Jeopolitik ve Göç: Türkiye’nin Jeopolitiği ve Suriyeliler Bağlamında Transit Ülke Durumu

Year 2025, Volume: 24 Issue: 2, 1003 - 1017

Aslihan Igdır Akaras

https://doi.org/10.17755/esosder.1537489

Abstract

Türkiye’nin jeopolitik konumu, bölgesel ve uluslararası ilişkilerini belirleyen en önemli faktörlerden birisidir. Jeopolitik konumu, Türkiye’nin dış politikasında jeopolitik kodlar üretmesini kaçınılmaz kılmıştır. Türkiye’yi bulunduğu coğrafi konum sebebiyle etkileyen önemli durumlardan birisi de göç olgusudur. Türkiye tarih boyunca hem kitlesel göç hareketleri hem de sığınma hareketlerinden önemli ölçüde etkilenmiştir. Göç bağlamında bu durum Türkiye’yi hem göç eden kişiler hem de göç alan ülkeler açısından önemli bir konuma sokmaktadır. Çünkü bir kısım göçmenler açısından Türkiye hedef ülke olarak görülürken, konumu gereği bir kısım göç etmek isteyen insanlar için de transit ülke olarak kullanılmak istenmektedir. Asya ve Avrupa kıtaları arasında yer almasının yanı sıra bölgesel çatışmaların yaşandığı coğrafyada yer alması Türkiye’yi bu çatışmalardan kaçmak isteyen insanlar için cazibe merkezi haline getirmektedir. Bu anlamda Türkiye’yi en çok etkileyen mülteci hareketi Suriyelilerin gerçekleştirdikleri kitlesel göç hareketidir. 2011 yılında başlayan Suriye iç savaşı hem Avrupa hem de Türkiye’ye yönelik kitlesel göç hareketlerinin gerçekleşmesine neden olmuştur. Türkiye, savaştan kaçan Suriyelilere kapılarını açmış ve geçici koruma statüsü vermiştir. Ancak zamanla ülkeye giren Suriyelilerin sayısını artması ve Avrupa ülkelerinin tüm sorumluluğu Türkiye’ye yüklemesi ülkede siyasi, ekonomik ve toplumsal anlamda bu göç meselesinin tartışılmasına neden olmaktadır. Çalışmada Türkiye’nin jeopolitik konumu ve göç ilişkisinin önemi, Suriyeli mülteci hareketi bağlamında incelenerek ortaya konmaya çalışılmıştır.

Keywords

Jeopolitik Konum, Göç, Suriye Savaşı, Suriyeliler

Geopolitics And Migration: Türkiye's Geopolitics and Transit Country Status in The Context of Syrians

Abstract

References

• Ametbek, D. (2017), İran Dış Polı̇tı̇kasının Jeopolı̇tı̇k Kodları, Ankasam Yayınları, Ankara.
• Aydin, M. (2004). Turkish Foreign Policy: Framework and Analysis. Ankara: Center For Strategic Research.
• Babahanoğlu, V. (2022), 21. Yüzyılda Jeopolitik Dönüşümler ve Türkiye, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü̈, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Bağcı, H. ve Anlar Doğanlar, A. (2009). Changing Geopolitics And Turkish Foreign Policy, Annales Universitatis Mariae Curie-Sk3odowskaSectio K, Politologia, VOL. XVI, SSRN: https://ssrn.com/ abstract=2719515.
• Bayır, D. ve Aksu, F. (2020). Açık Kapı Politikasından Güvenlik Tehdidine Türkiye’de Suriyeli Sığınmacılar Olgusu. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 8(2), 324-356.
• Gören, K. B. B. (2019). Çokkültürlülük Bağlamında Türkiye’nin Göç Politikası. Güvenlik Çalışmaları Dergisi, 21(1), 3-19.
• Çınar, M. (2022). Coğrafya Eğitimi ve Politik Okuryazarlık, İKSAD Publishing Hause.
• Doğan, M. ve Sertkaya Doğan, Ö. (2022). Türkiye’nin Jeopolitiği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 5(2), 320-339.
• Erşen, E. (2013). The Evolution of ‘Eurasia’as a Geopolitical Concept in Post–Cold War Turkey. Geopolitics, 18(1), 24-44.
• Flint, C. (2006). Introduction to Geopolitics, London and New York, Routledge.
• Hacısalihoğlu, Y. (2006). Kuramsal ve Kavramsal Bir Çözülme: Mekan-Güç-Çatışma Ve Jeopolitik. Türk Coğrafya Dergisi, (47), 1-14.
• Harunoğulları, M. (2021). ABD ve Rusya’nın Suriye İç Savaşına Müdahalelerinin Jeopolitik Yaklaşımları, Ortadoğu ve Göç̧, 11(1). ss. 43-84.
• Havan, C. (2023). Cumhuriyetin 100. Yılında Geçmişten Günümüze Türkiye’nin Geri Kabul Anlaşmaları ve Düzensiz Göçmenler Üzerine Etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(Özel Sayı), 93-116. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638, (01.02.2024).
• https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/YillikGocRaporlari/2016_yiik_goc_raporu_haziran.pdf (20.07.2023). https://www.mfa.gov.tr/suriye-siyasi-gorunumu.tr.mfa (01.02.2024).
• İçduygu, A. (2017). Türkiye’deki Suriyeli Sığınmacılar: “Siyasallaşan” Bir Sürecin Analizi. Toplum ve Bilim, 140, 27-41.
• İlhan, S. (2002). “Jeopolitik Kavramı ve Unsurları”, Avrasya Dosyası, Cilt: 8, Sayı: 4.
• Kaya, F. (2017). “Coğrafi Potansiyelleri Temelinde Türkiye Jeopolitiği ve Dünya Siyasetindeki Yeri”, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2, 1-14.
• Kazel, E. ve Bayartan, M. (2021). Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye'nin Sınır Güvenliği: Batı Kara Sınırları. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 201-219.
• Keküllüoğlu, U. C. ve Valiyeva, K. (2022). Klasik Jeopolitik Teorilerin Perspektifinden Türkiye’nin Jeopolitik İzdüşümü. Working Paper Series Dergisi, 3(3), 42-62.
• Kocakenar, M. (2020). “Amerikan Dış Politikasında Jeopolitik Teoriler ve Pratikler”, https://tasam.org/Files/Icerik/File/amerikan_d%C4%B1%C5%9F_politikas%C4%B1nda_jeopolitik_teoriler_ve_pratikler.pdf_bbb8f41e-d1bd-47e0-9202-38be4882d7b8.pdf, (20.07.2023).
• Mackinder, H. J. (1904). The geographical pivot of history. The Geographical Journal, 23(4), 421-437.
• Nas, Ç. (2015). Türkiye-AB İlişkilerinde Geri Kabul ve Vize Serbestliği: Hareketliliğin yönetimi. Marmara Üniversitesi Avrupa Araştırmaları Enstitüsü Avrupa Araştırmaları Dergisi, 23(2), 169-186.
• Özcan, A. S. (2018). Çokkültürlülük Bağlamında Türkiye’nin Suriyeli Öğrencilere Yönelik Eğitim Politikası. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 17-29.
• Özey, R. (2021). Türkiye’nin Jeopolitiği, Değişimler ve Öncelikler, Pegem Akademi, 3. Baskı, Ankara.
• Özey, R. (2017). Mackı̇nder’ı̇n Heartland Teorı̇sı̇’nı̇n Düşündürdüklerı̇, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 35, ss : 95-100, ISSN: 1303-2429, E-ISSN: 2147-7825.
• Süleymanoğlu, B. (2022). Türkiye’nin Ulusal Güvenliğine Suriyeli Sığınmacıların Etkisi. Tam Metin Bildiri Kitabı, 133-155.
• Şimşek, D. (2017). Göç Politikaları ve İnsan Güvenliği: Türkiye’deki Suriyeliler Örneği. Toplum ve Bilim, 140, 11-26.
• Şişman, Y. ve Balun, B. (2020). Transit Göç ve Türkiye. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 61-79.
• Sert, D. ve Yıldız, U. (2017). Göçün Jeopolitiği ve Türkiye'nin Coğrafi Kısıtlaması Üzerine Farklı Bir Yorum. Toplum ve Bilim, 140, 93-105.
• Yılmaz, S. (2012). Jeopolitik ve Jeostrateji. Özdağ, Ü. (Ed.), 21.