Divriği (Sivas) İlçesi ile Yakın Çevresinin İklimsel Özellikleri ve Trend Analizi

Year 2025, Volume: 24 Issue: 1, 148 - 169, 29.01.2025

Fatih Kartal

https://doi.org/10.17755/esosder.1510387

Abstract

Geçmişten günümüze kadar insanoğlu bulunduğu alandaki yaşamsal faaliyetlerini doğal unsurlara bağlı olarak sürdürmektedir. Bu doğal unsurlardan biriside fiziki coğrafyanın konusunu oluşturan klimatik özelliklerdir. Çalışma, bu bağlamda Divriği ilçesinin klimatik parametrelerini uzun periyotlarda açıklamak ve sıcaklık ile yağış trendlerini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Araştırmada MGM (Meteoroloji Genel Müdürlüğü)’den alınan Divriği (1960-2022) ve çevresinin iklim verilerinden yararlanılmıştır. Saha haritalarının hazırlanmasında CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri)’de kullanılan ArcGIS 10.4.1 programından faydalanılmış olup tablo ve şekiller Microsoft Word ve Excel aracılığıyla oluşturulmuştur. Çalışmanın trend analizi için Mann-Kendall ve Spearman's Rho testi gibi iki önemli trend yöntemi kullanılmıştır. Divriği’nin iklim tipi Erinç yöntemine göre; yaz mevsiminde kuraklığı fazla olan yarı nemli iklim iken Thornthwaite göre yarı kurak-nemli, orta sıcaklıkta (Mezotermal) bir iklimdir. Sonuç olarak trend analizleri küresel iklim değişimleri açısından Divriği ilçesinde de uzun vadede sıcaklık artışlarını ve yağış azalmalarını işaret etmektedir. Bu veriler doğrultusunda sahada yapılacak olan doğru planlamalar hem yöre ve ülke ekonomisine katkı sağlayacağı hem de ekolojik anlamda iklimle ilgili çevre sorunlarını azaltacağı düşünülmektedir.

Keywords

İklim Elemanları, Sivas İli, Divriği İlçesi, Trend Analizi.

Climatic Characteristics and Trend Analysis of Divriği (Sivas) District and Its Near Environment

Abstract

From the past to the present, human beings continue their vital activities in the area where they live depending on natural elements. One of these natural elements is the climatic features that constitute the subject of physical geography. In this context, the study was conducted to explain the climatic parameters of Divriği district in long periods and to reveal the temperature and precipitation trends. In the study, climate data of Divriği (1960-2022) and its surroundings obtained from MGM (General Directorate of Meteorology) were utilized. ArcGIS 10.4.1 program used in GIS (Geographic Information Systems) was used in the preparation of field maps and tables and figures were created using Microsoft Word and Excel. Two important trend methods such as Mann-Kendall and Spearman's Rho test were used for trend analysis of the study. According to the Erinç method, Divriği's climate type is a semi-humid climate with high aridity in the summer season, while according to Thornthwaite, it is a semi-arid-humid, medium-temperature (mesothermal) climate. As a result, trend analyses indicate long-term temperature increases and precipitation decreases in Divriği in terms of global climate changes. In line with these data, it is thought that the correct planning to be made in the field will both contribute to the local and national economy and reduce climate-related environmental problems in ecological terms.

Keywords

Climate Elements, Sivas Province, Divriği District

References

• KAYNAKÇA Ackerman, S. A. V & Knox, JA. (2015). Meteoroloji atmosferimizi anlamak, Çeviri Ed. Mikdat Kadıooğlu -Sedef Çakır, Nobel Yayınları, Ankara.
• Ahrens, C. D. (1994). Meteorology today an introduction to weather, climate, and the environment,fifth edition, West Publishing Company.
• Akbulut, G. (2004). Divriği ilçesi’nin coğrafyası, Doktora Tezi, Atatürk üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, , Erzurum.
• Ardel, A., Kurter, A., & Dönmez, Y. (1969). Klimatoloji tatbikatı. İstanbul Üniversitesi.
• Atalay, İ. (2010). Uygulamalı klimatoloji, Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri, İzmir. Atalay, İ. & Mortan, K. (2017). Türkiye’nin bölgesel coğrafyası, İnkılap Yayınevi, İstanbul.
• Bilewu, S. O. (2015). Selection of an appropriate ınterpolation method for rainfall data ın central Nigeria. Ethiopian Journal of Environmental Studies and Management 8(4).
• Coşkun, M. (2003). Coğrafya öğretiminde nem konusundaki kavram yanlışlıkları ve giderilmesine yönelik öneriler. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3).
• Coşkun, M. (2019). İklim değişiklikleri ve küresel ısınma,12. bölüm yer bilimi kitabı, Ed. Mete Alim-Serkan Doğanay, Pegem Akademi, Ankara.
• Coşkun, S. (2020a). Tuz Gölü-Konya Kapalı Havzaları’nda ortalama sıcaklık, yağış ve akım verilerinin trend analizi. A. Balcıoğulları (Eds.), Coğrafya Araştırmaları, (pp. 1-13). Akademisyen.
• Coşkun, S. (2020b). Trend Analysis of Mean Temperatures Data in Van Lake Closed Basin, Turkey. A. Balcıoğulları (Eds.), Current Studies in Social Sciences, (pp..43-51). Akademisyen.
• Coşkun, S. (2020c). Tuz Gölü-Konya Kapalı Havzalarının yaz mevsimi ortalama sıcaklık, yağış, buharlaşma ve akım verilerindeki değişimlerin karşılaştırmalı trend analizi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (SOBİDER), 7 (46),123-138. https://doi.org/10.29228/SOBIDER.43355
• Coşkun, S. (2020d). Van Gölü Kapalı Havzasında yağışların trend analizi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 8(2), 521-532. https://doi.org/10.21923/jesd.685420
• Coşkun, S. (2020e). Göller Yöresinde sıcaklık, yağış ve akım değerlerinde meydana gelen eğilimler (Akdeniz Bölgesi-Türkiye). International Social Sciences Studies Journal, (e-ISSN:2587-1587) 6 (66),3142-3155. https://doi.org/10.26449/sssj.2488
• Coşkun, S. (2020f). Aras-Kura Kapalı Havzasının ortalama sıcaklık, yağış ve akım verilerinin trend analizi (Türkiye). Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 30 (2), 29-42. https://doi.org/10.18069/firatsbed.713550
• Coşkun, S. (2020g). Akarçay Kapalı Havzası’nın yaz mevsiminde buharlaşma ve akım verilerinin trend analizi. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science, 7 (47) 162-177. https://doi.org/10.29228/SOBIDER.45362
• Coşkun, S. (2020h). Akarçay Kapalı Havzasının ortalama sıcaklık ve yağış verilerinin eğilim analizi (Afyonkarahisar-Türkiye). Jass Studies-The Journal of Academic Social Science Studies, 81, 533-547. https://doi.org/10.29228/JASSS.44156
• Çolak, H.E. & Memişoğlu, T. (2021). Thornthwaite iklim sınıflandırma yöntemine göre Karadeniz Bölgesi iklim sınır haritasının CBS ile üretilmesi Geomatik Dergisi 6(1); 31-43
• Dabanlı, İ. (2017). Türkiye'de iklim değişikliğinin yağış-sıcaklığa etkisi ve kuraklık analizi: Akarçay örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Demir, İ., Kılıç, G., Coşkun, M. & Sümer, U. M. (2008). Türkiye’de maksimum, minimum ve ortalama hava sıcaklıkları ile yağış dizilerinde gözlenen değişiklikler ve eğilimler. TMMOB İklim Değişimi Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 69-84. TMMOB adına TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası, 13- 14 Mart 2008, Ankara.
• Dönmez, Y. (1990). Umumî klimatoloji ve iklim çalışması. İstanbul Üniversitesi Basımevi ve Film Merkezi, İstanbul.
• Emek, M.F. (2014). Doğu Anadolu Bölgesi yıllık ve aylık toplam yağışların trend analizi, Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Erinç, S. (1996). Klimatoloji ve metodları, Alfa Basım Yayım, İstanbul.
• Erlat, E. (2013). İklim sistemi ve iklim değişmeleri, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
• Erol, O. (1999). Genel klimatoloji, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Garipağaoğlu, N. (2003). Sivas’ın fiziki coğrafya şartlarının hava kirliliği üzerine etkileri, Cumhuriyet'in 80. Yılında Sivas Sempozyumu (15-17 Mayıs 2003) Bildirileri, 253-269, Sivas.
• Karakuş, C. B., & Güler, Ü. A. (2022). Mann-Kendall trend analizi ile Sivas ilindeki sıcaklık ve yağış trendlerinin belirlenmesi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11(3), 534-544. https://doi.org/10.28948/ngumuh.1104140
• Kartal, F. (2022). Hafik, Zara ve İmranlı (Sivas) çevresinde jips ekolojisi, Doktora Tezi. Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Karabük
• Kartal, F. (2024). Sivas ilinin ortalama sıcaklık ile toplam yağış verilerinin trend analizi ve ssp ile 2100 yılı modellemesi. EKEV Akademi Dergisi, (98), 111-123.
• Keskin, M. E., Çakto, İ., Çetin, V., & Bektaş, O. (2018). Doğu Anadolu Bölgesi sıcaklık ve yağış trend analizi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6(2), 294-300. https://doi.org/10.21923/jesd.397353
• Kızılelma, Y., Çelik, M. A., & Karabulut, M. (2015). İç Anadolu Bölgesinde sıcaklık ve yağışların trend analizi. Türk Coğrafya Dergisi, 64, 1‐10. https://doi.org/10.17211/tcd.90494
• Koçman, A. (1993). Türkiye iklimi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir.
• MGM, (2022). MGM (Meteoroloji Genel Müdürlüğü) Yayımlanmış Rasat Verileri.
• Olivere. J.E. & Hidore J.J. (2002). Climatology (An Atmospheric Science). Upper Saddle River, New Jersey. Polat, P. & Sunkar, M. (2017). Rize’nin iklim özellikleri ve Rize çevresinde uzun dönem sıcaklık ve yağış verilerinin trend analizi, F.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 27, (1), 1-23, Elazığ.
• Sunkar, M. (2006). Kangal Havzası’nın (Sivas) jeomorfolojisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Sunkar, M., Tonbul, S., & Özdemir, M.A., (2008). Çaltı Çayı Yukarı Havzası’nın (Kangal doğusu) jeomorfolojisi, Coğrafi Bilimler Dergisi, 2008, 6 (2), 141-158.
• Şahin, İ. F. (2011). Coğrafi Faktörlerin Az Gelişmişlik Üzerine Etkileri ve Refahiye (Erzincan) Örneği. Doğu Coğrafya Dergisi, 16(25), 45-66.
• Taştan, M. (2019). Nesnelerin interneti tabanlı akıllı sulama ve uzaktan izleme sistemi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (15), 229-236.
• Tayanç, M., Karaca, M. & Yenigün, O. (1997). Annual and seasonal air temperature trend patterns of climate change and urbanization effects in relation to air pollutants in Turkey, Journal of Geophysical Research, (102), 1909-1919.
• Türkeş, M., Sümer, U. M. & Demir, İ. (2002). Re-evaluation of trends and changes in mean, maximum and minimum temperatures of Turkey for the period 1929-1999. International Journal of Climatology (22), 947-977.
• Türkeş, M. (2008). Küresel iklim değişikliği nedir? Temel kavramlar, nedenleri, gözlenen ve öngörülen değişiklikler. İklim Değişikliği ve Çevre, 1(1), 26-37.
• Türkeş, M. (2010). Klimatoloji ve meteoroloji. Kriter Yayınevi, İstanbul.
• Türkeş, M. & Altan, G. (2011). Tödürge gölü sulak alanı (Sivas) yöresinin hidroklimatoloji ve iklim değişimleri açısından incelenmesi, II. Türkiye Sulak Alanlar Kongresi, 22-24 Haziran 2011, Kırşehir / Türkiye.
• Ünal, Ç. (2006). Tokat’ın iklim özellikleri. GOP Üniversitesi, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 171-197.
• Yalçın, G., Demircan, M., Ulupınar, Y. & Bulut, E. (2005). Klimatoloji, DMİ yayınları, Ankara.