Emprenye Edilmiş Ahşabın Mimaride Kullanımına Yönelik Mekanik Özellik Odaklı Bir Analiz

Year 2025, Volume: 4 Issue: 1, 35 - 51, 30.06.2025

Habibe Öztürk , Z. Sevgen Perker

Abstract

Uygarlık tarihinin en önemli yapı malzemelerinden biri olan ahşap, hem mimari geleneğin korunması hem de sürdürülebilir bir mimari geleceğin kurulması açısından büyük önem taşımaktadır. Üstün özelliklerine karşın, ahşap malzemenin fiziksel, kimyasal, mekanik, biyolojik ve insan kaynaklı nedenlerle bozulmaya uğradığı da bilinmektedir. Ahşap malzemenin çeşitli etkenlere karşı performansını arttırmak için uygulanan en yaygın koruma yöntemi emprenyedir. Ancak ahşap malzemenin emprenye edilmesinde kullanılan malzeme ve yöntemler farklılık göstermektedir. Ahşap malzemenin kullanıldığı yapı elemanlarının çeşitliliği ve söz konusu elemanlardan beklenen performanslar emprenye işlemlerini çeşitlendirmektedir. Bu çeşitlilik içerisinde, mimarın amaca yönelik emprenyeli ahşap malzeme seçmesi zorlaşmaktadır. Bu bağlamda bu araştırma, ahşap malzemenin mekanik özelliklerini hedef alan emprenye işlemleri üzerinden yol gösterici bir rehber sunmayı amaçlamaktadır. Araştırma kapsamında Dergipark veri tabanında konuyla ilgili, deneysel içerikli 17 adet makale ele alınmış ve amaca yönelik özellikler açısından analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, mimarlar için emprenyeli ahşap seçim süreçlerini rasyonelleştirecek ve ahşap malzemenin mekanik özelliklerine odaklanan, rehber niteliğinde diyagramlara ulaşılmıştır

Keywords

Mimarlık , Ahşap , Malzeme , Emprenye , Mekanik Özellik

A Mechanical Property-Focused Analysis for The Use of Impregnated Wood in Architecture

Abstract

Wood, one of the most essential building materials in the history of civilization, is important for preserving architectural tradition and establishing a sustainable architectural future. Despite its superior properties, it is known that wood deteriorates due to physical, chemical, mechanical, biological, and human-induced reasons. The most common protection method applied to increase the performance of wood against various factors is impregnation. However, the materials and methods used to impregnate wood vary. The variety of structural elements in which wood is used and the performances expected from these elements diversify the impregnation processes. It becomes difficult for the architect to choose impregnated wood in this diversity. In this context, this research aims to provide a guiding guide through impregnation processes targeting the mechanical properties of wood. Within the scope of the research, 17 articles with experimental content on the subject were examined in the Dergipark database and analyzed in terms of purposeful features. As a result of the research, guide diagrams were obtained that will rationalize the impregnated wood selection processes for architects and focus on the mechanical properties of the wood.

Keywords

Architecture , Wood , Material , Impregnation , Mechanical Property

Ethical Statement

Çalışmanın tüm süreçlerinin araştırma ve yayın etiğine uygun olduğunu, yazarlar olarak etik kurallara ve bilimsel atıf gösterme ilkelerine uyduğumuzu beyan ederiz.

References

• Alkan, E., Şen, S., Fidan, M. S., & Yaşar, Ş. Ş. (2018). Tara ve Farklı Borlu Bileşikler ile Emprenye Edilen Sarıçam (Pinus sylvestris L.) Odununun Vida Tutma Direncinin Belirlenmesi. Düzce Üniversitesi Bilim Ve Teknoloji Dergisi, 6(2), 525-531.
• Altınok, M., & Doruk, Ş. (2010). Doğal Ortam Şartlarının (Kış Mevsiminin) Bazı Ağaç Malzemenin Vida Tutma Performansına Etkisi. Politeknik Dergisi, 13(4), 305-311.
• Anonim. (1980). The encyclopedia of wood. New York: Sterling Publishing Co Inc.
• Berkin, G. (2022). Ağacın izinde: Tasarımda orman ürünleri sözlüğü. İstanbul: Yem Yayın.
• Bozkurt A., Göker, Y., & Erdin, N. (1993) Emprenye tekniği. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları.
• Bozkurt, Ö. (2008). Tarihi yapıların restorasyonunda ahşabın biyolojik bozulmalarına karşı yerinde emprenye tekniklerinin uygulanabilirliği. Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Edirne.
• Bozkurt A., Y., Erdin, N., (2011). Ağaç Teknolojisi. İstanbul Üniversitesi Yayınları Erişim adresi: http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/KITAP/2012-02062.pdf
• Çalışkan, Ö., Meriç, E., & Yüncüler, M. (2019). Ahşap ve ahşap yapıların dünü, bugünü ve yarını. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 6 (1) , 109-118. DOI: 10.35193/bseufbd.531012
• Doruk, Ş., Perçin, O., & Yörür, H. (2019). Deniz İçi ve Sahilde Bekletilen Emprenye Edilmiş Lamine Ağaç Malzemenin Eğilme Direnci. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(3), 771-776.
• Erten, P. (1988). Ahşap malzemeninin korunmasında kullanılan başlıca teknikler. Ahşap Malzemenin Korunması. Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları. 127-135.
• Kartal, S. N. (2009). Neden Emprenye?. Mimarlıkta Malzeme Dergisi. TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, 4(12), 79- 84.
• Keskin, H., & Dağlıoğlu, N. (2016). Bazı Odun Türlerinde Tanalit-e Emprenye Maddesinin Eğilme Direnci ve Eğilmede Elastiklik Modülüne Etkileri. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 17(1), 62-69. https://doi.org/10.17474/acuofd.90044
• Kılıç, C., & Yıldız, Ü. (2020). Silikon bazlı kimyasal maddelerle emprenye işleminin odunun bazı fiziksel ve mekanik özelliklerine etkisi. Ormancılık Araştırma Dergisi, 7(1), 80-87. https://doi.org/10.17568/ogmoad.633435
• Köse Demirel, G., & Temiz, A. (2022). Alkil Keten Dimer / Borik Asit Kombinasyonları ile Emprenye Edilen Sarıçam (Pinus sylvestris L.) Örneklerinin Boyutsal Kararlılığı ve Mekanik Özellikleri. Ormancılık Araştırma Dergisi, 9(Özel Sayı), 142-147. https://doi.org/10.17568/ogmoad.1094444
• Kretschmann, D. E. (2010). Wood handbook, Wood as an engineering material. Chapter 5. Mechanical Properties of Wood. 5-1, 5-26.
• Milton, F. T. (1995). The preservation of wood. Minnesota Extension Service.
• Örs, Y., & Keskin, H. (2001). Ağaç malzeme bilgisi. Ankara: Atlas Yayınevi.
• Özalp, M., & Hafızoğlu, H. (2008). Su Soğutma Kulelerinde Kullanılan Karaçam Örneklerinde Fiziksel ve Mekanik Özelliklerde Meydana Gelen Değişimin İncelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, (017), 129-138.
• Özçiftçi, A., & Batan, F. (2009). Bor Yağının Ağaç Malzemenin Bazı Mekanik Özelliklerine Etkisi. Politeknik Dergisi, 12(4), 287-292.
• Öztürk, H. (2024). Ahşap Emprenyesi Üzerine Yapılan Çalışmaların Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Bursa.
• Perker, Z. S. (2004). Geleneksel ahşap yapılarımızda kullanım sürecinde oluşan yapı elemanı bozulmalarının Cumalıkızık örneğinde incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Bursa.
• Perker, Z. S., & Akıncıtürk, N. (2006). Cumalıkızık’da Ahşap Yapı Elemanı Bozulmaları. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 11(2). https://doi.org/10.17482/uujfe.61527
• Tan, H., & Peker, H. (2015). Barit (BaSO4) Maddesinin Ahşapta Emprenye Edilme Özelliği ve Basınç Direnci Üzerine Etkisi. Politeknik Dergisi, 18(1), 15-19.
• Temiz, A., Yıldız, Ü. C., Gezer, E. D., Yıldız, S., & Dizman, E. (2004). Cca’nın kızılağaç odununun mekanik özellikleri üzerine etkisi.
• Ulusoy, H., & Peker, H. (2020a). Larex (Larix decidua Mill.) Odununda Modern/Klasik Yangın Geciktiricilerin Bazı Teknolojik Özellikler Üzerine Etkileri. Avrupa Bilim Ve Teknoloji Dergisi194-198. https://doi.org/10.31590/ejosat.779681
• Ulusoy, H., & Peker, H. (2020b). Tıbbi Aromatik Bitki Çirişotu (Asphodeline taurica ) Özütünün Kayın Odununda Emprenye Edilebilme Yeteneği ve Bazı Teknolojik Özelliklere Etkisi. Avrupa Bilim Ve Teknoloji Dergisi199-203. https://doi.org/10.31590/ejosat.779692
• Var, A. A. (2012). Borlu Madde Katılım Oranlarının Yongalevhanın Yüzey Sağlamlığına Katkıları. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 14(1.Special Issue), 112-119.
• Var, A. A., & Kaplan, Ö. (2019). Bazı Jeotermal Sularla Muamele Edilmiş Kızılçam Odununun Yoğunluk, Eğilme Direnci ve Elastikiyet Modülü: Konya Bölgesinden Bir Çalışma. El-Cezeri, 6(1), 181-192.
• Var, A. A., & Kardaş, İ. (2017). Simav Yöresi Jeotermal Sularıyla Muamele Edilen Çam Odunlarının Eğilme Direnci, Liflere Paralel Basınç Direnci ve Statik Kalite Değeri. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 19(1), 93-101. https://doi.org/10.24011/barofd.295682
• Wang, Q., Wang, Z., Feng, X., Zhao, Y., & Li,Z. (2024). Mechanical properties and probabilistic models of wood and engineered wood products: A review of green construction materials, Case Studies in Construction Materials, 21, https://doi.org/10.1016/j.cscm.2024.e03796
• Var, A., Yıldız, Ü., & Kalaycıoğlu, H. (2002). Çeşitli Emprenye Maddelerinin Yongalevhanın Mekanik Özelliklerine Etkileri. Turkish Journal of Forestry, 3(1), 19-38. https://doi.org/10.18182/tjf.46340
• Yaşar, M., Yaşar, Ş., Fidan, M., Ertaş, M., & Altınok, M. (2017). Doğal ve Kimyasal Emprenye Maddeleri ile Emprenye Edilen Sedir (Cedrus libani A.Rich.) Odununun Direnç Özelliklerinin Tespiti. İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi, 6(3), 463-470.