Evaluation of the Incident of the Body Opening in the Story of Prophet Adam within the Scope of the Violation of Privacy

Year 2025, Volume: 12 Issue: 2, 558 - 584, 15.09.2025

Zeynep Ceran

https://doi.org/10.51702/esoguifd.1676871

Abstract

The perception of privacy is present in almost all belief systems and cultures, and the protection of the human body from any unauthorized intervention or practice that violates its unique boundaries is evaluated within the scope of this perception. The opening of the body for the purpose of disclosure has been among the most common forms of privacy violation. In addition to historical and current records, the fact that there are verses in the Quran that state that the private parts of the bodies of Prophet Adam and his wife were suddenly opened because of the sin they committed makes the phenomenon of disclosure a subject of interpretation and an issue that needs to be examined in terms of expediency. The opening of the body brings up a problem of freedom, too. This article discusses the similarities between the incident in the story of Prophet Adam and the types of disclosure in question, and the questions of what the phenomenon of revealing the body may correspond to in the physical and spiritual creation of man, how it should be interpreted in social life, and what kind of solutions can be produced against the problem of the disruption of bodily privacy. Therefore, we approach the phenomenon of bodily disclosure from three distinct perspectives. First, the story of Prophet Adam presents the first example of this phenomenon in human history. Then, the personal and social consequences of the application of bodily disclosure with targets such as sports and art activities, religious rituals, social separations and torture witnessed in the recorded history of humanity are presented, and thus, the forms in which the story is reflected in the lived life are analyzed. Finally, based on the information gathered from history and readings, the idea that showing one's body does not invade privacy but is part of personal rights and freedoms has been challenged through careful examination. Along with analysing the story and facts, the article also offers ideas on how to prevent the harm that revealing personal information can cause to individuals and society, based on explanations from the ayah and narration commentaries about the Quran verses that discuss veiling. The claim of the article is that while healthy solutions are being presented to the problem of privacy being violated through physical disclosure, the results obtained from the story of Prophet Adam and the analysis of ongoing experiences can be utilized together. The main goal of the article is to evaluate the issue of privacy being violated through physical disclosure, which is an important problem of the past as well as modern times, from a broad perspective. The importance of the article in terms of our field of expertise is that it contributes to the efforts to produce healthy solutions based on the Quran by including in exegesis research vital issues such as the violation of privacy, which never lose their relevance. The main finding of the article is that many elements in the disclosure incident in the story of Hz. Adam found their counterparts in the physical disclosures witnessed by later generations. Indeed, physical disclosure sometimes served as an expression of a psychopathological condition, sometimes as a means of military and political superiority and a method of punishment, and sometimes as an indicator of social status differences, but regardless of what the motive was, the fact that revealing the body protected privacy and therefore should be encouraged was not recorded.

Keywords

Tafsir , The Story of Prophet Adam , Privacy Violation , Body Opening , Human Freedom , Existence Level

Ethical Statement

This study does not require ethics committee approval, as the data used were obtained from literature review/published sources. It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited.

Supporting Institution

The author acknowledges that she received no external funding in support of this research.

Hz. Âdem Kıssasında Geçen Bedenin Açılması Hadisesinin Mahremiyetin Bozulması Olgusu Kapsamında Değerlendirilmesi

Abstract

Mahremiyet algısı hemen bütün inanç sistemleri ve kültürlerde yer almakta, insan bedeninin kendine özgü sınırlarını ihlal eden her türlü müdahaleden ve uygulamadan muhafazası bu algı kapsamında değerlendirilmektedir. Mahremiyetin bir unsuru olarak bedenin kutsallığı ilke olarak benimsenmekle birlikte, insanlık tarihi farklı sebep ve saiklerle tersi durumlara şahitlik etmiştir. Tarih boyunca sebebi ve öznesi farklılık arz etse de bedenin ifşa amaçlı açılması, mahremiyetin bozulmasının en yaygın şekilleri arasında yer almıştır. Tarihî ve güncel kayıtların yanı sıra Kur’an’da, işledikleri günahın sonucunda Hz. Âdem ve eşinin bedenlerindeki mahrem bölgelerin birdenbire açıldığını ifade eden ayetlerin yer alması, ifşa olgusunu bir tefsir konusu ve maslahat açısından irdelenmesi gereken bir mesele haline getirmektedir. Kıssada bahsi geçen açılma olayı ile tarih boyunca bedenin, spor ve sanat faaliyetlerinde bulunmak, dinî ritüelleri yerine getirmek, toplumdaki statü farklarını ortaya koymak ve işkence etmek gibi muhtelif hedeflerle açılması arasında bağlantılar bulunmaktadır. Bu bağlantılar ifşa olgusuna çeşitli boyutlar kazandırmakta; kişinin, bedeninin mahrem bölümlerini toplum önünde kendi istek ve tercihiyle açıp açamayacağı konusu ise bir özgürlük problemini gündeme getirmektedir. Bu makalede Hz. Âdem kıssasında geçen açılma hadisesi ile söz konusu ifşa türleri arasındaki ortak noktalar esas alınmaktadır. Söz konusu noktalardan hareketle bedenin açılması olgusunun insanın kendi fiziksel ve ruhsal yaratılışında nelere karşılık gelebileceği, ifşanın toplumsal yaşamda nasıl anlamlandırılması gerektiği ve mahremiyetin bedensel ifşa sebebiyle bozulması meselesine karşı ne tür çözümler üretilebileceği soruları tartışılmaktadır. Bunun için bedensel ifşa olgusu üç farklı boyuttan ele alınmıştır. Öncelikle olgunun insanlık tarihindeki ilk örneği, Hz. Âdem kıssasından hareketle ortaya konmuştur. Bunun için kıssadaki olay örgüsünün satır aralarından insan fıtratının temel hakikatlerine ve mahremiyetin muhafazası için örtünmenin gerekliliğine işaret eden ifadelere yoğunlaşılmıştır. Ardından bedensel ifşanın insanlığın kayda geçirilen tarihinde şahit olunan spor ve sanat faaliyetleri, dinî ritüeller, sosyal ayrıştırmalar ve işkence gibi hedeflerle uygulanmasının kişisel ve toplumsal sonuçları ortaya konmuş, böylece kıssanın yaşanan hayata hangi formlarda yansıdığı ortaya konmuştur. Son olarak kıssadan ve tarihî okumalardan ulaşılan bilgiler ışığında, kişinin kendi bedenini ifşa etmesinin mahremiyete zarar vermediği; bilakis bireysel hak ve özgürlükler kapsamına girdiği iddiası kavramsal tahlil düzeyinde sorgulanmıştır. Makalede ayrıca kıssa ve olgu incelemesinin yanı sıra örtünme konusunun zikredildiği Kur’an ayetleri hakkında dirayet ve rivayet tefsirlerinde yer alan açıklamalardan hareketle, ifşanın bireye ve topluma verebileceği zararların önüne geçilmesine dair öneriler sunulmuştur. Burada hedeflenen, geçmişin olduğu kadar modern zamanların da gündeminden düşmeyen bu meseleyi olabildiğince geniş bir perspektifle değerlendirmektir. Zira makalenin temel iddiası mahremiyetin bedensel ifşa yoluyla bozulması problemine sağlıklı çözümler serdedilirken, Hz. Âdem kıssasından ve devam edegelen yaşanmışlıkların tahlilinden ulaşılan sonuçlardan birlikte faydalanılabileceği şeklindedir. Makalenin uzmanlık alanımız açısından önemi mahremiyetin bozulması gibi temel yaşamsal sorunlara tefsir araştırmalarında yer vererek Kur’an kaynaklı sağlıklı çözümler üretme çabalarına örneklem ve yöntem bakımından katkı sunması hasebiyledir. Makalede ulaşılan temel bulgu ise Hz. Âdem kıssasında geçen açılma hadisesindeki pek çok unsurun, sonraki nesillerin şahit olduğu bedensel ifşalarda da yer aldığı yönündedir. Hz. Âdem ve eşinin bedenlerinin açılması, onların bireysel özgürlüklerine bir destek ya da salih amellerine karşılık ödül olarak değil, tüm uyarılara rağmen işledikleri günahın sonucu, bir cezalandırma vesilesi, sünnetullahın bir tecellisi şeklinde sunulmuştur. Nitekim bedensel ifşa kimi zaman psikopatalojik bir durumun dışa vurumu, kimi zaman askerî, siyasî bir üstünlük aracı ve cezalandırma yöntemi, kimi zaman toplumsal statü farklarının belirteci işlevi görmüş; fakat hangi saikle yapılırsa yapılsın bu ifşanın mahremiyete zarar vermeyen ve bu nedenle makul karşılanması gereken bir yönü kayıtlara geçmemiştir.

Keywords

Tefsir , Hz. Âdem Kıssası , Mahremiyetin Bozulması , Bedenin İfşası , İnsan Hürriyeti , Varlık Düzeyi

Ethical Statement

Bu çalışma, etik kurul izni gerektirmeyen nitelikte olup kullanılan veriler literatür taraması/yayınlanmış kaynaklar üzerinden elde edilmiştir. Çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Supporting Institution

Bu araştırmayı desteklemek için dış fon kullanılmamıştır.

References

• Acar Çınar, Hatice. Kur’an Bağlamında Kıskançlık. Bursa: Emin Yayınları, 2021.
• Acer, Abdulrahman. “Âdem’in “Yitik Cennet”i: Bir Seyr u Sülûk Hikâyesi”. Tüm Yönleriyle Sezai Karakoç Edebiyat Düşüncesi. ed. Kemal Şamlıoğlu vd. 17-25. Bursa: Ekin Yayınevi, 2022.
• Arık, Şahmurat. “Ayfer Tunç’un Kırmızı Azap Hikâyesinde Luigi Pirandello Tesiri”. Aydın Türklük Bilgisi 10/1 (Eylül 2024), 1-39.
• Arslan, Yahya. “Hacla İlgili Âyetlerin Tedrîcilik Açısından Değerlendirilmesi”. Tefsir Araştırmaları Dergisi 8/1 (Nisan 2024), 103-128. https://doi.org/10.31121/tader.1393342
• Aydın, Mehmet Akif- Hamidullah, Muhammed. “Köle”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44 Cilt. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Bakan, Figen. “Hi̇ti̇tlerde Çıplaklık Kavramı Üzeri̇ne Bi̇r Araştırma Tari̇hçesi̇”. Troy Museum Journal 1 (Mart 2024), 44-64.
• Batuk, Cengiz. “Âdem ve Havva’nın Kitabı: Eski Ahit Apokrifasında Âdem ve Havva’nın Hayatı”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/10 (Aralık 2006), 51-96.
• BBC News Türkçe. “BBC, Filistinlilerin Yarı Çıplak Gözaltına Alındığı Görüntüleri Doğruladı”. 08 Aralık 2023. Erişim 13 Ocak 2025. https://www.bbc.com/turkce/articles/cpvpgq64gvlo
• Berger, John. Görme Biçimleri. İstanbul: Metis Yayınları, 1986.
• Beyzâvî, Ebû Muhammed Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envârü’t-tenzîl ve Esrâru’t-te’vîl. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Raşîd, 1. Basım, 1421.
• Çalışır, Duygu. Cinsel Eğitim Çocukluktan Ergenliğe. İstanbul: Profil Yayınları, 2011.
• Demir, Recep. “Bağlamından Kopuk Kur’ân Okumalarının Serencamı”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 20/2 (Eylül 2020), 573-604.
• Derveze, İzzet. et-Tefsîru’l-Hadîs. 7 Cilt. İstanbul: Ekin Yayınları, 2. Basım, 1998.
• Diler, Ramazan. “Mahremiyet Eğitimi ve Önemi”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/1 (Haziran 2014), 69-98.
• Ebû Hayyân el-Endelüsî. el-Bahru’l-muhît. thk. Sıdkî Muhammed Cemîl. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1420.
• Eliade, Mircea. Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi. çev. Ali Berktay. 3 Cilt. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1. Basım, 2003.
• Eliade, Mircea. Yoga Ölümsüzlük ve Özgürlük. çev. Ali Bektay. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1. Basım, 2013.
• Eren, Hasan vd. Türçe Sözlük. 2 Cilt. İstanbul: Türk Dil Kurumu, 1982.
• Ekinci, Abdullah - Yavuz, Esra. “Memlük Devleti’nde Cariyelerin Sosyal Hayatta Etkisi”. İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi 22 (15 Temmuz 2021), 59-73.
• Ermi̇ş, Egemen vd. “Anti̇k Oyunlarda Sporcuların Çıplak Yarışması Üzeri̇ne Görüşler”. The Journal of Academic Social Science 11/140 (2023), 69-76. https://doi.org/10.29228/asos.69090
• Eraslan, Abdulvasıf. “Rivayet Delilleri Açısından Cariyenin Tesettürü”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmaları Dergisi/Journal of Oriental Scientific Research (JOSR). https://doi.org/10.26791/sarkiat.1010773
• Eren, Cüneyt - Tanç, İbrahim. “Klasi̇k Kaynaklarda ‘Anlama’ Kavramı”. Journal of Turkish Research Institute 11/25 (Şubat 2010).
• Ezherî, İbn Mansûr Muhammed b. Ahmed.Tehzîbü’l-lüga. 15 Cilt. Mısır: ed-Dâru’l-Mısriyyeti li’t-Te’lîfi ve’t-Tercemeti, ts.
• Ferâhidî, Halîl b. Ahmed. Kitâbü’l-‘Ayn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
• Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Yakub. el-Kâmûsu’l-muhît. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1426/2005.
• Gögen, Rukiye. Çocuk İstismarı -Din Eğitimi Açısından Bir Değerlendirme-. Ankara: Sonçağ Akademi, 2022.
• Hançerlioğlu, Orhan. Toplumbilim Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1. Basım, 1986.
• Işık, Muhittin. “28 Şubat Postmodern Darbesi̇ni̇n Aktörleri̇ Üzeri̇ne Bi̇r Anali̇z”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 9/17 (30 Haziran 2024), 125-147. https://doi.org/10.54831/vanyyuiibfd.1491880
• Işıkören, Naciye Derin. “Kadın İmgesi ve Tarih Boyu Değişimi”. Sanat ve Tasarım Dergisi 16 (Ocak 2016), 115-131. https://doi.org/10.18603/std.45138
• İbn Ebu Şeybe, Muhammed b. İbrahim. el-Musannef. Riyad: Mektebetü’r–Rüşd, 3. Basım, 2004.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer ed-Dımaşkî. Tefsîrü’l-Kurʾâni’l-ʿazîm, thk. Mustafa es-Seyyid Muhammed. 15 Cilt. Kahire: Müessesetü Kurtuba, 1. Basım, 1421.
• İlden, Serkan - Kadakçı, Seda. “Çağdaş Sanat Süreci Sanat Yaratımında Kadın İmgesi”. Journal of Humanities and Tourism Research 12/2 (Temmuz 2022), 391-404.
• Kabakçılı, Osman. “Mescide Girerken Güzel Giyinilmesini Emreden Âyetin Tarihselliği ve Evrenselliği Meselesi”. Kilitbahir 19 (Eylül 2021), 95-107.
• Karaoğlan, Arslan. “Metin-Yorum İlişkisi ve Sebeb-i Nüzul Bilgisi Bağlamında Arâf Suresi 31. Ayet”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/24 (Haziran 2020), 69-97. https://doi.org/10.35415/sirnakifd.687059
• Kaşıyuğun, Ali. “I. Dünya Savaşı’nda Esirler Meselesi Üzerine Bazı Değerlendirmeler”. Journal of History and Future 4/1 (Nisan 2018), 74-98. https://doi.org/10.21551/jhf.375108
• Kılınçlı, Sami. “Hz. Âdem-İblîs Kıssasını Nüzûl-Sîret Bağlamında Okumak”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 20/2 (Aralık 2020), 700-723. https://doi.org/10.30627/cuilah.807058
• Kitabı Mukaddes. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi, 2003.
• Kocadoru, Fergana. “1960 Sonrası Sanatta Kadın Sanatçıların Eserleri̇nde Femi̇ni̇st Sanatın Etki̇leri̇”. Uluslararası Disiplinlerarası ve Kültürlerarası Sanat 5/11 (Aralık 2020), 51-58.
• Korkmaz, Arif. “Toplumsal Deği̇şi̇m ve Devamlılık Bağlamında Cahi̇li̇ye–İslam İli̇şki̇si̇: Hukuk ve Gi̇yi̇m–Kuşam Örneği̇”. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi 4/1 (Haziran 2020), 54-70.
• Köklünar, Ozan. “Moğolların Kullandığı On Korkunç İşkence Modeli̇ ve Bu İşkenceleri̇n Etki̇leri̇”. Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi 5/10 (Temmuz 2023), 493-508. https://doi.org/10.53718/gttad.1206261
• Kur’an Yolu Meâli. çev. Hayrettin Karaman vd. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 8. Baskı, 2018.
• Muhammed et-Tâhir ibn Âşûr. et-Tahrîr ve’t-tenvîr . 30 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnisiyye, 1984. 16/321.
• Mukâtil b. Süleyman. Tefsîru Mukâtil b. Süleyman. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü Târîhi Arabî, 2. Basım, 1423.
• Mücahit, Mustafa. Ailede Mahremiyet Eğitimi. Ankara: Sonçağ Akademi, 2021.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1. Basım, 1419.
• Okan, Berna. “Sanatta Ana Tanrıça İmgesi ve Günümüzdeki Dönüşümü: Bir İmgenin Evrimi”. Sanat - Tasarım Dergisi 11 (Aralık 2020), 41-51.
• Öner, Necati. İnsan Hürriyeti. Ankara: Vadi Yayınları, 1995.
• Özteki̇n, Ahmet. “Modernleşme Mahremiyet İlişkisi ve Siber Mekanda Mahremiyetin Aleniyete Dönüşmesi”. NWSA. https://www.academia.edu/38596932/Modernle%C5%9Fme_Mahremiyet_%C4%B0li%C5%9Fkisi_ve_Siber_Mekanda_Mahremiyetin_Aleniyete_D%C3%B6n%C3%BC%C5%9Fmesi
• Öztürk, Mustafa. Kur’an Kıssalarının Mahiyeti. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2016.
• Paker, Murat - Buğu, Burcu. “Türkiye’de İşkence Mağdurlarının Psikolojisi Üzerine Yapılmış Araştırmaların Gözden Geçirilmesi”. Türk Psikoloji Yazıları 19 (Kasım 2016), 76-92.
• Papila, Aytül. “Modern Sanatta Kadın İmgesi”. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 3/1 (Bahar 2009), 175-197.
• Râzî, Fahruddin. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1. Basım, 1401.
• Sarıçam, İbrahim. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Scott, George Ryler. İşkencenin Tarihi. Ankara: Dost Kitabevi, 1. Basım, 2001.
• Soylu, Rasim. “Sanatta Çıplaklık Sorunu”. The Journal of Turk-Islam World Social Studies 10/37 (29 Ağustos 2024), 22-33. https://doi.org/10.29228/TIDSAD.70201
• Soysal, Mehtap. “Antik Yunan ve Rönesans’ın Tarihsel Sürecinde Heykel Sanatında Çıplaklık”. Kültür Araştırmaları Dergisi 15.
• Şâtıbî, Ebu İshak. el-Muvâfakât. çev. Mehmed Erdoğan. 6 Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 1999.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Kurʾân. thk. Abdullah b. Abdi’l-Muhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kahire: Dâru Hicr, 1. Basım, 1422.
• Taha Abdurrahman. Rûhu’l-hicâb. Beyrut: el-Müessesetü’l-Arabiyyetü li’l-Fikr ve’l-İbdâ, 1. Basım, 2017.
• Taşkaya, Merih. “Kitle İletişim Araçlarında Kadın Bedeninin Nesneleştirilmesi: Ürün ve Marka Fetişizminde Cinsellik Kullanımı”. Toplumbilim 24 (Haziran 2009), 121-132.
• Taşkale, Ali Rıza. “Saló: Poli̇ti̇k Bi̇r Aygıt Olarak İşkence”. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 21 (Mayıs 2016), 17-30.
• Tekin, Ali, Tekin, Gülcan. “Antik Yunan Dönemi: Spor ve Antik Olimpiyat Oyunları”. Tarih Okulu Dergisi (TOD) 7/18 (Haziran 2014), 121-140. http://dx.doi.org/10.14225/Joh480
• Uslu, Recep. “Hums”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44 Cilt. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım, 1979.