COVID-19 PANDEMİSİNİN DUYGUSAL EMEK, SOSYAL DESTEK VE TÜKENMİŞLİK AÇISINDAN HEMŞİRELER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 20 - 27, 27.12.2022

Hatice Penekli

Öz

Sağlık sektörü hizmet sektörünün önemli bölümlerinden birisidir. Sunulan hizmetlerin insan sağlığı ve yaşamıyla ilgili olması sebebiyle bu alanda hizmet veren diğer kuruluşlardan önemli ölçüde ayrılmaktadır. Sağlık çalışanları için iş yükünün artması, baskı altında çalışma, hastaların şiddetine ve hakaretlerine maruziyet, hastaların ve hastane yöneticilerinin isteklerini karşılayabilme açısından çalışma ortamı ve koşulları zorlaşmıştır. Bu zorluklar COVID-19 pandemisinin ilan edilmesiyle daha çok artmakla beraber toplum ve medya tarafından sağlık çalışanlarının iş yükü görünür hale de gelmiştir. 2019 yılının sonlarına doğru ilk defa Çin’in Hubei bölgesindeki Wuhan kentinde ortaya çıkan koronavirüsün neden olduğu ve COVID-19 olarak isimlendirilen bu hastalık, 11 Mart 2020 tarihinde pandemi olarak duyurulmuştur. Sağlık çalışanları arasında sayıca en büyük meslek grubu olan hemşireler, salgınla mücadelede ön cephede yer almaktadır. COVID-19 şüphesi veya teşhisi konulmuş hastalara, 24 saat boyunca özverili bir biçimde bakım sürecini yürütmektedirler. Yürütmekte oldukları bu süreçte hemşirelerin, duygusal açıdan iyi olmaları, sosyal destek sistemlerinin varlığı, tükenmişliğin önlenebilmesi açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Hemşirelik, Duygusal emek, Sosyal destek, Tükenmişlik

Kaynakça

• World Health Organization [WHO] (2020). Coronavirus disease 2019 (COVID-19) Situation Report-51. Erişim: [https://apps.who.int/iris/handle/10665/331780], Erişim tarihi: 04.01.2022.
• COVID-19 Bilgilendirme Sayfası: TC Sağlık Bakanlığı. Erişim: [ https://covid19.saglik.gov.tr/], Erişim tarihi: 29.01.2022.
• Pharm AP, Jernigan DB. Initial public health response and interim clinical guidance for the 2019 novel coronavirus outbreak. Morbidity and Mortality Weekly Report. United States, CDC. 2020; 69: 140-6.
• Zhu N, Zhang D, Wang W, Li X, Yang B, Song J, et al. A novel coronavirus from patients with pneumonia in China 2019. New England Journal of Medicine, 2020; 382: 727-33.
• Seçer İ, Ulaş S, Özlü ZK. The effect of the fear of COVID-19 on healthcare professionals’ psychological adjustment skills: Mediating role of experiential avoidance and psychological resilience. Frontiers in Psychology, 2020;11: 561536. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.561536.
• Tümer M, Karaca B. COVID-19’da Hassas ve Riskli Gruplar. Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) ve Acil Tıp Türkiye Klinikleri, 2020; c(1): 9–15. Erişim: . [https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-covid-19da-hassas-veriskli-gruplar-88468.html],.
• Şahin B. COVID-19 Geçirmiş Sağlık Çalışanlarında Hastalık Deneyimlerinin ve Etkilerinin Değerlendirilmesi: Niteliksel Bir Araştırma. Tıpta Uzmanlık Tezi, Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi, Sakarya 2021; s.: 97.
• Furukawa NW, Brooks JT, Sobel J. Evidence Supporting Transmission of Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 While Presymptomatic or Asymptomatic. Emerging Infectious Diseases, 2020; 26(7): 1-4.
• Guan W-j, Ni Z-y, Hu Y, Liang W-h, Ou C-q, He J-x, et al. Clinical characteristics of 2019 novel coronavirus infection in China. MedRxiv. 2020. [https://doi.org/10.1056/NEJMoa2002032].
• Wu X, Zheng S, Huang J, Zheng Z, Xu M, Zhom Y. Contigency Nursing Management in Designated Hospitals During Covid-19 Outbreak. Annals of Global Health, 2020; 86(1): 70,1-5. Doi:https://doi.org/10.5334/aogh.2918
• Vabret A, Mouthon F, Mourez T, Gouarin S, Petitjean J, Freymuth F. Direct diagnosis of human respiratory coronaviruses 229E and OC43 by the polymerase chain reaction. Journal of virological methods, 2001; 97(1-2): 59-66.
• Gaunt ER, Hardie A, Claas EC, Simmonds P, Templeton KE. Epidemiology and clinical presentations of the four human coronaviruses 229E, HKU1, NL63, and OC43 detected over 3 years using a novel multiplex real-time PCR method. Journal of clinical microbiology, 2010; 48(8): 2940-2947.
• Bernheim A, Mei X, Huang M, Yang Y, Fayad ZA, Zhang N, Li S. Chest CT findings in coronavirus disease-19 (COVID-19): relationship to duration of infection. Radiology, 2020; 295: 685–69.
• Uzun Ç. Görüntülemenin Yeri ve Radyolojik Bulgular. O. Memikoğlu ve V. Genç (ed). COVİD-19 E-Kitap. (s. 36-42). Ankara: Ankara Üniversitesi Basım Evi. 2020
• Leblebicioğlu H, Aktaş FN. Covid-19 Salgınıyla Mücadele: Yoğun Bakım Hemşireliği Meslek ve Kişisel Etik Perspektifi. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 2020; 24(EK-1): 73-80.
• Öğütlü H. Turkey’s response to COVID-19 in terms of mental health. Ir J Psychol Med, 2020; 37(3): 222–5.
• Armocida B, Formenti B, Ussai S, Palestra F, Missoni E. The Italian health system and the COVID-19 challenge. The Lancet Public Health, 2020; 5(5): e253.
• Xie J, Tong Z, Guan X, Du B, Qiu H, Slutsky AS. Critical care crisis and some recommendations during the COVID-19 epidemic in China. Intensive care medicine, 2020; 46(5): 837–840.
• Kumar A, Somani A. Dealing with Corona virus anxiety and OCD. Asian Journal of Psychiatry, 2020; 51.
• Wang D, Hu B, Hu C, Zhu F, Liu X, Zhang J, et al. Clinical characteristics of 138 hospitalized patients with 2019 novel coronavirus–infected pneumonia in Wuhan, China. Jama, 2020; 323(11): 1061-1069.
• Braquehais MD, Vargas-Caceres S, Gomez-Duran E, Nieva G, Valero S, Casas M, Bruguera E. The impact of the COVID-19 pandemic on the mental health of healthcare professionals. QJM: An International Journal of Medicine, 2020; 113(9): 613-617.
• Göçmen Baykara Z, Eyüboğlu G. COVID-19 Pandemisinde Hemşirelik Bakımı. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2020; Özel Sayı: 9-17.
• Hiçdurmaz D, Üzar Özçetin YS. COVID-19 pandemisinde ön safta çalışan hemşirelerin ruhsal sağlığının korunması ve ruhsal travmanın önlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 2020; 7(Özel Sayı): 1–7.
• Karasu F, Öztürk Çopur E. COVID-19 Vakaları Artarken Salgının Ön Safındaki Bir Yoğun Bakım Hemşiresi: ''Cephede Duran Kahramanlar''. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 2020; 24(1): 11-14.
• Bolina FA, Bomfim E, Lopes LC. Frontline Nursing Care: The COVID-19 Pandemic and the Brazilian Health System. Sage Journal, 2020; 6:1-6.
• Zhang Z, Liu S, Xiang M, Li S, Zhao D, Huang C, et al. Protecting healthcare personnel from 2019-nCoV infection risks: lessons and suggestions. Frontiers of Medicine, 2020: 1-3.
• Türk Hemşireler Derneği (THD) ,COVID-19 Mevcut Durum Analizi Raporu. Erişim: [https://www.thder.org.tr/uploads/files/EK-SB-Hemsirelerin-Durum-Analizi-5.Rapor.pdf], Erişim tarihi: 13.02.2022.
• Buheji M, Buhaid N. Nursing Human Factor During COVID-19 Pandemic. International Journal of Nursing Science, 2020; 10(1): 12-24.
• Yüncü V, Yılan Y. COVID-19 pandemisinin sağlık çalışanlarına etkilerinin incelenmesi: Bir durum analizi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2020; (Ek Sayı): 373-401.
• Sönmez Ay H. Lise Öğrencilerinde Zorbalığın İletişim Becerileri Ve Algılanan Sosyal Destek İle İlişkisinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2010; s.: 179.
• Alyüz S. Sosyal Desteğin Birey Yaşamında Önemi Ve Sosyal Hizmet. Journal Of Education in Muslım Societies And Communities, 2020; 4(1): 115-134.
• Karal E, Gül Biçer B. Salgın Hastalık Döneminde Algılanan Sosyal Desteğin Bireylerin Psikolojik Sağlamlığı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Birey Ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 2020; 10(1): 129-156.
• Yumru M. Covid-19 Ve Sağlık Çalışanlarında Tükenmişlik. Antalya Bilim Üniversitesi Klinik Psikiyatri, 2020; 23(Ek1): 5-6.
• Basım HN, Beğenirbaş M. Çalışma Yaşamında Duygusal Emek: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması. Yönetim Ve Ekonomi Dergisi, 2012; 19(1): 77-90.
• Beğenirbaş M, Turgut E. İş Yaşamında Çalışanların Duygusal Emeklerinin Örgütsel Sinizme Etkileri: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi, 2014; 4(2): 223-246.
• Özen M. Sağlık Çalışanlarında Duygusal Emek, Tükenmişlik Ve İş Tatmini İlişkisinin İncelenmesi: Konya İlinde Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya 2017; s.: 176.
• Woodhead EL, Northrop L, Edelstein B. Stress, social support and burnout among long-term care nursing staff. Journal of Applied Gerontology, 2014; 1-22.
• Yıldırım MH, Erul EE. Duygusal Emek Davranışının İşgörenlerin Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2013; 5(1): 88-99.
• Altuntaş S, Altun ÖŞ. The relationship between emotional labor behaviors and burnout levels of nurses. Journal of Health and Nursing Management, 2015; 2(1): 37-43.
• Nie Z, Jin Y, He L, Chen Y, Ren X, Yu J, Yao Y. Correlation of burnout with social support in hospital nurses. International Journal of Clinical and Experimental Medicine, 2015; 8(10): 19144-19149.
• Hu D, Kong Y, Li W, Han Q, Zhang X, Zhu LX, Wan SW, Liu Z, Shen Q, Yang J, He HG, Zhu J. Frontline nurses burnout, anxiety, depression and fear statues and their associated factors during the COVID-19 outbreak in Wuhan, Chinas. A large-scale cross-sectional study. EClinicalMedicine, 2020; (100424): 1-10.
• Zhang H, Ye Z, Tang L, Zou P, Du C, Shao J, Wang X, Chen D, Qiao G, Mu SY. Anxiety symptoms and burnout among Chinese medical staff of intensive care unit: the moderating effect of social support. BMC Psychiatry, 2020; 20(197): 1-7.