Yabancı Boşanma Kararlarının Türkiye’de Tanınması

Yıl 2025, Sayı: 8 Mart Dünya Kadınlar Günü Özel Sayısı, 28 - 60, 08.03.2025

Ali Er

Öz

Yabancı boşanma kararlarının Türkiye’de hüküm ve sonuç doğurabilmesi bu kararların tanınması veya tenfizine bağlıdır. Boşanma kararlarının yalnızca eşlerin boşanmalarına ilişkin hükmü icrai nitelikte olmadığından tanınması yeterliyken, maddi ve manevi tazminat, velayet, nafaka gibi hükümleri icra edilebilir eda hükmü niteliğinde olduğundan tenfizi gerekmektedir. Yabancı boşanma kararlarının Türk hukuku bakımından da sonuç doğurabilmesi için gerekli olan tanıma ve tenfiz, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) hükümlerine ve Türkiye’nin de taraf olduğu uluslararası sözleşmelere tabi olmakla birlikte istisnai olarak idari işlemle yabancı boşanma kararının ilgili kütüklere tescili de mümkündür. Bu çalışmada yabancı boşanma kararlarının tenfizi ile uluslararası sözleşmeler hariç tutularak MÖHUK kapsamında yabancı boşanma kararlarının tanınması ve idari işlemle yabancı boşanma kararının ilgili kütüklere tescili, Yargıtay kararları ile de desteklenerek ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı boşanma kararları, tanıma davası, milletlerarası yetki, doğrudan tescil, Nüfus Hizmetleri Kanunu 27/A maddesi

Recognition of Foreign Divorce Decisions in Turkey

Öz

The ability of foreign divorce decisions to have effect and result in Turkey depends on the recognition or enforcement of these decisions. While it is sufficient for divorce decisions to be recognized only because their provisions regarding the divorce of the spouses are not enforceable, provisions such as material and moral compensation, custody, and alimony must be enforced since they are enforceable provisions. Recognition and enforcement, which are necessary for foreign divorce decisions to have consequences in terms of Turkish law, are subject to the provisions of MÖHUK and international agreements to which Turkey is a party. However, exceptionally, it is also possible to register the foreign divorce decision in the relevant registry through an administrative process. In this study, the enforcement of foreign divorce decisions and the recognition of foreign divorce decisions within the scope of MÖHUK, excluding international agreements, and the registration of foreign divorce decisions in the relevant registry through administrative procedures, are evaluated in detail, supported by the Supreme Court decisions.

Anahtar Kelimeler

Foreign divorce decisions, recognition case, international jurisdcition of Turkish Courts, direct registration, Article 27/A of the Population Services Law

Kaynakça

• Akıncı, Ziya / Demir-Gökyayla, Cemile, Milletlerarası Aile Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2010.
• Ayhan-İzmirli, Lale, “Nüfus Hizmetleri Kanunu Madde 27/A Çerçevesinde Yabancı Ülkelerde Verilen Boşanma Kararlarının İdari Yoldan Tanınması”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.XXII, Yıl 2018, S.4.
• Çelikel, Aysel / Erdem, B. Bahadır, Milletlerarası Özel Hukuk, Yenilenmiş 14. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2016.
• Doğan, Vahit, Milletlerarası Özel Hukuk, Güncellenmiş 4. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara 2017.
• Ekşi, Nuray, “Yabancı Boşanma Kararının Türkiye’de Tanınması Davasının Mirasçılar Tarafından Açılabileceğine İlişkin Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 3.4.2012 Tarihli Kararının Değerlendirilmesi”, MHB, C. 32, S. 1, Yıl 2012, s.33-50.
• Ekşi, Nuray, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi, Beta Yayıncılık, İstanbul 2013.
• Erdem, B. Bahadır, Türk Vatandaşlık Hukuku, Beta Yayıncılık, İstanbul 2016.
• Ganiyeva, Salimya, “Türk ve Rusya Federasyonu Milletlerarası Usul Hukukunda İdari Boşanma Kararlarının Tanınması Sorunu”, MHB, C. 33, S. 1, Yıl 2013, s.31-60.
• Gürzumar, Aydanur, “Türk Devletler Özel Hukuku Açısından Boşanma Davalarında Kamu Düzeninin Etkileri”, Prof. Dr. Vedat Raşit Seviğ’e Armağan: MHB Özel Sayı, MHB, C. 14, S. 1-2, Yıl 1994, s.22-54.
• Kıvrım, İsmail, “17. Yüzyılda Osmanlı Toplumunda Boşanma Hadiseleri (Ayıntâb Örneği; Talâk, Muhâla‘a ve Tefrîk)”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 10, S. 1, Yıl 2011, s.371-399.
• Nalçacı, Sevda Tuğçe, Yabancı Boşanma Ve Ayrılık Kararlarının Türkiye’de Tanınması Veya İdari Yoldan Tescili, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2021.
• Nomer, Ergin, Devletler Hususi Hukuku, Yenilenmiş 22. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2017.
• Nomer, Ergin, “Rızai Boşanma ve Kamu Düzeni”, MHB, C. 4, S. 2, Yıl 1984, s.94-98.
• Özuğur, Ali İhsan, Boşanma, Ayrılık ve Evlenmenin İptali Davaları, Adalet Yayınevi, Ankara 2008.
• Ruhi, Ahmet Cemal, Türk Hukukunda Boşanma, Boşanmanın Sonuçları, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2004.
• Sakmar, Ata, Devletler Hususi Hukukunda Boşanma, İstanbul Üniversitesi Yayınları Fakülteler Matbaası, İstanbul 1976.
• Şanlı, Cemal / Esen, Emre / Ataman-Figanmeşe, İnci, Milletlerarası Özel Hukuk, 5. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2016.
• Şit, Banu, “Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması Ve Tenfizinde Kesinleşme Şartı”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XV, S. 1, Yıl 2011, s.61-74.
• Tan-Dehmen, Mine, “Türk Vatandaşlarının Kişi Hallerine İlişkin Davalar Bakımından 5718 Sayılı MÖHUK’ta Kabul Edilen Yetki Kuralı”, MHB, C. 33, S. 1, Yıl 2013, s.169-211.
• Tezgel, Mehmet, Türk Hukukunda Yabancı Boşanma Kararlarının Tanınması Ve Tenfizi, Adalet Yayınevi, Ankara 2012.
• Tiryakioğlu, Bilgin, Yabancı Boşanma Kararlarının Türkiye’de Tanınması Ve Tenfizi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1996.
• Uyanık-Çavuşoğlu, Ayfer, Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Boşanma, Beta Yayıncılık, İstanbul 2006.