BİR DİVAN ŞAİRİ OLARAK ERZURUMLU EMRAH

Year 2017, , 304 - 324, 25.01.2017

Abdulkadir Erkal

https://doi.org/10.17755/esosder.289669

Abstract

18. yüzyılın sonları ve 19. yüzyılda yaşamış olan Erzurumlu Emrah, sanatı ile bu çağa etkisini bırakmış en önemli ozanlarımızdan biri olmuştur. Erzurum’daki medrese eğitiminden sonra Trabzon, Sinop, Sivas, Çankırı, Kastamonu ve Tokat gibi illerde belirli aralıklarla kalan ve buralarda sanatını icra eden Emrah, bu bölgelerde yetişen âşıklara da ilham kaynağı olmuştur. Hem klasik hem de âşık tarzı geleneği içinde yetişen, geniş halk kitleleri arasında da yaygın bir üne sahip olan Erzurumlu Emrah’ın şiirlerine çeşitli el yazması eserlerde yer verilmiştir. Bununla beraber sadece aruzlu şiirlerini içeren Divan’ı da basılmıştır.

Erzurumlu Emrah, tarikat şairi olduğu kadar yüksek zümre edebiyatının da şairidir. Bir yandan medrese öğreniminin etkisiyle mistisizme yönelen âşık, diğer yandan Fuzulî, Bakî ve Nedim’in etkisiyle divan şiiri tarzında da önemli eserler vermiştir.

Bu çalışmada, Erzurumlu Emrah’ın şiirlerindeki Divan şiirleri hususiyetleri incelenerek, onun Klasik şiir içindeki yerini tespit edilmeye çalışılmıştır.

References

• AKMAN, Eyüp (2011), Kastamonu Kaynaklarında Erzurumlu Emrah (Müntahâbât-ı Eş’âr), Gazi Kitabevi, Ankara.
• ALPTEKİN, Ali Berat (2004), Palandökenin Zirvesindeki Âşık: Erzurumlu Emrah, Akçağ Yay., Ankara.
• ANDREWS, Walter G. (1998), “Osmanlı Gazel Estetiğine Yeni Bir Bakış”, Kaşgar, S.4, s.23.
• ANDREWS, Walter G. (2000), Şiirin Sesi Toplumun Şarkısı –Osmanlı Gazelinde Anlam ve Gelenek-, İletişim Yay., İstanbul.
• AŞKUN, Vehbi Cem (1942), Büyük Halk ve Sazşairi Emrah, -Seçme Şiirler-, Kamil Matbaası, Sivas.
• BANARLI, Nihat Sami (2001), Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, C.I,II, İstanbul.
• DÜZGÜN, Dilaver (2013), “Eflatun Cem Güney’in Erzurumlu Emrah İle İlgili Çalışmaları”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.51, Erzurum, s.149-158.
• ERGUN, Sadettin Nüzhet (1938), Türk Şairleri, C.3, İstanbul.
• ERKAL, Abdulkadir (2015), Erzurumlu Emrah Divanı –İnceleme, Karşılaştırmalı Metin, Erzurum Büyükşehir Belediyesi, Erzurum.
• ERKAL, Abdulkadir (2009), Divan Şiiri Poetikası (17. Yüzyıl), Birleşik Dağıtım, Ankara 2009.
• ERKAL, Abdulkadir (2014), “Hangi Leyla?”, Mahalle Mektebi, S.20, Konya, s.54-57.
• Gelibolulu Ali (1997), Mevâidü’n-Nefâis fî Kavâidi’l-Mecâlis, (hzl. Mehmet Şeker), TTK Yay., Ankara
• GÖKSEL, Necati Turgut (1966), Âşık Emrah, Hayatı, Edebi Şahsiyeti ve Şiirleri, Tuğrul Matbaası, Niğde.
• GÜNEY, Eflatun Cem (1928), Erzurumlu Emrah, Sivas Türkocağı Basımevi, Sivas.
• GÜNEY, Eflatun Cem - Güney, Çetin Eflatun (1950), Erzurumlu Emrah/Hayatı ve Şiirleri, İstanbul.
• İSEN, Mustafa (1998), Sehi Bey Tezkiresi, Heşt Behişt, Akçağ Yay., Ankara.
• KARABEY, Turgut (2007), “Divan Şiirinde Sapmalar”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.32, Erzurum, s.17.
• KARADAĞ, Metin (1996), Erzurumlu Emrah, Yaşamı, Sanatı, Şiirleri, Ayyıldız Yay., Ankara.
• KARADAYI, Osman Nuri (2014), "Şiirlerinden Hareketle Erzurumlu Emrah'ın Tarikat Çevreleri İle İrtibatı ve İlahi Aşk anlayışı", Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.52, Erzurum, s.215-242.
• KÖPRÜLÜ, M. Fuad (1940), Türk Sazşairleri –Erzurumlu Emrah-Dertli-, Milli Kültür Yay., İstanbul.
• Köprülüzade Mehmed Fuad (1929), 19. Asır Saz Şairlerinden Erzurumlu Emrah, Evkaf Matbaası, İstanbul.
• KURNAZ, Cemal (1996), Hayâlî Bey Divanı’nın Tahlili, MEB Yay., İstanbul.
• LEVEND, Agâh Sırrı (1980), Divan Edebiyatı, Enderun Kitabevi, İstanbul.
• ONAY, Ahmet Talat (1996), Türk Halk Şiirlerinin Şekil ve Nev’i, Akçağ Yay., Ankara.
• ÖZTELLİ, Cahit (1952), “Vahit L. Salcı’nın Gizli Hazinesi”, Türk Folklor Araştırmaları, S.31, Şubat, s.484.
• SALCI, Vahit Lütfi (1936), “Âşık Emrah ve Sanatı”, Yeni Türk, S.41, İstanbul, s.268
• SARAÇ, M. Yekta (2007), Klasik Edebiyat Bilgisi-Belâgat, 3F Yay., İstanbul.
• TÖKEL, Dursun Ali (2010), Deneysel Edebiyat Yönüyle Divan Şiiri, Hece Yay., Ankara.
• URAL, Orhan (2000), Erzurumlu Emrah –Hayatı ve Şiirleri, Özgür Yay., İstanbul.
• URAZ, Murat (1940), Âşık Emrah, Hayatı ve Seçme Şiirleri, Aydınlık Kitabevi, İstanbul.