KARL MARX VE MICHEL FOUCAULT'DA İKTİDAR, ÖZGÜRLÜK VE MÜCADELE TEMALARI: KARŞILAŞTIRMALI BIR ANALİZ

Year 2021, Volume: 2 Issue: 1, 89 - 108, 23.04.2021

Hasan Yalçın

Abstract

Bu yazının amacı Karl Marx ve Michel Foucault’un iktidar ve özgürlük hakkındaki düşüncelerini birbirleri ile ilişkisi içerisinde ve birbirleri ile karşılaştırarak ele almaktır. Bunu yaparkenki yol haritam bu iki filozofun iktidar, özgürlük ve mücadele temalarına yaklaşımlarını incelemektir. Bu üç temanın etrafında gezinmek sureti ile filozofların düşünceleri ele alınacaktır. Bu iki düşünür farklı zaman dilimlerinde yaşamış, farklı şeyleri dert edinmiş ve ele aldıkları konulara farklı açıklamalar getirmişlerdir. Biri diğerinin öncüsü veya biri diğerinin takipçisi değildir; ancak her ne kadar farklı perspektiflerden baksalar da en temelinde ikisinin de sorunu özne sorunudur. Foucault’yu incelerken iktidar nedir?; nasıl işler?; ve iktidar ile nasıl mücadele edebiliriz?; soruları üzerinden hareket edilecek ve genel olarak iktidar ile ilişkisi içerisinde özgürlüğün nasıl ele alındığı incelenecektir. Marx’ı incelerken de aynı şekilde Marx’ın iktidarı nasıl ele aldığı ve bu iktidara karşı nasıl bir mücadele stratejisi geliştirdiği tartışılacaktır. Bu yazı, incelenen filozofların iktidar ve özgürlük gibi çok geniş kapsamlı iki kavrama nasıl yaklaştıklarını ele almakta ve nasıl bir mücadele yöntemi geliştirdiklerini incelemektedir. Ancak bunları ele alırken yararlandığım kaynaklar filozofların tüm eserlerini kapsamamaktadır. Dolayısı ile yapacağım yorumlar ve tespitler de ele alınan kaynakların kapsamı ile sınırlı kalacaktır.

Keywords

iktidar, özgürlük, mücadele, özne

References

• Jacques, Bidet. Foucault’yu Marx’la Okumak. çev. Zehra Cunillera. ed. Savaş Kılıç. İstanbul: Metis Yayıncılık. 2016.
• Foucault, Michel. Büyük Kapatılma. çev. Işık Ergüden & Ferda Keskin. ed. Ferda Keskin İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2015.
• Foucault, Michel. Cinselliğin Tarihi. çev. Uğur Tanrıöver. ed. Kerem Eksen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2017.
• Foucault, Michel. Entelektüelin Siyasi İşlevi. çev. Işık Ergüden & Osman Akınhay. ed. Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2016.
• Foucault, Michel. Güvenlik, Toprak, Nüfus. çev. Ferhat Taylan ed. Kerem Eksen. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. 2019.
• Foucault, Michel. İktidarın Gözü. çev. Işık Ergüden. ed. Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2015.
• Foucault, Michel. Özne ve İktidar. çev. Işık Ergüden, Osman Akınhay. ed. Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2016.
• Foucault, Michel. Toplumu Savunmak Gerekir. çev. Şehsuvar Aktaş. ed. Orçun Türkay. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. 2002.
• Harvey, David. Umut Mekanları. çev. Zeynep Gambetti. ed. Bülent Doğan. İstanbul: Metis Yayıncılık. 2015.
• Kartal, Onur. “Ete Kemiğe Bürünen Hayalet: Marx ve Foucault”, Birikim Dergisi 349 (2018), 100-107.
• Marx, Karl. Kapital I. çev. Mehmet Selik & Nail Satlıgan. ed. Oktar Türel & Erkin Özalp. İstanbul: Yordam Yayınları. 2016.
• Marx, Karl. “1844 Elyazmaları”, Hayalet Marx: Seçme Yazılar, çev. Güçlü Ateşoğlu. ed. Güçlü Ateşoğlu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2017.
• Marx, Karl. “1848-1857 Mektupları”, Hayalet Marx: Seçme Yazılar, çev. Güçlü Ateşoğlu. ed. Güçlü Ateşoğlu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2017.
• Marx, Karl. “Gotha Programının Eleştirisi”, Hayalet Marx: Seçme Yazılar, çev. Güçlü Ateşoğlu. ed. Güçlü Ateşoğlu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2017.
• Marx, Karl & Friedrich, Engels. “Alman İdeolojisi”, Hayalet Marx: Seçme Yazılar, çev. Güçlü Ateşoğlu. ed. Güçlü Ateşoğlu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2017.
• Marx, Karl & Friedrich, Engels. Komünist Manifesto. çev. Nail Satlıgan & Tektaş Ağaoğlu. İstanbul: Yordam Yayınları. 2018.
• Ollman, Bertell. Yabancılaşma: Marx’ın Kapitalist Toplumdaki İnsan Anlayışı. çev. Ayşegül Kars. ed. Doğan Ergün. İstanbul: Yordam Yayınları. 2015.