İdeolojik Bir Aygıt Olarak Sinema: American Sniper Filmi Bağlamında Başat İdeolojinin İmaja ve Söyleme Tezahürü

Year 2021, Volume: 8 Issue: 1, 153 - 175, 29.01.2021

Burak Medin Ali Kaymak

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.782116

Abstract

Kitle iletişim araçları özellikle siyasal iktidarlar ve üretim araçlarını ellerinde
bulunduranlar için her zaman önemli bir yere ve işleve sahip olmuştur. Bu araçların en
etkililerinden biri olan sinema sanatı, geniş kitlelere ulaşma, kitleleri manipüle etme
ve muktedirin arzu ettiği rızayı üretebilecek potansiyele sahip olması sebebiyle her
zaman için bir adım önde yer almıştır. Özellikle her iki dünya savaşı yılları başta olmak
üzere geçmiş dönemlerde, sinemanın geniş kitleleri etkileme gücünden pek çok siyasal
iktidar başta olmak üzere birçok iktidar çeşidi yararlanmıştır. Etkili bir propaganda
aracı olan sinema ile Hitler, Mussolini ve Lenin gibi pek çok siyasal aktör, fikirlerini
filmler dolayımıyla geniş kitlelere iletme fırsatı yakalamıştır. Başat ideolojinin bir iletim
aracı olarak sinema var olan gerçekliği değiştirip dönüştürmede ve yeniden inşa etme
noktasında önemli bir dolayım olarak görülmüş, özellikle siyasal iktidarlar tarafından
bu etkili kitle iletişim aracı egemen yapının menfaatine olan birtakım olay ve olguları
kitlelerin yararınaymış gibi göstermeye çalışmıştır. Bu bağlamda düşünüldüğünde
başat ideolojinin ister kitle sineması olsun ister düşünce temelli sinema olsun, en
temelde sinemanın bizatihi kendisi ekseninde anlamak oldukça önem taşımaktadır. Bu
çalışma ideoloji ve sinema arasındaki bu çok boyutlu ve kapsamlı ilişkiyi kendisine konu
edinmektedir. Bu düşünceden hareketle bu çalışmada başat ideolojinin sinemaya olan
tezahürü araştırma nesnesi olarak tercih edilen Keskin Nişancı (American Sniper, 2014)
filmi örneğinde incelenerek, ideoloji ve sinema arasındaki diyalektik ilişki anlaşılmaya
ve ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır. İlgili araştırma nesnesi önemli sinematik bakışlardan
biri olan ideolojik film eleştirisi ekseninde ele alınacak, böylece en temelde ideolojik
enstrümanların filmde nasıl tercih ve temsil edildiği okunmaya çalışılacaktır.

Keywords

Sinema, İdeoloji, İktidar, Söylem, American Sniper

Cinema as an Ideological Device: Reflection of the Dominant Ideology to Image and Discourse in the context of American Sniper Film

Abstract

Mass media has always had an important place and role, especially for those who have
political power and means of production. The art of cinema, one of the most effective of
these instruments, has always been one step ahead because it has the potential to reach
large audiences, manipulate audiences and produce the consent that power desires. In
the past periods, especially in the years of both world wars, many forms of power have
benefited from the power of cinema to influence large audiences, most notably many
political powers. With cinema as an effective propaganda tool, many political actors,
such as Hitler, Mussolini, and Lenin, had the opportunity to spread their ideas to large
audiences through films. As a means of transmission of the dominant ideology, cinema
has been seen as an important factor in changing, transforming, and rebuilding existing
reality. This effective mass media, especially by the political powers, has tried to show
some events and facts that are for the benefit of the dominant structure as if they were for
the benefit of the masses. In this context, it is very important to understand the dominant
ideology in the context of cinema itself, whether it is mass cinema or art cinema. This work
examines this multidimensional and comprehensive relationship between ideology and
cinema. In this study, the reflection of the dominant ideology on cinema will be examined
in the example of American Sniper film and the dialectical relationship between ideology
and cinema will be tried to be understood and revealed. The film will be considered as
one of the most important cinematic aspects of ideological film criticism, thus trying
to understand how the most fundamentally ideological elements are preferred and
represented in the film.

Keywords

Cinema, İdeology, Power, American Sniper

References

• Althusser, L. (2014). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. İstanbul: İthaki.
• Assman, J. (2001). Kültürel bellek - eski yüksek kültürlerde yazı, hatırlama ve politik kimlik. İstanbul: Ayrıntı.
• Berny, M. (2020). Hollywood Indian stereotype: The cinematic othering and assimilation of native Americans at the turn of the 20th century. Angles [Online](10).
• Boyd, J. (2015). An examination of native Americans in film. The Elon Journal of Undergraduate Research in Communications, 6(1), 105-113.
• Comolli, J. L. (1974, Şubat - Mart). Teknik ve ideoloji. Çağdaş Sinema, s. 9-30.
• Comolli, J. L., & Narboni, J. (2019). Sinema, ideoloji, eleştiri. S. Büker, & Y. Topçu (Dü) içinde, Sinema: Tarih-Kuram Eleştiri (s. 88-100). İstanbul: İthaki.
• Connerton, P. (1999). Toplumlar nasıl anımsar? İstanbul: Ayrıntı.
• Demir, T., & Aşan, N. (2014). Hollywood kamerasında İslam’ın ötekileştirilmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 741-748.
• Dijk Van, T. (2000). Opinions and ideologies in the press. A. Bell, & P. Garrett (Dü) içinde, Approaches to Media Discourse (s. 21-63). Massachusetts: Blackwell.
• Dönmez, A. (2012). Savaş temalı dijital oyunlarda egemen ideolojinin temsili. İzmir: Ege Üniversitesi.
• Fiske, J. (2003). İletişim çalışmalarına giriş. Ankara: Bilim ve Sanat.
• Frampton, D. (2006). Filmosophy: A manifesto for a radically new way of understanding cinema. Columbia: Wallflower Press.
• Gomery, D. (2008). Hollywood stüdyo sistemi. G. N. Smith içinde, Dünya Sinema Tarihi (s. 64-75).
• Gramsci, A. (2012). Hapishane defterleri - Cilt 2. İstanbul: Kalkedon.
• Gramsci, A. (2014). Hapishane defterleri - Cilt 4. İstanbul: Kalkedon.
• Güzelipek, Y. A. (2018). The ımplementation of USA’s soft power via Hollywood: looking back to cold war. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(32), 228-240.
• Hall, S. (1999). Encoding, decoding. S. During (Dü.) içinde, Cultural Studies Reader (s. 508- 517). London: Routledge.
• Herman, E., & Chomsky, N. (2002). Manufacturing consent: The political economy of the mass media. The United States: Pantheon Books.
• Kabadayı, L. (2018). Film eleştirisi: Kuramsal çerçeve ve sinemamızdan örnek çözümlemeler. İstanbul: Ayrıntı.
• Kellner, D. (2013). Sinema savaşları. İstanbul: Ayrıntı.
• Kıraç, R. (2019). Kifayetsiz pastoral. İstanbul: İthaki.
• Lebel, J. P. (1974, Şubat - Mart). Sinema ve ideoloji. Çağdaş Sinema, s. 30-37.
• Marx, K., & Engels, F. (2004). Alman ideolojisi. Ankara: Sol.
• Nye, J. (2004). Soft Power - The means to success in world politics. New York: Public Affairs.
• Nye, J. (2005). Dünya siyasetinde başarmanın yolu - Yumuşak Güç. Ankara: Elips.
• Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi: Film eleştirisinde temel yaklaşımlar ve tür filmi eleştirisi. Ankara: İmge.
• Ryan, M., & Kellner, D. (2010). Politik kamera: Çağdaş hollywood sinemasının ideolojisi ve politikası. İstanbul: Ayrıntı.
• Sancar, S. (2014). İdeolojinin serüveni: Yanlış bilinç ve hegemonyadan söyleme. Ankara: İmge.
• Sığın Karaduman, S. (2009). Televizyon haberlerinde egemen ideoloji ve farklı kimliklerin temsili. İzmir: Ege Üniversitesi.
• Solanas, F., & Gettino, O. (2008). Üçüncü bir sinemaya doğru. B. Bakır, Ü. Yörükhan, & S. Saliji (Dü) içinde, Sinema İdeoloji Politika (s. 167-195). Ankara: Orient.
• Valantin, J. M. (2006). Küresel stratejinin üç aktörü: Hollywood, Pentagon ve Washington. Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Wayne, M. (2001). Political film: The dialectics of third cinema. London: Pluto Press. Woodman, B. J. (2003). A Hollywood war of wills: Cinematic representation of Vietnamese super-soldiers and America’s defeat in the war. Journal of Film and Video, 44-58.
• Yılmaz, E. (2008). Sinema ve ideoloji ilişkileri üzerine. B. Bakır, Y. Ünal, & S. Saliji (Dü) içinde, Sinema İdeoloji Politika (s. 63-87). Ankara: Orient.