TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA AVRASYA SEÇENEĞİNİN YÜKSELİŞİ

Year 2019, Special Issue, 351 - 369, 31.12.2019

Gökhan Telatar

Abstract

Türkiye, cumhuriyetin ilanından itibaren
Batı yönlü dış politika izleyen bir devlettir. Batılılaşma Türkiye’nin en
önemli siyasal hedeflerinden biridir. Bu nedenle Türkiye Batı dünyası ile yoğun
ekonomik, siyasi ve askeri ilişkilere sahiptir. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın
ilk kez 2012’de Türkiye’nin Şanghay
İşbirliği Örgütü’ne (ŞİÖ) üye olmasını dile getirmesiyle Avrasya dikkate değer
bir dış politika seçeneği haline gelmiştir. Erdoğan’ın ŞİÖ üyeliğini Avrupa
Birliği üyeliğine alternatif olarak gündeme getirmesi Türkiye’nin Batı’dan
uzaklaşarak Avrasya’ya yönelmekte olduğu iddialarını ortaya çıkarmıştır.
Türkiye’nin Batı ile yaşadığı sorunların artması ve Avrasya güçleri ile
ilişkilerinin gelişmesi bu iddiaları güçlendirmiştir. Bu çalışmada Türkiye’nin
son yıllarda Avrasya ile gelişen ilişkilerinin Türk dış politikasının Batı
ekseninde bir değişime neden olup olmadığı analiz edilecektir.

Keywords

Türk dış politikası, Batı, Avrasya, Şanghay İşbirliği Örgütü

References

• AB Haber (2014). Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev’den Ankara’ya Avrasya daveti: Türkiye Avrasya Ekonomik Birliği’ne tam üye olmalı. 6 Haziran, Erişim Tarihi: 10.3.2019, http://www.abhaber.com/kazakistan-cumhurbaskani-nazarbayevden-ankaraya-avrasya-daveti-turkiye-avrasya-ekonomik-birligine-tam-uye-olmali/ AB Haber (2016). Türkiye’nin Şangay hamlesi Avrupa Parlamentosu’nda tartışılıyor. 23 Kasım, Erişim Tarihi: 20.10.2018, http://www.abhaber.com/turkiyenin-sangay-hamlesi-avrupa-parlamentosunda-tartsiliyor/ Akkuyu Nükleer (2019). Akkuyu nükleer – projenin tarihçesi. Erişim Tarihi: 10.3.2019, http://www.akkunpp.com/projenin-tarihcesi Akşam (2019). Başkan Erdoğan’dan S-400 ve F-35 açıklaması”, 5 Nisan, Erişim Tarihi: 5.4.2019, https://www.aksam.com.tr/guncel/baskan-erdogandan-s400-ve-f35-aciklamasi/haber-892421 Al Jazeraa (2013). Şanghay çıkışına ABD’den yanıt. 29 Ocak, Erişim Tarihi: 20.10.2018, http://www.aljazeera.com.tr/haber/sanghay-cikisina-abdden-yanit Amerikanın Sesi (2018). Artık Astana’nın Fişini Çekelim. 3 Aralık, Erişim Tarihi: 10.2.2019, https://www.amerikaninsesi.com/a/art%C4%B1k-astana-n%C4%B1n-fi%C5%9Fini-%C3%A7ekelim-/4685087.html Anadolu Ajansı (2018). Bakan Çavuşoğlu’ndan Kaşıkçı açıklaması., 23 Ekim, Erişim Tarihi: 1.11.2018, https://www.aa.com.tr/tr/gunun-basliklari/bakan-cavusoglundan-kasikci-aciklamasi/1289916 Bayart, J. (2017). Turkey: Erdoğan’s authoritarian turn”, Global Challenges, 2(September), Erişim Tarihi 20.10.2018, https://globalchallenges.ch/issue/2/turkey-erdogan-authoritarian-turn/ BBC (2019a). Barış Pınarı Harekatı: dünyadan tepkiler. 12 Ekim, Erişim Tarihi: 13.10.2019, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-49991916 BBC (2019b). Barış Pınarı Harekâtı: Türkiye ve ABD anlaştı, kim ne kazandı?. 18 Ekim, Erişim Tarihi: 20.10.2019, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-50092778 Berberakis, S. (2018). Yunanistan Firari Askerlere Sığınma Hakkı Verdi, Serbest Bırakılacaklar. 23 Mayıs, Erişim Tarihi: 4.3.2019, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-44232928 Bhadrakumar, M. K. (2007). The new ‘NATO of the East’ takes shape: The SCO and China, Russia and US maneuvers. The Asia-Pacific Journal, 5(8), 1-9. Bilge-Criss, N. (2012). Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu. Uluslararası İlişkiler, 9 (34), 1-28. Ceran, A. (2017). Vize serbestisi diyaloğunda hasar kontrolü: Vizesiz Avrupa neden hayal değil?. IKV Değerlendirme Notu, 196(Mart). CNN Türk (2017). Ermenistan’dan Türkiye’ye veto”, 22 Ağustos, Erişim Tarihi: 10.3.2019, https://www.cnnturk.com/dunya/ermenistandan-turkiyeye-veto Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı (2019). Cumhurbaşkanı Erdoğan, canlı yayında soruları yanıtladı”, 14 Mart, Erişim Tarihi: 28.3.2019, https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/cumhurbaskani-erdogan-canli-yayinda-sorulari-yanitladi Çamlıbel, C. (2017). Ankara ABD’ye Patriot için teklif vermiş”, 7 Ekim, Erişim Tarihi: 1.11.2018, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/ankara-abdye-patriot-icin-teklif-vermis-40603359 Çandar, C. (2013). ‘Brüksel-Şanghay’ sarkacında Tayyip Erdoğan. 6 Şubat, Erişim Tarihi 20.10.2018, http://www.hurriyet.com.tr/bruksel-sanghay-sarkacinda-tayyip-erdogan-22530877 Davutoğlu, A. (2002). Stratejik Derinlik: Türkiye’nin Uluslararası Konumu, 7. Baskı. İstanbul: Küre Yayınları. Davutoğlu, A. (2008). Turkey’s foreign policy vision: An assessment of 2007. Insight Turkey, 10(1), 77-96. Demir, S. & Eminoğlu, A. (2018). Küresel rekabetin karşılaştırmalı bir analizi: Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ve Şanghay İşbirliği Örgütü. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 52, 115-142. Demir, S., Eminoğlu, A. & Aslantürk, A.Y. (2018). The Evolution of Turkey’s foreign policy toward Turkish Republics Post-1990s. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 387-407. Demirtaş, S. (2016). Türkiye NATO’yu zayıflatıcı hamle yapmaz. 23 Kasım, Erişim Tarihi: 20.10.2018, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/turkiye-natoyu-zayiflatici-hamle-yapmaz-40285655 Deniz, T. (2013). Mekânsal güç Asya’nın siyasi gücü: Şanghay İşbirliği Örgütü. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(30), 217-228. Deutsche Welle (2016). Rusya’dan Türkiye’ye ‘hukuksuzluk’ suçlaması. 17 Şubat, Erişim Tarihi: 17.9.2018, http://www.dw.com/tr/rusyadan-t%C3%BCrkiyeye-hukuksuzluk-su%C3%A7lamas%C4%B1/a-19053209 Deutsche Welle (2018). ABD’den Türkiye’ye S-400 tehdidi”, 26 Haziran, Erişim Tarihi: 10.3.2019, https://www.dw.com/tr/abdden-t%C3%BCrkiyeye-s-400-tehdidi/a-44412375 Deutsche Welle (2019a). ABD: SDG ile birlikte petrol yataklarını koruyacağız. 25 Ekim, Erişim Tarihi: 26.10.2019, https://www.dw.com/tr/abd-sdg-ile-birlikte-petrol-yataklar%C4%B1n%C4%B1-koruyaca%C4%9F%C4%B1z/a-50979142 Deutsche Welle (2019b). ABD’den Türkiye’ye S-400’ler İçin NATO Uyarısı. 15 Mart, Erişim Tarihi: 20.10.2019, https://www.dw.com/tr/abdden-t%C3%BCrkiyeye-s-400ler-i%C3%A7in-nato-uyar%C4%B1s%C4%B1/a-47930443 Dündar, U. (2016). Türkiye, Şanghay İşbirliği Örgütü’ne üye olursa yıkıcı zararlara uğrar!.. 30 Kasım, Erişim Tarihi 20.10.2018, https://www.sozcu.com.tr/2016/yazarlar/ugur-dundar/turkiye-sanghay-isbirligi-orgutune-uye-olursa-yikici-zararlara-ugrar-1537334/ Egeli, S. (2017). Turkey embarks upon ballistic missiles: Why and how?. Uluslararası İlişkiler, 14(56), 3-22. Erdoğan, R.T. (2018). The World Must Stop Assad. The World Street Journal, September 10. Ergenç, C. (2015). Can two ends of Asia meet? An overview of contemporary Turkey-China relations. East Asia, 32(3), 289-308.Erol, M.S. (2012). Türkiye’nin Orta Asya politikasına Rusya Federasyonu ve bölge ülkelerinden genel bir bakış. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XII(1), 1-20. Erşen, E. (2013). Türk dış politikasında Avrasya yönelimi ve Şanghay İşbirliği Örgütü. Ortadoğu Analiz, 5(52), 14-23. Erşen, E. & Çelikpala, M. (2019). Turkey and the changing energy geopolitics of Eurasia. Energy Policy, 128(May), 584-592. Fidan, H. (2010). Turkish foreign policy towards Central Asia. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 12(1),109-121. Global Fire Power (2019). 2019 military strength ranking (BETA). Erişim Tarihi: 13.3.2019, https://www.globalfirepower.com/countries-listing.asp Göksedef, E. (2019). Soçi mutabakatı: Türkiye-Rusya anlaşmasında cevabı merak edilen 7 soru. 23 Ekim, Erişim Tarihi: 24.10.2019, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-50146867 Haber 7 (2018). NATO'dan S-400 uyarısı! Türkiye alırsa… 8 Mart, Erişim Tarihi: 20.10.2018, http://www.haber7.com/guncel/haber/2569166-natodan-s-400-uyarisi-turkiye-alirsa Hasnat, S.F. & Awan, Z. (2016). Shanghai Cooperation Organization as a platform for regional understanding: Its economic, political and security potential. Perceptions, XXI(I), 83-100. Holland, S. (2019). U.S. sees Turkey’s Russian Missile deal as national security problem for NATO. 14 March, Erişim Tarihi: 28.2.2019, https://www.reuters.com/article/us-usa-trump-turkey/u-s-sees-turkeys-russian-missile-deal-as-national-security-problem-for-nato-idUSKCN1QV328 Hürriyet (2013). Şanghay’a alın AB’den kurtarın”, 23 Kasım, Erişim Tarihi: 18.11.2018, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/sanghaya-alin-abden-kurtarin-25186657 Hürriyet (2015). ABD hala bu silah sistemlerini Türkiye’ye vermiyor. 8 Ekim, Erişim Tarihi: 28.2.2019, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/abd-hala-vermiyor-30267905 Hürriyet (2017). Hedef Avrasya Gümrük Birliği. 18 Ağustos, Erişim Tarihi: 10.3.2019, http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/hedef-avrasya-gumruk-birligi-40554800 Hürriyet (2018). Erdoğan’ın, ‘Dünya 5’ten Büyüktür’ sözü tarih kitabında. 8 Aralık, Erişim Tarihi: 10.3.2019, http://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/ankara/erdoganin-dunya-5ten-buyuktur-sozu-tarih-k-41045027 Hürriyet (2019). AB’den Türkiye açıklaması. 15 Mart, Erişim Tarihi: 21.3.2019, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/son-dakika-abden-turkiye-aciklamasi-41150276 Hurriyet Daily News (2017). US opposes to Turkish Stream Pipeline project with Russia: official. November 29, Erişim Tarihi: 18.11.2018, http://www.hurriyetdailynews.com/us-opposes-to-turkish-stream-pipeline-project-with-russia-official-123283 İEEE (2015). Russian National Security Strategy December 2015. Erişim Tarihi: 10.3.2019, http://www.ieee.es/Galerias/fichero/OtrasPublicaciones/Internacional/2016/Russian-National-Security-Strategy-31Dec2015.pdf İnaç, H. (2016). Türkiye-AB ilişkileri: Entegrasyonu zora sokan saiklar. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(25), 229-246. Kakışım, C. & Erdoğan, S. (2018). Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri ve 15 Temmuz darbe girişiminin ardından yaşanan gelişmeler. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 10(18), 399-420. Karluk, R.S. (2017). Avrupa Birliği’nin alternatifi Avrasya Gümrük Birliği olamaz. 23 Kasım, Erişim Tarihi: 10.3.2019, sam.baskent.edu.tr/panel/ridvan-karluk.pdf Kaya, K. (2013). .Turkey’s role in Afghanistan and Afghan stabilization. Military Review, July-August, 23-30. Kedikli, U. & Çağlayan, Ö. (2017). Orta Asya’ya yönelik Türkiye’nin bir yumuşak güç unusuru olarak kültür politikaları. İçinde A.V. CAN v.d. (ed.), 15. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi Tebliğler Kitabı (ss.652-667), İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. Kemal, M. (2016). Rus basınından Fırat Kalkanı’na karşı hamle. 3 Eylül, Erişim Tarihi: 10.2.2019, https://www.timeturk.com/rus-basinindan-firat-kalkani-na-karsi-hamle/haber-278153 Keyman, E.F. & Aydın Düzgit, S. (2007). Europeanization, democratization and human rights in Turkey. İçinde E.LAGRO & K.E. JORGENSEN (ed.), Turkey and European Union: Prospects for a difficult encounter (ss.69-89). New York: Palgrave Macmillan. Kibaroğlu, M. (2018). Türkiye’nin S-400 macerasının 4 yüzü. Yörünge, 3, 40-45. LaGro, E. & Jorgensen, K.E. (2007). Introduction: Prospects for a Difficult Encounter. İçinde E.LAGRO & K.E. JORGENSEN (ed.), Turkey and European Union: Prospects for a difficult encounter (ss. 1-10). New York: Palgrave Macmillan. Luerdi, A. (2018). Turkey’s foreign policy strategy change in Syrian crisis (2016-2017). Jurnal Hubungan Internasional, 7(1), 48-59. Milli Gazete (2017). Cumhurbaşkanı Erdoğan: AB bizi oyalıyor fakat samimiyetimiz sürecek. 12 Temmuz, Erişim Tarihi: 8.3.2019, https://www.milligazete.com.tr/haber/1212714/cumhurbaskani-erdogan-ab-bizi-oyaliyor-fakat-samimiyetimiz-surecek NTV (2019). Patriotların Türkiye’ye satışına onay. 19 Aralık, Erişim Tarihi: 8.3.2019, https://www.ntv.com.tr/dunya/son-dakika-patriotlarin-turkiyeye-satisina-onay-ne-anlama-geliyor,2CJChAhks0yYPqaeTOyIfQ Oğuzlu, T. (2012). NATO ve Türkiye: Dönüşen ittifakın sorgulayan üyesi. Uluslararası İlişkiler, 9(34), 99-124. Oran, B. (2005). TDP’nin kuramsal çerçevesi. İçinde B.ORAN (ed.), Türk dış politikası: Kurtuluş Savaşı’ndan bugüne olgular, belgeler, yorumlar cilt I: 1919-1980, 11. Baskı (ss. 20-53). İstanbul: İletişim Yayınları. Öniş, Z. & Yılmaz, Ş. (2016). Turkey and Russia in a shifting global order: Cooperation, conflict and asymmetric interdependence in a turbulent region. Third World Quarterly, 37(1), 71-95. Pabst, A. (2009). Central Eurasia in the emerging global balance of power. American Foreign Policy Interest, 31(3), 166-176. Pham, J.P. (2018). NATO’s new rival. August 19, Erişim Tarihi: 20.10.2018, https://nationalinterest.org/article/natos-new-rival-2825 Posta (2014). Obama’dan Esad sorusuna yanıt!. 17 Kasım, Erişim Tarihi: 4.10.2018, https://www.posta.com.tr/obamadan-esad-sorusuna-yanit-253872 PWC (2015). The world in 2050: Will the shift in global economic power continue?. Erişim Tarihi: 13.3.2019, https://www.pwc.com/gx/en/issues/the-economy/assets/world-in-2050-february-2015.pdf Reuters (2016). China says would consider Turkish membership of security bloc”, November 21, Erişim Tarihi: 13.3.2019, https://www.reuters.com/article/us-china-turkey/china-says-would-consider-turkish-membership-of-security-bloc-idUSKBN13G0SSSaeed, S. (2017). Juncker: Turkey moving away from Europe ‘in giant strides. 29 August, Erişim Tarihi 17.9.2018, https://www.politico.eu/article/juncker-turkey-moving-away-from-europe-in-giant-strides/ SCO (2007). SCO Bishkek Declaration. August 16, Erişim Tarihi: 10.2.2019, http://eng.sectsco.org/documents/ SCO (2017). The Shanghai Cooperation Organization. 9 January, Erişim Tarihi: 10.2.2019, http://eng.sectsco.org/about_sco/ Sengupta, A. (2014). Myth and rhetoric of the Turkish model: Exploring developmental alternatives. New York: Springer. Sözcü (2018). Afrin harekatına ilk tepki Rusya’dan geldi. 20 Ocak, Erişim Tarihi: 10.2.2019, https://www.sozcu.com.tr/2018/dunya/son-dakika-afrin-harekatina-ilk-tepki-rusyadan-geldi-2182767/ Sputnik (2016a). Rusya, BM’ye Türkiye-IŞİD bağlantısını gösteren belgeler sundu. 1 Nisan, Erişim Tarihi: 17.9.2018, https://tr.sputniknews.com/rusya/201604011021899203-rusya-bm-turkiye-isid/ Sputnik (2016b). Nazarbayev: Türkiye’nin Şangay İşbirliği Örgütü içinde olmasını destekliyoruz. 5 Ağustos, Erişim Tarihi: 17.9.2018, https://tr.sputniknews.com/turkiye/201608051024247306-erdogan-nazarbayev/ Sputnik (2016c) “Şanghay Beşlisi Kurucularından İvaşov: Türkiye Üye Olur Ama...”, 21 Kasım, Erişim Tarihi: 20.10.2018, https://tr.sputniknews.com/columnists/201611211025910211-rusya-turkiye-shanghay-beslisi/ Sputnik (2018). Şimşek: Rusya ve Türkiye yakın gelecekte ticarette kendi para birimlerini kullanacak. 25 Ocak, Erişim Tarihi: 10.3.2019, https://tr.sputniknews.com/ekonomi/201801251031969803-simsek-rusya-turkiye-yakin-gelecekte-ticarette-kendi-para-birimlerini-kullanacak/ Sudakov, D. (2013). Is Turkey bluffing about Joining Shanghai Cooperation Organization?. 4 February, Erişim Tarihi: 20.10.2018, http://www.pravdareport.com/world/123669-turkey_shanghai_cooperation_organization/ T24 (2013). “Rusya, Türkiye’nin Şangay 5’lisine girme isteğine nasıl yaklaşıyor?”, 24 Şubat, Erişim Tarihi 20.10.2018, https://t24.com.tr/haber/rusya-turkiyenin-sangay-5lisine-girme-istegine-nasil-yaklasiyor,224420 T24 (2016a). Rusya şikâyet etti, BM Güvenlik Konseyi, Türkiye’nin YPG’yi vurmasını görüşecek. 16 Şubat, Erişim Tarihi: 17.9.2018, https://t24.com.tr/haber/bm-guvenlik-konseyi-turkiyenin-ypgye-askeri-mudahalesini-gorusecek,328359 T24 (2016b). Rusya: Fırat Kalkanı Operasyonu Moskova’da derin bir endişeye yol açtı”, 24 Ağustos, Erişim Tarihi: 10.2.2019, http://t24.com.tr/haber/rusya-firat-kalkani-operasyonu-moskovada-derin-bir-endiseye-yol-acti,356696,10 Talbot, V. (2018). Turkey: Towards a Eurasian Shift?. Milano: Ledizioni LediPublishing. Tanış, T. (2013). Türkiye Şanghay’a girerse. 3 Şubat, Erişim Tarihi 20.10.2018, http://www.hurriyet.com.tr/turkiye-sanghay-a-girerse-22510444 T.C. Dışişleri Bakanlığı (2018). Uluslararası Kuruluşlar ile İlişkilerimiz: Şanhay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ). Erişim Tarihi: 20.10.2018, http://www.mfa.gov.tr/sanghay-isbirligi-orgutu.tr.mfa Telatar, G. (2005). Şanghay İşbirliği Örgütü: 21. yüzyılın bölgesel/global çekim merkezi. İçinde A. SANDIKLI & İ. Güllü (ed.), Geleceğin Süper Gücü Çin: Uzakdoğu’daki Entegrasyonlar ve Şangay İşbirliği Örgütü (ss.163-229). İstanbul: TASAM Yayınları. Telatar, G. (2015). Ak Parti’nin düzen kurucu dış politika söylemi ve Ortadoğu. Alternatif Politika, 7(3), 490-523. Tellal, E. (2005). Türk dış politikasında Avrasya Seçeneği. Uluslararası İlişkiler, 2(5), 49-70. Tellal, E. (2005b). 1923-1939 SSCB’yle İlişkiler. İçinde B.ORAN (ed.), Türk dış politikası: Kurtuluş Savaşı’ndan bugüne olgular, belgeler, yorumlar cilt I: 1919-1980, 11. Baskı (ss.314-324). İstanbul: İletişim Yayınları. The Economist (2018). The unhappy marriage: Turkey and NATO are growing apart”, February 1, Erişim Tarihi 17.9.2018, https://www.economist.com/europe/2018/02/01/turkey-and-nato-are-growing-apart The Ministry of Foreign Affairs of Russian Federation (2001). Shanghai Convention on Combating Terrorism, Separatism and Extremism. 16 June, Erişim Tarihi: 20.3.2019, http://www.mid.ru/sanhajskaa-organizacia-sotrudnicestva-sos-/-/asset_publisher/0vP3hQoCPRg5/content/id/579606 The White House (2017). National Security Strategy of the United States of America. Washington D.C.: White House. Tolipov, F. (2004). On the role of the Central Asian Cooperation Organization within the SCO. Central Asia and the Caucasus, 27(3), 146-154. Torun, A. (2015). Bölgesel hegemonyanın bir aracı olarak Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü. Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, 9(19), 1-23. Tugsbilguun, T. (2008-2009). Does the Shanghai cooperation represent an example of a military alliance?. The Mongolian Journal of International Affairs, 15-16, 59-107. TÜİK (2019). Türkiye İstatistik Kurumu dış ticaret istatistikleri. Erişim Tarihi: 8.3.2019, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046 UN (2017). Statement by Recep Tayyip Erdoğan at the 72nd session of the General Assembly. 19 September, Erişim Tarihi: 10.3.2019, https://gadebate.un.org/en/72/turkey UN (2018a). Statement by Sergey Lavrov at the 73rd session of the UN General Assembly”, 28 September, Erişim Tarihi: 10.3.2019, https://gadebate.un.org/en/73/china UN (2018b). “Statement by Wang Yi at the general debate of the 73rd session of the UN General Assembly”, 28 September, Erişim Tarihi: 10.3.2019, https://gadebate.un.org/en/73/china Uzgel, İ. & Yaramış, V. (2010). Özal’dan Davutoğlu’na Türkiye’de yeni Osmanlıcı arayışlar. Doğudan, 16, 36-49. Ülger, İ.K. & Özdemir, Ç. (2018). 15 temmuz darbe girişiminin ardından Türkiye-AB ilişkileri”. İçinde Kartepe Zirvesi 2017 Uluslararası 15 Temmuz ve Darbeler ve Küresel Etkiler, Medya ve Demokrasi Sempozyumu Tebliğler Kitabı (ss.137-158), Kocaeli, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İlişkiler Daire Başkanlığı Yayınları. Vatan (2012). Putin’e müthiş teklif. 26 Temmuz, Erişim Tarihi: 20.10.2018, http://www.gazetevatan.com/putin-e-muthis-teklif--467911-gundem/ Vestnik Kavkaza (2012). We have to negotiate with Turkey on its joining the Eurasian Union. 14 November, Erişim Tarihi 20.10.2018, http://vestnikkavkaza.net/analysis/politics/33679.html Wang, L. (2016). Will Turkey join the Shanghai Cooperation Organization instead of the EU?. November 24, Erişim Tarihi 20.10.2018, https://thediplomat.com/2016/11/will-turkey-join-the-shanghai-cooperation-organization-instead-of-the-eu/ Yıldız, A.G. (2016). The European Union’s immigration policy: Managing migration in Turkey and Morocco, London: Palgrave Macmillan. Youtube (2013). Sansürsüz özel. 25 Ocak, Erişim Tarihi: 20.10.2018, https://www.youtube.com/watch?v=iD-m3I8KIao