A RESEARCH ON VIRTUAL REALITY APPLICATIONS IN OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY TRAININGS IN AVIATION SECTOR

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 117 - 131, 15.08.2023

İbrahim Yılmaz , Muhammet Mustafa Polat

https://doi.org/10.33439/ergonomi.1239288

Cited By: 1

Öz

Along with the developing technology, there have been great developments in the aerospace and aviation industry in the global arena, and Turkey has caught this technology with the innovations it has made in the field of aviation. With the increase in the number of airports in our country, the expansion of aircraft production and design centers, this sector, which has a large network, has also had a large share in the number of employees. The aviation industry is a 24-hour industry and has its own risks. The fact that the accidents that may occur in the aviation sector, which is generally in the dangerous class, have the possibility of causing great material and moral losses, brings with it how much importance should be given to Occupational Health and Safety (OHS). In this study, it is emphasized that the necessary importance should be given to training by focusing on the working areas of the aviation sector ground handling workers, the risks they encounter and the human being, who is the greatest danger in order to eliminate these risks from the source. It is considered that giving OHS trainings in a virtual reality environment, which is more memorable instead of traditional training, makes the event feel on the spot, and minimizes the risk of accident in applied trainings, will make a great contribution to the sector. The usage areas of virtual reality trainings, hardware features, advantages and disadvantages of its use for OHS trainings are emphasized. It is important for aviation, which pioneered many fields on a sectoral basis, to carry OHS trainings to the virtual reality environment. In addition, What-If and Check-List methods were used, considering the risks and dangers that may occur while giving virtual reality training.

Anahtar Kelimeler

Occupational Health and Safety, Virtual Reality, Aviation Sector

HAVACILIK SEKTÖRÜNDE YER HİZMETLERİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİNDE SANAL GERÇEKLİK TEKNOLOJİSİNİN KULLANILMASI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Gelişen teknoloji ile birlikte küresel alanda uzay ve havacılık sanayisinde büyük gelişmeler yaşanmış, Türkiye de bu teknolojiyi havacılık alanında yaptığı yenilikler ile yakalamıştır. Ülkemizde havalimanı sayısının artması ile, hava aracı üretim ve tasarım merkezlerinin genişlemesi ile büyük bir ağa sahip olan bu sektör çalışan sayısı ile de büyük bir paya sahip olmuştur. Havacılık sektörü 24 saat esasına göre hizmet veren bir sektördür ve kendine has riskleri barındırmaktadır. Genel olarak tehlikeli sınıfta yer alan havacılık sektöründe ortaya çıkacak kazaların maddi manevi büyük kayıplara sebep olma ihtimalinin var olması İş Sağlığı ve Güvenliğine (İSG) ne kadar çok önem verilmesi gerektiğini de beraberinde getirmektedir. Bu çalışmada havacılık sektörü yer hizmetleri çalışanlarının çalışma alanları, karşılaştıkları riskler ve bu riskleri kaynağından yok etmek için en büyük tehlike olan insanı odağına alarak öncelikle eğitime gereken önemin verilmesi gerektiği üzerinde durulmuştur. İSG eğitimlerinin geleneksel eğitim yerine akılda daha kalıcı olan, olayı yerindeymiş hissi yaşatan, uygulamalı eğitimlerde kaza riskini en aza indiren sanal gerçeklik ortamında verilmesinin sektöre büyük katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir. Sanal gerçeklik eğitimlerinin kullanım alanları, donanımsal özellikleri, İSG eğitimleri için kullanımının avantajları ve dezavantajları üzerinde durulmuştur. Sektörel bazda birçok alana öncülük eden havacılığın İSG eğitimlerini sanal gerçeklik ortamına taşıması önem arz etmektedir. Bunun yanı sıra sanal gerçeklik eğitimi verilirken oluşabilecek risk ve tehlikeler de düşünülmüş What-if (Olursa Ne Olur) ve Check-List (Kontrol Listesi) yöntemi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İş Sağlığı ve Güvenliği, Sanal Gerçeklik, Havacılık Sektörü

Kaynakça

• Akçelik M. (2021). Sanal Gerçeklik Uygulamasıyla Desteklenen Sosyal Bilgiler Öğretiminin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Arıcıoğlu, M. A., Yiğitol, B., & Yılmaz, A. (2020). Endüstri 4.0 Üzerine Yöntem ve Literatür Çalışması: Türkiye’deki Lisansüstü Tez Çalışmaları. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (57), 293-324.
• Aydın, O.K. (2019). Havalimanlarında İş Sağlığı ve Güvenliği: 3.Havalimanı Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekirdağ.
• Baybora, D.(ed), ORAL A.İ., Gerek, H.N., Kaplan Senyen E.T., Akın L., Ekmekçi Ö., Piyal B. (2019). İş Sağlığı ve Güvenliği, Birinci Baskı, Anadolu Üniversitesi, Yayın No: 3105, Eskişehir.
• Bolat, H. (2022). İş Sağlığı ve Güvenliğinin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Rolü: Malatya-Yeşilyurt Belediyesinde Ampirik Bir Çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Bütün E., Muştu M. (2018). Havacılık Tarihi İçerisinde Bakım Güvenirliği. Sürdürülebilir Havacılık Araştırmaları Dergisi, 3(2), 70-77.
• Chatigny, C. (2022). Occupational Health and Safety İn İnitial Vocational Training: Reflection On The İssues of Prescription and İntegration İn Teaching and Learning Activities. Safety science, 147, 105580.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 2021 Yılı Faaliyet Raporu, Erişim Adresi: https://www.csgb.gov.tr/media/88190/2021_faaliyetraporu.pdf Erişim Tarihi: 10 Eylül 2022.
• Dede, E. (2020). Havacılıkta Yer Hizmetlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü, 2021 Havayolu Sektör Raporu Erişim Adresi: https://www.dhmi.gov.tr/Lists/HavaYoluSektorRaporlari/Attachments/15/2021-Havayolu-Sektor-Raporu.pdf Erişim Tarihi: 10 Eylül 2022.
• DHMİ Genel Müdürlüğü (2022). Havacılık Terimleri Sözlüğü, 2. Baskı, Ankara.
• DHMİ Genel Müdürlüğü Havalimanları İşletme Hizmetleri Yönergesi, 19 Aralık 2018.
• Dilber.C., Güney, M. (2020) Havacılık Emniyeti ve Güvenliği, Birinci Baskı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
• Dönmez, K., & Suat, U. (2018). İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemi’nin (HFACS) Literatürde Yaygın Kullanımının Değerlendirilmesi. Journal of Aviation, 2(2), 156-176.
• Ekinci B.T. (2019). Mobbing’in Neden ve Sonuçları: Havacılık Sektöründe Vaka İncelemesi. Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1-2) 39-62.
• Erdem, M. (2021). Kontrol Listesi (Check-list) ve Fine Kinney Risk değerlendirme Yöntemleri Kullanılarak Bir Eğitim Kurumu Risk Analizi Uygulaması ve Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Gaziantep.
• Eren, A.S. (2018). Vardiyalı Çalışma Sisteminin Çalışanların İş Stres ve Kaygı Düzeyindeki Etkileri: Havacılık Sektörü Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erten, B., Oral, B., & Yakut, M. Z. (2022). The role of virtual and augmented reality in occupational health and safety training of employees in PV power systems and evaluation with a sustainability perspective. Journal of Cleaner Production, 379, 134499.
• Ersoy, M., Eleren, A., & Şimşek, S. (2009). Work Safety and Health Based Process İmprovement Analysis by Using FMEA and Application in Marble Quarry works. Madencilik, Chamber of Mining Engineers of Turkey, 48(3), 19-32.
• Gök, Y. (2022). İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitiminde Sanal Gerçeklik Uygulamalarının Etkisinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Gürer S. (2021). Yeraltı madenciliğinde iş sağlığı ve güvenliği eğitimi için sanal gerçeklik tabanlı ciddi oyun geliştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Üniversitesi Maden Mühendisliği, Ankara.
• Havalimanları/Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22), T.C. Resmi Gazete, 29810, 23 Ağustos 2016.
• Harmanşah C, Hava H.T., (ed.), Eginli M.A., Erdem H.A., Nacaklı Y., (2022). Havacılık Teknolojisi ve Uygulamaları Kitabı, Birinci Baskı, 139-148, Ege Üniversitesi, İzmir.
• International Labour Organization (2015) İş Sağlığı ve Güvenliği Profili Türkiye. Uluslararası Çalışma Örgütü, ILO Türkiye Ofisi. (n.d.). Erişim adresi : https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/documents/briefingnote/wcms_767045.pdf Erişim tarihi : 10 Ocak 2023.
• Kanbur E., Erol A. (2017). Uçak Bakım Örgütlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği: Çalışma Sahalarından Örnekler, Al-Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 181-192.
• Karadayı, Z. (2022). Sanal Gerçeklik Teknolojisi ile Desteklenen Deneyimsel Öğrenmenin Öğretmen Eğitiminde Uygulanmasına İlişkin Bir Durum Çalışması. Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Çanakkale.
• Karakavuz, H. (2014). Yer Hizmeti İşletmelerinde Uygulanan İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Başarı Faktörlerinin ve Uygulamadaki Sorunların Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Kaynak, İ. (2021). İş Stresinin Örgüt İçi Çatışmaya Etkisi: Sivil Havacılık Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 647-658.
• Kumlu, S.T. (2021). Turizm Eğitiminde Sanal Gerçeklik Kullanımının Öğrenme Motivasyonuna Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Kurt, D., & Korkmaz, E. (2018). Yeni Arşiv Belgeleri Işığında Türk Askerî Havacılığının Doğuşu (1911-1912). Savunma Bilimleri Dergisi, 17(2), 207-251.
• Kuzucu, A.K. (2019). Havacılık Sektöründe Yer Hizmetleri Çalışanlarında Görülen Meslek Hastalıkları – Antalya Havalimanı Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler
• Krıvonos, P.(2007). Communication in Aviation Safety: Lessons Learned and Lessons Required, Regional Seminar of the Australia and New Zealand Societies of Air Safety Investigators, s. 1-35
• LaViola Jr, J. J. (2000). A discussion of cybersickness in virtual environments. ACM Sigchi Bulletin, 32(1), 47-56.
• Nagaş, A. (2015). Sivil Havacılık Sektöründe İş Sağlığı Ve Güvenliği Önlemlerinin Performansa Etkisi: Havalimanı Çalışanları Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Nergiz, A. (2008). Türkiye’de Sivil Havacılığın Gelişimi ve THY. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öncel, Z. (2022). Fen Bilimleri Eğitimi Alanında Sanal Gerçeklik Uygulamaları Üzerine Yapılan Çalışmaların İçerik Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Adıyaman.
• Özkan, B. (2019). Türkiye’de Havacılık Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği ile Emniyet Yönetim Sisteminin Birlikte Uygulanmasıyla Ortaya Çıkan Sorunların Çözümüne Yönelik Bir Model Önerisi. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Öztürk, E. (2019). Havacılık Sektöründe Tükenmişlik Sendromu Nedenleri ve Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Öztürk, E. O., & Sondaş, A. (2020). Sanal Sağlık: Sağlıkta Sanal Gerçekliğe Genel Bakış. Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3(2), 164-169.
• Ramaseri Chandra, A. N., El Jamiy, F., & Reza, H. (2022). A Systematic Survey on Cybersickness in Virtual Environments. Computers, 11(4), 51.
• Seo, H. J., Park, G. M., Son, M., & Hong, A.-J. (2021). Establishment of Virtual-Reality-Based Safety Education and Training System for Safety Engagement. Education Sciences, 11(12), 786. MDPI AG. Retrieved from http://dx.doi.org/10.3390/educsci11120786
• SHGM, Apron Operasyonları Emniyet Klavuzu, Erişim adresi : https://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/pdf/kurumsal/yayinlar/Apron_Operasyonlari_Emniyet.pdf Erişim Tarihi, 12 Aralık 2022.
• SHGM, Havaalanı İşletme Hizmetleri, (2016). İkinci Baskı, HAD/T-15, Ankara.
• SHGM, Havaalanı Yer Hizmetleri El Kitabı.28. Baskı, Erişim adresi : https://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/pdf/kurumsal/yayinlar/havalaniyerhizmetleri.pdf Erişim Tarihi: 18 Eylül 2022.
• Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu, (2021). T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Erişim adresi : https://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/kurumsal/faaliyet/2021.pdf Erişim Tarihi: 10 Aralık 2022.
• Suikat, R., Schier-Morgenthal, S., Carstengerdes, N., Günther, Y., Lorenz, S., & Piekert, F. (2020). What-if analysis in Total Airport Management. In International Conference on Applied Human Factors and Ergonomics, pp. 517-523. Springer, Cham.
• Şahin Ö.(ed), Kaya, N., Sarılgan, A.E., Uludağ, A., Kıyak, E., Turan, Ö., Turgut, E.T., Orman, E., (2019). Genel Havacılık Kitabı, Birinci Baskı, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Şekerci, C. (2017). Sanal Gerçeklik Kavramının Tarihçesi. Journal of International Social Research, 10(54), 1126-1133.
• Şimşek, A. İ., & Atvur, S. (2021). 21. Yüzyılda Uluslararası Uzay Rejiminin İnsanlığın Ortak Mirası Temelinde Yeniden İnşası. Alternatif Politika, 13(3), 593-628.
• Tayyar, A. E. (2020). Phillips Makinesi: İktisat Öğretimine Katkıları Üzerine Bir Araştırma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 12(22), 75-85.
• Tetik, A., & Korkmaz, A. (2022) Osmanlı Döneminde Sosyal Politika Uygulamaları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(3), 423-443.
• Yeşilbaş, E. (2020). Havacılıkta Emniyet Yönetimi İle İlgili ICAO Mevzuatı Ve Türkiye’deki Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz, K. (2022). Sanal Gerçeklik Tabanlı Kule Vinç Operatörü Eğitim Simülatörü. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Bilişim Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz, N.H. (2019). Havacılıkta Emniyet Yönetim Sistemi ve Emniyet Kültürü, Havacılık Çalışanlarında Emniyet Kültürü Ölçümü. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu, T.C.Resmi Gazete, 18196, 19 Ekim 1983.
• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, T.C.Resmi Gazete, 28339, 30 Haziran 2012.