Türkiye Süper Ligi’nde futbol oynayan Türk sporcuların ırkçılık ve ultramilliyetçilik kavramları çerçevesinde yabancı oyunculara yönelik düşüncelerini çözümlemek

Year 2025, Volume: 7 Issue: 2, 49 - 64

Ahmet Vahap Deniz , Bekir Barış Cihan , Levent Var

https://doi.org/10.70053/esas.1757061

Abstract

Kimlik üstünlüğü arayışı olarak da görülen ırkçılık ve ultramilliyetçilik ifadeleri insanların farklı kökenlerden veya kültürlerden geldiği iddiası ile bunlar arasında bir tür hiyerarşi belirlemeye çalışmaktadır. Kurduğu hiyerarşik ilişki ile sömürü, baskı ve hâkimiyeti meşrulaştırma işlevi de görür. Kendinden farklı fiziksel veya kültürel özellikleri kendileri gibi olmayan bireyleri küçük görmeleri sebebi ile çalışmanın spor açısından önemini arttırdığı düşünülmektedir. Çalışmanın katılımcılarını, Türkiye Süper Liginde Futbol Oynayan 10 sporcu oluşturmuştur. Araştırma verileri, nitel veri toplama araçlarından yarı yapılandırılmış görüşme ile elde edilmiştir. Katılımcılarla yapılan görüşmeler sonucunda elde edilen veriler, içerik analiziyle incelenmiştir. Verilerin analizi sonucunda, literatür göz önünde bulundurularak ırkçılık ve ultramilliyetçilik kavramları çerçevesinde oluşturan sekiz tema belirlenmiştir. Bu temalar (1) “Oyuncu kontenjanı”, (2) “Semboller”, (3) “Irkçılık ve ultramilliyetçilik”, (4) “İlişkiler”, (5) “Taraftarlar”, (6) “Yöneticiler”, (7) “Çözüm önerileri” ve (8) “Korkularınız” şeklindedir. Sonuç olarak, bu çalışma ırkçılık ve ultramilliyetçiliğin futbol gibi multikültürel bir alanda yalnızca bireyler düzeyinde değil, yapısal, kültürel ve tarihsel düzeylerde de ele alınması gerektiğini ortaya koymaktadır. Eğitim, medya, yönetimsel uygulamalar ve psikolojik destek alanlarında atılacak çok yönlü adımlar, futbolun daha eşitlikçi, kapsayıcı ve güvenli bir alan hâline gelmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Keywords

Fenomenoloji , futbol , ırkçılık , ultramilliyetçilik

Ethical Statement

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim.

Analysing the perceptions of Turkish football players in the Turkish Super League toward foreign players within the framework of racism and ultranationalism

Abstract

Racism and ultranationalism, often regarded as pursuits of identity superiority, rest upon claims of cultural or ethnic differences and seek to establish hierarchies among people. By constructing such hierarchical relations, they function to legitimize exploitation, oppression, and domination. Within the realm of sports, this phenomenon gains further significance, as individuals with distinct physical or cultural characteristics are frequently subjected to marginalization. The present study examines this issue through the perspectives of 10 professional athletes competing in the Turkish Süper Lig. Data were collected using semi-structured interviews, a qualitative research method, and analyzed through content analysis. In light of the literature, eight themes were identified within the framework of racism and ultranationalism: (1) Player quota, (2) Symbols, (3) Racism and ultranationalism, (4) Relationships, (5) Fans, (6) Managers, (7) Proposed solutions, and (8) Fears. Findings suggest that racism and ultranationalism in football, as a multicultural arena, should be addressed not only at the individual level but also at structural, cultural, and historical levels. It is argued that multidimensional initiatives in education, media, managerial practices, and psychological support could significantly contribute to making football a more egalitarian, inclusive, and secure environment.

Keywords

Phenomenology football , racism , ultranationalism

Ethical Statement

This study is an original work; I have adhered to scientific ethical principles and rules in all stages of the study, including preparation, data collection, analysis, and presentation of information; I have cited all sources for any data and information not obtained within the scope of this study and included these sources in the bibliography; I have not altered any of the data used; and I declare that I have complied with all the terms and conditions of the Committee on Publication Ethics (COPE) and adhered to ethical duties and responsibilities.

References

• Agergaard, S. (2016). Rethinking sports and integration: Developing a transnational perspective on migrants and descendants in sports. Routledge.
• Akın, E. (2021). Spor alanında ayrımcılık ve ırkçılık: Medya temsilleri üzerine bir değerlendirme. Toplum ve Demokrasi, 15(35), 92–110.
• Akşar, T. (2005). Endüstriyel futbol. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Aktaş, M. (2014). Avrupa’da yükselen İslamofobi ve medeniyetler çatışması tezi. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 13(1), 31–54.
• Aktaş, M. (2019). Irkçılık Ve Milliyetçilik, International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, (Issn:2630-631X) 5(26): 1867-1883
• Anderson, B. (1995). Hayali cemaatler: Milliyetçiliğin kökenleri ve yayılması (İskender Savaşır, Çev., 2. baskı). Metis Yayınları.
• Arslan, K. (2020). Yabancı futbolcu statüsü ve başarı ilişkisi: Türkiye ve 'beş büyük' Avrupa futbol ligi üzerine bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Back, L., Crabbe, T. & Solomos, J. (2001). The changing face of football: Racism, identity and multiculture in the English game. Oxford: Berg.
• Boniface, P., & Yerguz, İ. (2007). Futbol ve küreselleşme. NTV Yayınları.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. & Turner, L. A. (2011). Research Methods, Design and Analysis. Boston: Pearson
• Cleland, J., & Cashmore, E. (2016). Football fans’ views of racism in British football. International Review for the Sociology of Sport, 51(1), 27–43.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). Routledge.
• Creswell, J. W. (2012). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research (4th ed.). Boston, MA: Pearson
• Doidge, M. (2015). Football Italia: Italian Football in an Age of Globalization. London: Bloomsbury Academic.
• Elliott, R., & Weedon, G. (2010). Foreign players in the English Premier Academy League: 'Feet drain' or 'feet exchange'? International Review for the Sociology of Sport, 46(1), 61–75.
• Giulianotti, R., & Robertson, R. (2009). Globalization and football. SAGE.
• Gözütok, H., & Gaberli, Ü. (2011). Futbol emek piyasalarında ücretlendirme ve rekabetçi denge. 1. Uluslararası Spor Ekonomisi ve Yönetimi Kongresi Bildiri Kitabı (s. 224–246). Ankara, Turkey.
• Greasley, K., & Ashworth, P. (2007). The phenomenology of "approach to studying": The university student’s studies within the lifework. British Educational Research Journal, 32, 819–843.
• Güneş, H. (2019). Sporda ırkçılık ve medya ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 45–58.
• Hylton, K. (2009). ‘Race’, sport and politics: The sporting Black diaspora. London: Routledge.
• Kassimeris, C. (2022). Racism in football. Soccer ve Society, 23(8), 824–844.
• Kavaz, İ. (2023). Türkiye’de yabancı futbolcu kuralının sportif başarıya etkisi: Süper Lig üzerine bir değerlendirme. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(2), 45–60.
• Kazancı, E. E. (2024). Popüler kültürde milliyetçilik ve futbol (Yüksek lisans tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Körükmez, L. (2025). “The Rise of Xeno-Racism in Turkey: The Transformation of Racism in the Context of Migration.” In The Republic of Turkey and its Unresolved Issues. Springer
• Long, J., Hylton, K., & Spracklen, K. (2015). Whiteness, sport and leisure. London: Routledge.
• Maguire, J. (1999). Global sport: Identities, societies, civilizations. Cambridge: Polity Press.
• Mayring, P. (2011). Nitel sosyal araştırmaya giriş (A. Gümüş & M. S. Durgun, Çev.). Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi (S. Akbaba Altun & A. Ersoy, Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Miller, A. L., Stern, C., & Neville, H. (2019). Forging diversity science informed guidelines for research on race and racism in psychological science. Journal of Social Issues, 75(4), 1240–1261.
• Nuhrat, Y. (2024). Home versus away: legitimizing ve challenging nationalist symbols in Turkish football. Sport in Society.
• Singh, P., Lamba, P. S. (2019). Influence of crowdsourcing, popularity and previous year statistics in market value estimation of football players. Journal of Discrete Mathematical Sciences and Cryptography, 22(2), 113–126.
• Strauss, A. L., & Corbin, J. M. (1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications
• Şahin, M., & Cicioğlu, H. İ. (2019). Futbolda ayrımcılık ve ırkçılık: Profesyonel futbolcuların görüşlerinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(2), 95–108.
• Şentürk, E. (2021). Yabancı oyuncu sayısının futbol kulüplerinin sportif ve ekonomik performansına etkileri. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(3), 112–128.
• Türkmen, M. (2018). Sporda ayrımcılık ve hoşgörü: Teorik bir yaklaşım. Spor ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 21–33.
• UEFA. (2022). Respect report – Season 2021/22. UEFA. https://editorial.uefa.com/resources/027c-16de82ba0771-42b483175523-1000/uefa-respect-report-2021-22_20221220080143.pdf
• Yıldıran, İ., & Yıldıran, İ. (2017). Futbolda ayrımcılık ve ırkçılık üzerine kuramsal bir değerlendirme. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(3), 45–60.
• Yıldız, M., & Aydın, B. (2022). Türk futbolunda yabancı oyuncu politikaları ve yerli oyuncu gelişimi. Uluslararası Spor Yönetimi ve Ekonomi Dergisi, 6(1), 23–38.
• Yüce, A., Erkmen, G. (2020). Futbolda ırkçılık ve ayrımcılık üzerine nitel bir araştırma. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 11(1), 24–35.