ÇALIŞANLARIN İŞE ADANMIŞLIKLARINDA KARAR VERME TARZLARI BELİRLEYİCİ OLABİLİR Mİ?

Year 2019, Volume: 18 Issue: 70, 882 - 902, 01.04.2019

Öznur Bozkurt , Armağan Ercan

https://doi.org/10.17755/esosder.480088

Abstract

Karar
vermek işletmenin her kademesindeki çalışanlar için önemli olan bir süreçtir.
Karar vermek bir tercih yapmaktır ve bu tercihin doğru olduğundan emin olmak
için konu hakkında yeterince bilgiye sahip olmak gerekmektedir. Karar verme
süreci işletmedeki çalışılan konuma göre, bilgi düzeyine göre, eğitim düzeyine
göre ve kişilik yapısına göre değişiklik gösterebilmektedir. Bu sayılanların
dışında da kara verme üzerinde etkili olan kişisel ve çevresel faktörler
elbette ki vardır. Karar verme tüm bu etkenler doğrultusunda çeşitlenmekte ve
birbirinden farklı karar sitilleri ortaya çıkmaktadır. Genel olarak ilgili
literatür incelendiğinde karar verme tarzları, rasyonel, sezgisel, bağımlı,
kaçınmacı ve kendiliğinden/ani karar verme olmak üzere beş şekilde ele alınmaktadır.
Adanmışlık, yüksek düzeyde pozitif enerji, uzun süreklilik işletme amaçlarına
yönelik olma olarak tanımlanabilir(Salanova ve Schaufeli, 2008). İşe kendini
adayanlar yaptıkları işe anlam yükleyen, güven duygusuna sahip, işine kendini
veren, şevkli çalışan ve işinden gurur duyan ve kendini işletmenin önemli bir
parçası olarak gören kişilerdir(Antonison, 2010). Adanmışlık üç boyutta ele
alınmaktadır. Bunlar, duygusal, bilişsel ve fiziksel adanmışlıktır. Karar verme
konusunun işe adanmışlık ile ilişkili olarak incelendiği bu çalışmanın temel
amacı, karar verme tarzlarının adanmışlık davranışlarını etkileyip
etkilemediğini belirlemektir. Düzce Üniversitesi İşletme Fakültesinde görev
yapan akademisyenlerin tam sayım yöntemi ile örnekleme dahil edildiği çalışmada
nicel araştırma yöntemlerinden anket tekniği ile veriler toplanmıştır. Karar
verme tiplerinin örneklemde hangi ağırlıkta ortaya çıktığının ve adanmışlık
davranışının en çok hangi boyutta var olduğunun belirlenmesi ve yine karar
verme ve adanmışlık davranışlarının demografik faktörler göre değişim gösterip
göstermediğinin belirlenmesi de diğer bir çalışma amacıdır. Araştırma sonucunda
elde edilecek bulgular özellikle yöneticiler açısından önem taşımaktadır. İşe
alımda, terfilerde veya yer değiştirmelerde kullanılabilecek bir kriter olarak
karar verme tarzları işine kendini adayan çalışanlara sahip olmayı
getirebilecektir. İşletmelerin işine kendini adamış ve işi ile bütünleşmiş
çalışanlara sahip olması uzun vadede işletme performansını artırıcı en önemli
faktördür. Bu açıdan işe adanmaya dikkat çekilerek yönetimsel faaliyetlerde bu
konunun üzerinde durmanın önemi bir kez daha vurgulanmış olacaktır.
Araştırmanın sonucunda karar verme tarzlarının adanmışlık ile pozitif ve
negatif yönlü ilişkisinin olduğu görülmüştür.

Keywords

Karar, Karar Türleri, Adanmışlık

References

• Bakker, A. B. ve Leiter, M. P. (2010). "Where to go from here? Integration and future research on work engagement". Work engagement: A Handbook Of Essential Theory And Research: 181-196.
• Bakker, A. B. ve Albrecht, S. L. ve Leiter, M. P.(2011). Key questions regarding work engagement. European Journal of Work And Organizational Psychology, 20(1), 4-28.
• Bal, E. A. (2009). Bir pozitif psikoloji kavramı olarak işe gönülden adanma ve insan kaynakları açısından önemi. 17.Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Eskişehir. 546-552
• Bayram Sarıkaya, B.(2016). Otizmli çocuklarla çalışan öğretmenlerin işe adanmışlık, çocuk sevme ve empati eğilimleri arasındaki ilişki(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı Klinik Psikoloji Bilim Dalı, İstanbul.
• Bergland, B. W. (1974). Career planning: The use of sequential evaluated experience. Vocational Guidance and Human Development. Boston: Houghton Mifflin.Cemalcılar, İ. Bayar, D. Askun, İ. Özalp, Ş. (1975). İşletmecilik bilgisi, 2. Baskı Eskişehir Yayın No: 122, Kalite Matbaası, Ankara.
• Çolakkadıoğlu, O. (2003). Ergenlerde karar verme ölçeğinin uyarlanma çalışması( Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri A.B.D. Adana.
• Çolakkadıoğlu, O. (2013). Ergenlerde karar verme ölçeğinin ortaöğretim öğrencileri için geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 387-403.
• Deniz, M. E. (2004). Üniversite öğrencilerinin karar vermede öz saygı karar verme stilleri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(15), 23-35.
• Doğan, T., Kürüm, A. ve Kazaka, M. (2014). Kişilik özelliklerinin erteleme davranışını yordayıcılığı. Başkent Unıversity Journal of Educaiıon, 1(1), 1-8.
• Esen, E. (2011). Çalışanların örgüte cezbolması. Marmara üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi , 377 390.
• Girgin, V., ve Kocabıyık, A. (2003). " Kazaya yatkınlık" Tanımı yapılabilir mi?" Riskli sürücüler kimlerdir? Düşünen Adam, 16(1), 35-38.
• Güçray, S. S. (2016). Bazı kişisel değişkenler, algılanan sosyal destek ve atılganlığın karar verme stilleri ile ilişkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(9).
• Güçray, S. S.(2005). A study of the decision- making behaviours of turkish adolescents. Pastoral Care. March, 34-44.
• Gürçay, S. S. (1998). Aile ve arkadaşlardan algılanan sosyal destek bireylerarası ilişkilerde yeterlik ve karar verme ilişkileri. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(9), 7-16. Gürüz, D. Ve Gürel, E.(2006). Yönetim ve organizasyon. Nobel Yayınevi, İstanbul, s. 322
• İnce, A. R. (2016). Algılanan örgütsel desteğin işe adanmışlık üzerindeki etkisinde yönetici desteğinin aracılık rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(57).
• Kahn, William A.(1990). Psychological conditions of personal engagement and disengagement at work, Academy of Management Journal, Cilt 33, Sayı 4,ss.694-700
• Katman, M. (2017). Meslek Yüksekokulu’nda Öğrenim Gören Öğrencilerin Öğrenilmiş Güçlülük Düzeyleri İle Karar Verme Stillerinin İncelenmesi(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Kuzgun, Y. (1992). Karar stratejileri ölçeği: geliştirilmesi ve standardizasyonu. VII. Ulusal psikoloji kongresi bilimsel çalışmaları. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Kuzgun, Y.(2005). Karar stratejileri ölçeği. Ankara, Nobel Yayın Dağıtım, 7-28.
• Luthans, F. Ve Peterson, Suzanne J.(2002). Employee engagement and manager self- efficacy, Journal Of Management Development, Cilt 25, Sayı 5, s.377
• Macey, William H. ve Schneider, Benjamin. (2008). “The meaning of employee engagement.” Industrial and organizational psychology 1 (1): 3-30.
• Mann, L., Hormonİ, R., Power, C. (1989). Adolescent decision making: The development of competence. Journal of Adolescence, 12, 265 - 278.
• May, Douglas R., Gilson, Richard L. ve Harter, Lynn M. (2004). “The psychological conditions of meaningfulness. Safety and availability and the engagement of the human spirit at work.” Journal Of Occupational And Organizational Psychology, 77 (1): 11-37.
• Mintzberg, H., Raisinghani, D., & Theoret, A. (1976). The structure of" unstructured" decision processes. Administrative Science Quarterly, 246-275.
• Nas, S. (2006). Gemi operasyonlarının yönetiminde kaptanın bireysel karar verme süreci analizi ve bütünleşik bir model uygulaması(Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Olivier, A. ve Rothmann, S. (2007). "Antecedents of work engagement in a multinational oil company". Journal of Industrial Psychology, 33 (3): 49-56.
• Ölçüm, D. (2015). Okul yöneticilerinin karar verme stillerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi),Sakarya Üniversitesi Eğitim bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Sakarya.
• Öngöre Ö. (2013). İşle bütünleşme ölçeği Türkçe formunun güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Kastamonu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, ss.50.
• Rich, B. L. (2006). Job engagement: Construct validation and relationships with job satisfaction, job involvement, and intrinsic motivation (Doctoral Dissertation, University Of Florida).197
• Rich, B. L., Lepine, J. A., ve Crawford, E. R. (2010). Job engagement: Antecedents and effects on job performance. Academy of Management Journal , 617-635.
• Salanova, M., ve Schaufeli, W. B. (2008). A cross-national study of work engagement as a mediator between job resources and proactive behaviour. The International Journal of Human Resource Management, 19(1), 116-131.
• Sardoğan, M. E., Karahan, T. F. ve Kaygusuz, C. (2006). Üniversite öğrencilerinin kullandıkları kararsızlık stratejilerinin problem çözme becerisi, cinsiyet, sınıf düzeyi ve fakülte türüne göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 78-97.
• Schaufeli, Wilmar B. Ve Bakker, A.(2003). Utrect work engagement scale, Preliminary Manual Version, Sayı 1, ss.4-5
• Scott, S. G., & Bruce, R. A. (1995). Decision-making style: The development and assessment of a new measure. Educational and psychological measurement, 55(5), 818-831.Sinangil, H. K. (1993). Yönetici adaylarında karar verme ile kaygı ilişkileri. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını, 171-177.
• Syagga, L. (2012). Intuitive cognitive style and biases in decision making (Doctoral Dissertation, Eastern Mediterranean University (EMU)).
• Tasdelen, A. (2002). Öğretmen adaylarının farklı psiko sosyal degiskenlere göre karar verme stilleri(Yayımlanmamıs Doktora Tezi. Egitim Bilimleri Enstitüsü D.E.U.B.E.F). İzmir.
• Tekin, Ö.A. ve Ehtiyar, V.R. (2010). Yönetimde karar verme: Batı Antalya bölgesindeki beş yıldızlı otellerde çalışan farklı departman yöneticilerinin karar verme stilleri üzerine bir araştırma. Journal Of Yaşar University, 20(5), 3394‐3414.
• Tosun, K. (1992). İşletme yönetimi. Ankara: Savaş Yayınları. s.161
• Üngüren, E. (2011). Psikobiyolojik kişilik kuramı ekseninde yöneticilerin kişilik özellikleri, karar verme stilleri ve örgütsel sonuçlara yansımaları(Yayımlanmamış Doktora Tezi), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Yaşlıoğlu, M.M. (2007). Karar verme sürecinde eğilimler ve bir araştırma(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.