land Cover Changes Using RapidEye Images in Dhaka, Bangladesh, Environmental Challengs, 4, 1-15.
• Canpolat, F., A., Dağlı, D., 2020. Elazığ İli’nde Arazi Kullanım Değişimi (2006-2018) ve Simülasyonu (2030), International Journal of Geography and Geography Education, 42: 702-723.
• Aydın, O., 2011. CBS Temelli Hücresel Otomata Yöntemiyle Kentsel Büyüme Modeli: Ankara Örneği, Coğrafi Bilimler Dergisi, 9 (2): 135-157.
• Anonim, Kayseri İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü web sitesi. https://kayseri.ktb.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 20.12.2023)
• Blissag, B., Yebdri, D., Kessar, C., 2024. Spatiotemporal Change Analysis of LULC Using Remote Sensing and CA-ANN Approach in the Hodna Basin, NE of Algeria, Physics and Chemistry of the Earth, 133: 1-13.