Üniversitelerdeki Bilimsel Yayıncılığın Kalite Süreçlerindeki Yeri Üzerine Bir Değerlendirme

Year 2022, Issue: 46, 1 - 29, 20.03.2022

Rifat Türkel

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1054573

Abstract

Yükseköğretimde kalite anlayışı, kalitenin yaygınlaşmasıyla doğru orantılı olarak son yıllarda daha da önemli hale gelmiştir. Bu kapsamda kaliteyi ve akreditasyonu sağlamaya yönelik çalışmalar artmış, Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK) kurularak, Türkiye’deki kalite ile ilgili değerlendirme ve akreditasyon faaliyetlerini yürütmek üzere yetkilendirilmiştir. Bu kapsamda üniversitelerin tüm faaliyetlerini, daha önceden belirlenmiş olan değerlendirme ve akreditasyon ölçütleri çerçevesinde gerçekleştirmeleri teşvik edilmiştir. Rekabet edebilirliği, verimliliği, şeffaflığı, iç ve dış paydaşların memnuniyetini, uluslararasılaşmayı temin etmeyi, program öğretim amaçlarına ulaşıldığını güvence altına almayı hedefleyen bu çalışmaların diğer tüm faaliyetlerde olduğu gibi üniversite bilimsel yayıncılık çalışmalarını da etkilemesi doğal bir durumdur. Üniversite bilimsel yayıncılığı üniversitelerin eğitim öğretim, araştırma ve geliştirme, toplumsal katkıya yönelik yapmış olduğu faaliyetlerden birisidir. Ancak değerlendirme ve akreditasyon ölçütleri gözden geçirildiğinde doğrudan üniversite bilimsel yayıncılığından bahsedildiği görülmemektedir. Bu çerçevede yasal mevzuat çerçevesinde uygulamaları devam eden üniversite bilimsel yayıncılık faaliyetlerinin kalite çalışmaları içerisindeki konumunun, katkısının ve yönetim şeklinin belirlenmesi ihtiyacı görülmektedir. Bu çalışmada esas olarak üniversite bilimsel yayıncılığının mevcut durumu, kalite süreçleri içerisindeki konumu, değerlendirme ve akreditasyon ölçütleriyle ilişkisi ele alınmıştır. Böylece değerlendirme ve akreditasyon ölçütlerinde doğrudan yer almayan üniversite bilimsel yayıncılık faaliyetlerinin kalite ölçütleri çerçevesinde yürütülebilmesi için bir bakış açısı sunulması amaçlanmıştır. Çalışmada bu irtibatın kurulması noktasında ilk önce üniversite bilimsel yayıncılığının yasal mevzuatı ile mevcut durumu doküman inceleme yöntemiyle tespit edilmiştir. Kalite boyutuyla ise Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK) tarafından üniversitelerin değerlendirme ve akreditasyon süreçlerinde kullanılan Rubrik Tabanlı Değerlendirme Sistemi esas alınmıştır. Çalışmanın, değerlendirme ve akreditasyon süreçlerinde yer alan üniversitelerin bilimsel yayıncılık faaliyetlerini sürece göre yönetmeleri noktasında yol gösterici olmasıyla önemli olduğu değerlendirilmektedir. Aynı şekilde bu çalışmanın, üniversite bilimsel yayıncılığı faaliyetlerinin kalite ölçütleri çerçevesinde yürütülmesi konusunda katkı sunacağı düşünülmektedir. Çalışmada ayrıntılı olarak ele alındığı üzere bilimsel yayıncılık faaliyetlerinin kalite güvence sitemi, eğitim öğretim, araştırma geliştirme, toplumsal katkı ve yönetim sistemi başlıklarının altında yer alan birçok alt ölçütle alakalı olduğu görülmüştür. Buna göre üniversite bilimsel yayınlarının öğrenme kaynağı olarak kullanılması, özel yaklaşım gereken öğrencilere yönelik önlemler alınması, araştırma geliştirme hedeflerine ulaşılması, üniversitenin politikalarının belirlenmesi, hedeflerin konulması, yerel, bölgesel ve uluslararası hedeflere ulaşılması, uluslararasılaşma, öğretim elemanlarının performanslarının değerlendirilmesi, süreçlerin yönetimi, kamuoyuyla paylaşma, hesap verebilme, insan ve finans kaynakları yönetiminde yer alma, bilgi güvenliği ve güvenirliği gibi birçok ölçütle ilişkisinin bulunduğu bulgusuna ulaşılmıştır.

Keywords

Kalite, Akreditasyon, Bilimsel Yayıncılık, Üniversite Bilimsel Yayıncılığı, Rubrik

Thanks

Çalışmada anket verilerini kullanmamıza izin veren 4. Editörler Çalıştay'ı düzenleme kurulu üyelerine ve koordinatör Dr. Abdullah Demir’e teşekkür ederim.

An Evaluation on the Situation of Scientific Publishing in Universities in Quality Processes

Abstract

The understanding of quality in higher education has become more important in recent years with the widespread use of quality. In this context, studies and research to ensure quality and accreditation have increased, and the Turkish Higher Education Quality Board (THEQC) has been established and has been authorized to carry out quality-related evaluation and accreditation activities in Turkey. Accordingly, universities have been encouraged to carry out all their activities within the framework of previously determined evaluation and accreditation criteria. It is a natural situation that these studies, which aim to ensure competitiveness, efficiency, transparency, the satisfaction of internal and external stakeholders, internationalization, and to ensure that the program teaching objectives are successfully achieved, affect scientific publishing studies of the university like other all activities. University scientific publishing is one of the activities carried out by universities for learning and teaching, research and de-velopment, and social contribution. However, when the evaluation and accreditation criteria are reviewed, it is not seen that there is a direct mention of university scientific publishing. In this sense, there is a need to determine the position, contribution, and management style of university scientific publishing activities within the quality studies and whose implementations continue within the framework of legal legislation. In this study, the current status of university scientific publishing, its position in quality processes, its relationship with evaluation and accreditation criteria are discussed. By doing so, it is aimed to introduce a perspective so that university scientific publishing activities, which are not directly included in the evaluation and accreditation criteria, can be carried out within the framework of quality criteria. At the point of establishing this connection in the study, firstly, the legal regulations and current status of university scientific publishing were determined by the document analysis method. Regards to quality, the Rubric-Based Evaluation System used in the evaluation and accreditation processes of universities offered by THEQC has been taken into consideration as a basis. It is considered that the study is important as it guides the universities involved in the evaluation and accreditation processes to manage their scientific publishing activities according to the process. It is also thought that it will contribute to the execution of university scientific publishing activities within the framework of quality criteria. As discussed in detail in the study, it is seen that scientific publishing activities are related to many sub-criteria under the titles of quality assurance system, learning, and teaching, research and development, social contribution, and management system. Accordingly, it has been found that the university scientific publications have a relationship with many criteria such as using them as learning materials, taking measures for students who need a special approach, reaching research and development goals, determining the university's policies, setting goals, reaching local, regional and international goals, internationalization, evaluating the performance of the lecturers/academics, managing the processes, sharing with the public, accountability, human and financial resources management, information security and reliability.

Keywords

Quality, Accreditation, Scientific Publishing, University Scientific Publishing, Rubric

References

• 4. Türkiye Editörler Çalıştayı Düzenleme Kurulu. Üniversitelerde Bilimsel Kitap ve Dergi Yayıncılığı-2021 Anketi, Erişim 9 Ocak 2021. https://editorlercalistayi.com/wp-content/ uploads/2022/01/%C3%9Cniversitelerde-Bilimsel-Kitap-ve-Dergi-Yay%C4%B1nc%C4 %B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1-2021-Anketi-Sonu%C3%A7lar%C4%B1.pdf
• Ar, İlker Murat. “Araştırma Kaynakları”. YÖKAK Kalite Komisyonları Bilgi Portalı. Erişim 5 Ocak 2022. https://portal.yokak.gov.tr/makale/arastirma-kaynaklari/
• Ar, İlker Murat. “Araştırma Yetkinliği”. YÖKAK Kalite Komisyonları Bilgi Portalı. Erişim 5 Ocak 2022. https://portal.yokak.gov.tr/makale/arastirma-yetkinligi/
• Avşaroğlu Erkan, Mürşide Dilek. “Kalite Güvence Sistemi ve Paydaşlar”. YÖKAK Kalite Komisyonları Bilgi Portalı. Erişim 4 Ocak 2022. https://portal.yokak.gov.tr/makale/kalite-komisyonu-calismalarina-paydas-katiliminin-saglanmasi/
• Aydemir, Halis. “Rubrik Tabanlı Özdeğerlendirme Raporu Pilot Uygulaması”. İlahiyat Akreditasyon Ajansı (İAA). Erişim 4 Ocak 2022. https://youtu.be/sCp5LLKU2pY
• BK, Basın Kanunu (Kanun No. 5187). Resmî Gazete 25504 (26 Haziran 2004). Erişim 2 Ocak 2022. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/06/20040626.htm#1
• Canvar Kahveci, Tuba. “Araştırma Politikası”. YÖKAK Kalite Komisyonları Bilgi Portalı. Erişim 4 Ocak 2022. https://portal.yokak.gov.tr/makale/kurumun-arastirma-politikasi/
• Canvar Kahveci, Tuba. “Kaynakların Yönetimi”. YÖKAK Kalite Komisyonları Bilgi Portalı. Erişim 5 Ocak 2022. https://portal.yokak.gov.tr/makale/kaynaklarin-yonetimi/
• Canvar Kahveci, Tuba. “Yönetimin Etkinliği, Hesap Verebilirliği, Kamuoyunu Bilgilendir-me”. YÖKAK Kalite Komisyonları Bilgi Portalı. Erişim 5 Ocak 2022. https://portal.yokak. gov.tr/makale/yonetimin-etkinligi-hesap-verebilirligi-kamuoyunu-bilgilendirme/
• Dögeroğlu, Tuncay. “Kalite Güvencesi Sistemi Nedir?”. YÖKAK Kalite Komisyonları Bilgi Portalı. Erişim 4 Ocak 2022. https://portal.yokak.gov.tr/makale/kalite-guvence-sistemi-nedir/
• DSİBMY, Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği (DSİBMY). Resmî Gazete 26509 (1 Mayıs 2007). Erişim 2 Ocak 2022. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2007/05/20070501-8.htm
• Ercan, Sina. “Uluslararasılaşma Bağlamındaki Kaynaklar”. YÖKAK Kalite Komisyonları Bilgi Portalı. Erişim 5 Ocak 2022. https://portal.yokak.gov.tr/makale/kurumun-uluslararasilasma- baglamindaki-kaynaklari/
• Ercan, Sina. “Uluslararasılaşma Performansının İzlenmesi ve İyileştirilmesi”. YÖKAK Kalite Komisyonları Bilgi Portalı. Erişim 5 Ocak 2022. https://portal.yokak.gov.tr/ makale/uluslararasilasma-performansinin-izlenmesi-ve-iyilestirilmesi/
• FESEK, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FESEK) (Kanun No. 5846). Resmî Gazete 7981 (13 Aralık 1951). Erişim 2 Ocak 2022. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/7981.pdf
• KMYKK, Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu (KMYKK) (Kanun No. 5018). Resmî Gazete 25326 (24 Aralık 2003). Erişim 2 Ocak 2022. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/ 2003/12/20031224.htm#1
• Kavak, Yüksel. “Öğrenme Kaynakları, Erişilebilirlik ve Destekler”. YÖKAK Kalite Komisyonları Bilgi Portalı. Erişim 4 Ocak 2022. https://portal.yokak.gov.tr/makale/ogrenme-kay naklari- erisilebilirlik-ve-destekler/
• Kıral, Bilgen. “Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi”. Siirt Üniversitesi Sos-yal Bilimler Enstitüsü Dergisi 15 (2020), 170–189. https://dergipark.org.tr/tr/download /article-file/1156348
• Nasır, Aslıhan. “Araştırma Performansı”. YÖKAK Kalite Komisyonları Bilgi Portalı. Erişim 4 Ocak 2022. https://portal.yokak.gov.tr/makale/arastirma-performansi/
• Okur, Muhammet Recep – Demir, Muhammed. “Görme Engelli Öğrenenlerin Eğitim Yaşantı¬sında Karşılaştıkları Sorunların Belirlenmesi, Açık ve Uzaktan Öğrenme Alanı İçin Çözüm Yolları Geliştirilmesi”. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi (AUAD) 5/2 (2019), 49–62. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/734123
• Türkan, Ahmet. “Rubrik Tabanlı Değerlendirici Eğitimi- Araştırma ve Geliştirme”. İlahiyat Akreditasyon Ajansı (İAA). Erişim 5 Ocak 2022. https://youtu.be/gEhGFL8vLyc
• Türkel, Rifat. “Rubrik Tabanlı Değerlendirici Eğitimi- Eğitim ve Öğretim”. İlahiyat Akreditas-yon Ajansı (İAA). Erişim 5 Ocak 2022. https://youtu.be/83AIZujlFBY - https://iaa.org.tr/ egitimler/iaa-degerlendirici-egitimi-modulleri/iaa-degerlendirici-egitimi-modulleri/ rubrik-tabanli-degerlendirici-egitimi/
• Uludağ, Gonca. “Kalite Komisyonu”. YÖKAK Kalite Komisyonları Bilgi Portalı. Erişim 4 Ocak 2022. https://portal.yokak.gov.tr/makale/kalite-komisyonunun-gorev-ve-sorumluluk lari/
• ÜYY, Üniversiteler Yayın Yönetmeliği (ÜYY). Resmî Gazete 18301 (3 Şubat 1984). Erişim 2 Ocak 2022. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18301.pdf
• TYDKDYİY, Üniversitelerde Ders Aracı Olarak Kullanılan Kitaplar, Teksirler ve Yardımcı Ders Kitapları Dışındaki Yayınlarla İlgili Yönetmelik (TYDKDYİY). Resmî Gazete 18553 (22 Ekim 1984). Erişim 2 Ocak 2022. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18553.pdf
• Yanpar Yelken, Tuğba. “Toplumsal Katkı Stratejisi ve Hedefleri”. YÖKAK Kalite Komisyonları Bilgi Portalı. Erişim 6 Ocak 2022. https://portal.yokak.gov.tr/makale/kurumun-toplum sal-katki- stratejisi-ve-hedefleri/
• YKG-YKY, Yükseköğretim Kalite Güvencesi ve Yükseköğretim Kalite Kurulu Yönetmeliği (YKG-YKY) 30604 (23 Kasım 2018). Erişim 3 Ocak 2022. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2018/11/20181123-16.htm
• Rubrik, Dereceli Değerlendirme Anahtarı (Rubrik Değerlendirme Formu). Yükseköğretim Kalite Kurulu (2020). Erişim 5 Ocak 2022. https://yokak.gov.tr/Common/Docs/ Si-te_degerlendirme_prog_doc_v_2_0/EK_2_Rubrik_Degerlendirme_Formu.pdf
• YK, Yükseköğretim Kanunu (YK) (Kanun No. 2547). Resmî Gazete 17506 (6 Kasım 1981). Erişim 2 Ocak 2022. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17506.pdf
• YKDSKİY, Yükseköğretim Kurumları Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik (YKDSKİY). Resmî Gazete 31159 (18 Haziran 2020). Erişim 2 Ocak 2022. https:// www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/06/20200618-3.htm
• YKEDKY, Yükseköğretim Kurumları Engelliler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği (YKEDKY). Resmî Gazete 27672 (14 Ağustos 2010). Erişim 2 Ocak 2022. https://www.resmi gazete.gov.tr/eskiler/2010/08/20100814-3.htm
• YÜKİTHKHK, Yükseköğretim Üst Kuruluşları İle Yükseköğretim Kurumlarının İdari Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (YÜKİTHKHK) (Kanun No. 124). Resmî Gazete 18228 (21 Kasım 1983). Erişim 3 Ocak 2022. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18228.pdf
• Zerkeşî, Ebû Abdillâh Bedruddîn. el-Burhân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahîm. 4. Cilt. Kahire: Mektebetü Dâri’t-Turâs, ts