THE MORALS OF READING THE QUR'AN: WITH SPECIAL EMPHASIS ON ACURRI’S APPROACH

Year 2025, Volume: 6 Issue: 2, 225 - 252, 30.10.2025

Aydın Bahça , Murat Akkuş

https://doi.org/10.53662/esamdergisi.1716647

Abstract

The purpose of divine revelation is to educate humanity through divine discipline. The Prophet Muhammad also educated his companions through revelation in line with this divine purpose. However, after the Prophet's death, this divine method was occasionally abandoned. To recapture this true purpose, Islamic scholars began to include the virtues and etiquette of the Quran in their works. Ajurri's work, Akhlaq al-Qur'an, was written to serve this purpose. This work examines the moral principles behind Qur’anic recitation and memorization. The study reveals that Ajurri viewed the relationship with the Qur’an not only in literal terms but also as a holistic process of character and moral construction. The findings in Ajurri's work shed light on common problems among Qur’an readers of the period. These problems include the neglect of contemplation by a memorization approach focused on memorization, the use of the Qur’an as a tool for worldly gain, and the manifestation of arrogance and moral weaknesses among Qur’anic scholars. The author argues that these problems require reflection on the Qur’an's meaning, intention should be directed solely towards God's approval, and good morals should be made an integral part of engaging with the Qur’an. This study evaluates Âjurî's proposed solutions as a moral roadmap for Qur’anic scholars. This map advises those who learn and teach the Quran to embrace fundamental Islamic values such as humility, patience, and truthfulness, to avoid viewing the Qur’an as a means of livelihood, and to prioritize deeds over words. In conclusion, Âcurrî's work offers a timeless solution to the challenges of Qur’anic education, serving as a valid and valuable guide for contemporary Qur’anic educational institutions and student.y. This study aims to examine the life of Âcurrî and analyze his relevant works.

Keywords

Qur’an , Qiraah , Âcurrî , Ahlâku Hameleti’l-Kur’an , The Morals of Reading the Qur’an

Ethical Statement

It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study.

Kur’ân Okuma Adabı: Âcurrî’nin Yaklaşımı Özelinde

Abstract

İlahi vahyin amacı insanı ilahi terbiye ile eğitmektir. Hz. Peygamber de bu ilahî amaç doğrultusunda ashabını vahiy ile eğitmiştir. Ancak Hz. Peygamber’in vefatından sonra bu ilahî metottan zaman zaman uzaklaşılmıştır. Bu asıl gayeye tekrar ulaşmak için İslam bilginleri eserlerinde Kur’ân’ın fazileti ve adabı konularına yer vermeye başlamışlardır. Âcurrî’nin el-Gurebâ, Ahlâku’l-ulemâ, Ahlâku hameleti’l-Kur’an gibi usul ve adap ile ilgili eserleri onun Fezâil’ül-Kur’ân alanına ilgili ve yetkin olduğunu göstermektedir. Bu da Âcurrî’nin önemini ortaya koymaktadır. Âcurrî’nin Ahlâku hameleti’l-Kur’an adlı eseri de ilahî metoda tekrar ulaşmak amacıyla kaleme alınmıştır. Bu eser, Kur’an tilaveti ve hıfzının ardındaki ahlaki esasları incelemektedir. Çalışma, Âcurrî’nin Kur’ân’la kurulan ilişkiyi sadece lafzî olarak değil, aynı zamanda bütüncül bir karakter ve ahlak inşası süreci olarak değerlendirdiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Âcurrî’nin eserindeki bulgular, dönemin Kur’an okuyucuları arasında yaygın olan sorunlara ışık tutmaktadır. Bu sorunlar arasında lafız odaklı bir ezber anlayışının tefekkürü ihmal etmesi, Kur’ân’ın dünyevi menfaatler için bir araç haline getirilmesi ve Kur’an ehlinin kibir ve ahlakî zâfiyetler göstermesi yer almaktadır. Müellif, bu problemlere karşı Kur’ân’ın manası üzerinde düşünülmesi, niyetin sadece Allah rızasına yönelik olması ve güzel ahlakın Kur’an ile meşguliyetin ayrılmaz bir parçası haline getirilmesi gerektiğini savunmaktadır. Çalışma, Âcurrî’nin çözüm önerilerini ehl-i Kur’an için ahlaki bir yol haritası olarak değerlendirmektedir. Bu harita, Kur’ân’ı öğrenen ve öğretenlerin tevazu, sabır, doğru sözlülük gibi temel İslami değerleri benimsemesini, Kur’ân’ı bir geçim kapısı olarak görmekten kaçınmasını ve lafız kadar amele de önem vermesini öğütlemektedir. Sonuç olarak, Âcurrî’nin eseri, Kur’an eğitimine yönelik sorunlara çağlar üstü bir çözüm sunarak, günümüz Kur’an eğitim müesseseleri ve talebeleri için de geçerli ve değerli bir rehber niteliğindedir. Bu çalışma ise, Âcurrî’nin hayatına yer vermeyi ve ilgili eserini tahlil etmeyi amaçlamaktadır.

Keywords

Kur’an , Kıraat , Âcurrî , Ahlâku Hameleti’l-Kur’an , Kur’an Okuma Adabı

Ethical Statement

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu beyan olunur.

References

• Âcurrî, E. (2011). Kur’an öğrencisine öğütler. Ahmed Ürkmez (Çev.). İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Âcurrî. E. B. M. b. el-Huseyn. (2020) Kur’an taşıyıcılarının ahlakı (Kur’ân talebesine öğütler). Mustafa Özenli (Çev), Konya: Neda Yayınları.
• Âcurrî, E. B. M. b. el-Huseyn b. Abdullâh el-Bağdâdî. (t.y.). Ahlâku’l-ulemâ. y.y.
• Âcurrî, E. B. M. b. H. b. A. (1417). Kitâbu fadlu kiyâmi’l-leyl ve’t-teheccüd. Medine: Dâru’l-Hudayrî.
• Âcurrî, E. B. M. b. H. b. A. (2015). Ahlâku hameleti’l-kur’an. Amman: Dâru Ammar.
• Ahmed b. Hanbel, E. Abdillah A. b. M. (2001). Musnedu’l-Iimâm Ahmed b. Hanbel. y.y.: Muʾessestu’r-Risâle.
• Alemu’d-Dîn es-Sehâvî, E.-Hasan Alî b. M. b. Abdu’s-Samed el-Hemedânî. (1419/1999). Cemâlu’l-kurrâ ve kemâlu’l-ikrâ (1-2). Beyrut: Muessesetu’l-Kutubi’s-Sekâfiyye.
• Bedr, A. b. A. el-Bedr. (2019). Et-Tıbyân fî şerhi ahlaku hameleti’l-kur’an. y.y.: Mektebu İtkân.
• Beyhakî, E. B. A. b. el-Ḥüseyin b. Alî el-Hüsrevcirdî. (1432/2011). Es-Sunenu’l-kubrâ (1-22). Kahire: Merkezu Hicr.
• Buhârî, E. Abdullâh M. b. İ. b. İ. el-Buhârî. (t.y.). Halku efʿâli’l-ibâd. Riyad: Dârü’l-Meârif.
• Çeker, O. (1988). Âcurrî. İçinde Türkiye diyanet vakfı islam ansiklopedisi (C. 1/329). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Dânî, E. Amr Osmân b. S. (2007). Câmiʿu’l-beyân fi’l-kırâʾâti’s-seb. İmârât: Câmiʿatu’ş-Şârika.
• Dârimî, E. M. Abdullâh b. Abdurrahman et-Temîmî. (2000). Sunenu’d-dârimî (1-4). Riyad: Dâru’l-Muğnî.
• Ebû Bekr Muhammed b. Hüseyn b. Abdillâh el-Âcurrî. (1982). Tahrîmu’n-nerd ve’ş-şatranc ve’l-melâhî.y.y.
• Ebû Dâvûd, S. b. el-Eşʿas es-Sicistânî. (2009). Sunenu ebî dâvûd (1-7). Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye.
• Ebû Ubeyd, E. Ubeyd Kâsım b. S. b. Abdullâh el-Herevî el-Bağdâdî. (1995). Fedâʾilu’l-kur’ân. Beyrut: Dâru İbn Kesir.
• Ebu’l-Fadl er-Râzî, E.-F. Abdurrahman b. A. b. el-Hasan el-Mukrî. (1994). Fedâʾilu’l-kurʾân ve tilâvetuh. y.y.: Dârü’l-Beşâiri'l-İslâmiyye.
• Hân, M. Abdulmuʿîn. (t.y.). et-Târîhu’l-kebir li’l-buhârî bihavâşî mahmûd Halîl (C. 8). Haydârâbâd : Dâʾiratü’l-Meʿârifi’l-Osmâniyye.
• Ḥuseynî El-Kettânî, M. Abdulhayy b. Abdu’l-kebîr, & el-Halidî, ̣Abdullah. (t.y.). et-Terâtîbu’l-idâriyye fi’l-medîneti’l-munevvere. Beyrut: Dâru’l-Erkam.
• İbn Battâl, E. el-Hasan Alî b. Halef b. Abdulmelik İ. B. (1423/2003). Şerhu sahîhi’l-buhârî (1-10). Riyad: Mektebetu’r-Ruşd.
• İbn Ebî Şeybe, E. B. b. E. Ş. Abdullâh b. el-Absî. (1409). el-Kitâbu’l-musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr (1-7). Riyad: Mektebu’-r-Ruşd.
• İbn Ebî Şeybe, E. B. b. E. Ş. Abdullâh b. el-Absî. (1997). el-Musned (1-2). y.y.: Dâru’l-Vatan.
• İbn Hallikân, E.-Abbâs A. b. M. b. İ. b. E. B. b. Hallikân el-İrbilî. (1971-1415/1994). Vefiyâtu’l-aʿyân ve enbâu ebnâi’z-zamân (1-7). Beyrut: Dâru Sâdır.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, E. Abdillâh Ş. M. b. E. B. b. E. ez-Zürʿaî ed-Dımaşkî el-Hanbelî. (1994). Zâdu’l-meʿâd fî hedyi hayri’l-ibâd (1-5). Beyrut: Muʾessesetu’r-Risâle.
• İbn Kesîr, E.-F. İ. b. Ömer b. K. ed-Dimeşkî. (1419). Tefsîru’l-kur’âni’l-azîm. y.y.: Dâru’t-Tayyibe.
• İbn Mâce, E. Abdullâh M. b. Y. el-Kazvînî. (t.y.). Sunenu ibn mâce (1-2). Beyrut: Dâru İhyâʾi’l-Kutubi’l-Arabiyye.
• İbn Mübârek, E. Abdurrahman Abdullah. (t.y.). ez-Zühd ve’r-rekâʾik li- ibni’l-mübârek (C. 1). y.y.: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• İbnü’l-Cezerî, E.-Hayr Ş. b. el-C. M. (1414/1994). Tayyibetu’n-neşr fi’l-kırâʾâti’l-aşr. Cidde: Dâru’l-Hadis.
• İsmâʿil Hakkı Bursevî, İ. Hakkî b. M. el-İstânbûlî el-Hanefî el-Halvetî. (t.y.). Rûhu’l-beyân. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• Kur’an Yolu Meâli. (2018). Hayrettin Karaman, Mustafa Çağrıcı, İbrahim Kâfi Dönmez, Sadrettin Gümüş (Çev.), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Mucâhid b. Cebr, E.-Haccâc M. b. C. el-Kureşî. (1989). Tefsîru mucâhid. y.y.
• Muslim, E.-Hasen M. b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. (1955). Sahîhu Muslim (1-5). Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
• Süyûtî, E.-F. C. Abdurrahmân b. E. B. b. M. el-Hudayrî. (t.y.). Câmiʿu’l-ehâdîs (1-13). y.y.
• Taberânî, E.-Kâsım M. S. b. A. b. E. et-. (t.y.-a). el-Muʿcemu’l-kebîr—et-Taberânî (1-25). Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye.
• Taberânî, E.-Kâsım M. S. b. A. b. E. (t.y.-b). el-Muʿcemu’l-evsat (1-10). Kahire: Dâru’l-Haremeyn.
• Taberî, E. C. M. b. C. b. Y. el-Âmilî. (t.y.). Tehzîbu’l-âsâr (1-2). Kahire: Matbaʿatu’l-Medenî.
• Tayâlisî, E. D. S. b. D. el-Basrî. (1999). el-Musned (1-4). Mısır: Dâru Hicr.
• Yâkût el-Hamevî, E. Abdullâh Y. b. Abdullâh er-Rûmî. (1995). Muʿcemu’l-buldân (1-7). Beyrut: Dâru Sâdır.
• Zehebî, E. Abdillâh Ş. M. b. A. b. Osmân. (1985). Siyeru Aʿlâmi’n-nubelâ (1-25). y.y.: Muʾessesetu’r-Risâle.
• Zehebî, E. Abdillâh Ş. M. b. A. b. Osmân. (1998). Tezkiretu’l-huffâz (1-4). Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.