Mistisizm ve Müzik İlişkisinde Müzik Sanatı: Sırra Ermenin Sanatında Müzik

Year 2025, Volume: 24 Issue: 2, 1018 - 1030

Fulya Soylu Bağçeci

https://doi.org/10.17755/esosder.1558012

Abstract

Geçmişten bugüne izlerine pek çok inanç sisteminde rastlayabileceğimiz mistisizm ve müzik ilişkisi, ritüellerle belirginlik kazanan ve mistik konular ile anlamlandırılan bir müzik görüşü meydana getirmiş ve genel anlamıyla bu görüş müziğin araç vasfı taşıdığı bir çerçeve ile sınırlandırılmıştır. İnanç sistemlerinde örtülü ve sırlı bir niteliğe bürünen bilgi kendini ritüelik uygulamalar içerisinde sembolik bir biçimde var eder. Bilgiye ve bilgeliğe erişmek için bir yol haritası sunan mistisizm ve müzik ilişkisi teolojik, sanatsal ve felsefik bir mozaiği muhtevasında barındırır. Anlaşılacağı üzere bu mozaiği meydana getiren her bir unsur bütünsel yapıyı meydana getiren önemli bir öğedir. Çalışmada müziği sadece bir araç olarak görmek argümanı felsefi, teolojik ve sanatsal bir akademik yazın baz alınarak metafiziksel bir içerikle sorgulanmıştır. Çalışmaya konu olan alanlar ve disiplinlerarası çalışmalar taranmış, veriler ise metafiziksel bir bakış açısıyla, felsefe, sanat ve teolojinin kökenindeki özdeşliklere odaklanılarak sınıflandırılmıştır. Bu doğrultuda gerek müzik sanatının gerek felsefe ve teolojik konuların birbirleriyle örtüşen metafiziksel fikri zemini üzerinden inanç ve müzik ilişkisi yorumlanmıştır. Sonuç olarak bütün bu alanlara kaynak olan en temeldeki teolojik, sanatsal ve filozofik düşüncelerin aynı problemler, aynı konular ve varoluş meselelerinden beslendiği bir birikim bu makalede sunulmuştur.

Keywords

mistisizm, müzik, metafizik, inanç ve müzik

Art of Music in Relationship Between Mysticism and Music: Music in Art of Spiritual Enlightenment

Abstract

References

• Albayrak, H. H. (2022). Müzikte Zaman Bilincine Giriş. Kadim Akademi SBD, C. 6/2, s. 105-110. doi: 10.55805/kadimsbd.1180791
• Allen, D. (2000). Dinî Tecrübenin Fenomenolojik Tahlili. C. Tacou (Haz.), (çev. H. Köser), Din ve fenomenoloji (63-84) içinde. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Arslan, A. (2007). İlkçağ Felsefe Tarihi 3, 1. Basım. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Baltacı, A. ve Okumuş, E. (2021). Sistematik Din Sosyolojisi ve Max Weber. Journal of Analytic Divinity, 5(2), 11-30. doi: https://doi.org/10.46595/jad.861983
• Bauman, Z. (2016). Cemaatler, 1. Basım. Çeviren. Nurdan Soysal, 1.Basım. İstanbul: Say Yayınları.
• Çetinkaya, Y. (1995). İhvan-ı Safa’da Müzik Düşüncesi. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Çetinkaya, Y. (2016). Müziği Düşünmek, 1. Basım. İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Çınar, A. (2004). Paul Tillich’de Din Sembol İlişkisi, Uludağ üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Din Felsefesi Bilim Dalı Doktora Tezi.
• Durkheim, E. (1995). The Elementary Forms Of The Religious Life, Translation and Introduction copyright © 1995 by Karen E. Fields, New York: The Free Press A Division of Simon & Schuster Inc. Erişim adresi: https://monoskop.org/images/a/a2/Durkheim_Emile_The_Elementary_Forms_of_Religious_life_1995.pdf (Erişim Tarihi: 30.09.2024)
• Eliade, M. (1994). Ebedi Dönüş Mitosu, 1. Basım. Çeviren. Ümit Altuğ, Ankara: İmge Kitabevi.
• Eliade, M. (2003). Dinler Tarihine Giriş, 1. Basım. Çeviren. Lale Arslan, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Eliade, M. (2017). Mitler, Rüyalar ve Gizemler Çağdaş İnançlar ve Arkaik Gerçeklik Arasındaki Karşılaşmalar. Çeviren. Cem Soydemir, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Ersay Yüksel, A. (2023). Din ve Sanat. Aycan, İ. Gözeler, E. Yazar, N. (Ed.), Cumhuriyetin 100. yılında Türkiye’de dinî hayat. (ss. 189-212). Ankara: Ankara Ünivesitesi Basımevi.
• Erzurumlu, K. (2015). Geçmişten Günümüze Mistisizm ve Tasavvuf. İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları.
• Grolman, A. V. (1993). Musiki ve İnsan Ruhu. Çeviren. Selahattin Batu, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Günerigök, M. (2019). Cemaat Sosyolojisi: Bir Kavramın Tarihsel Serüveni. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(5), 287-297. doi: https://doi.org/10.18506/anemon.533994
• Güray, C. (2010). Sema’dan Semah’a Bir Sonsuz Devir. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (56), 119-152. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2580416 (Erişim Tarihi: 30.09.2024)
• Güray, C. (2018). Devirsel İbadet Modelleri Olarak Semah-Semâ Uygulamalarının Tarihsel Kökenleri. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (87), 23-48. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2580859 (Erişim Tarihi: 30.09.2024)
• Hançeroğlu, O. (2007). Düşünce Tarihi. Eriş Yayınları.
• Hegel, G. W. F. (2012). Estetik-Güzel Sanatlar Üzerine Dersler I, 2. Basım. Çevirenler: Taylan Altuğ, Hakkı Hünler, İstanbul: Payel Yayınevi.
• Hegel, G. W. F. (2016). Din Felsefesi Dersleri, 1. Basım. Çeviren. Doğan Naci Kadıoğlu, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• İbn Sina, (2013). Musiki. Çeviren. Ahmet Hakkı Turabi, İstanbul: Litera Yayıncılık.
• İlyasoğlu, E. (1996). Zaman İçinde Müzik-Başlangıcından Günümüze Örneklerle Batı Müziğinin Evrimi, 4. Basım. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kaval, M. (2015). Mistisizm’in Dili; Sembolizm. Turkish Studies International Periodical For The Languages Literature and History of Turkish or Turkic, 10/6, 555-566. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8160
• Kurt, A. (2008). Sosyolojik Din Tanımları ve Dine Teolojik Bakış Sorunu. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(2), 73-93. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/uluifd/issue/13483/162875 (Erişim Tarihi: 30.09.2024)
• Kuşçu, E. (2011). Kutsal Kavramını Yeniden Düşünmek: Mana Modelinden Düzen Nosyonuna Doğru. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 11(3), 165-186. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/52269 (Erişim Tarihi: 30.09.2024)
• Macit, M. (2012). İbn Sina’da Metafizik ve Meşşai Gelenek. İstanbul: Litera Yayıncılık.
• May, R. (1998). Yaratma Cesareti, 6. Basım. Çeviren. Alper Oysal, İstanbul: Metis Yayınları.
• Nietzsche, F. (2014). Müziğin Ruhundan Tragedyanın Doğuşu, 10. Basım. Çeviren. İsmet Zeki Eyuboğlu, İstanbul: Say Yayınları.
• Sachs, C. (1965). Kısa Dünya Musikisi Tarihi. Çeviren. İlhan Usmanbaş, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Scholem, G. (2020). Dinî Otorite ve Mistisizm. (Çev. Salih Çift), Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 29(1) (2020), 361-378. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1168961 (Erişim Tarihi: 30.09.2024)
• Smart, N. (1982). Tarih Öncesine Ait Dinlerle İlkel Dinler. (Çev. Günay Tümer), A.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. XXV, S. 1, 297-323. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2567570 (Erişim Tarihi: 30.09.2024)
• Soylu Bağçeci, F. (2022). Sufinin Delili: Kozmolojik Delilden Mistik Tecrübe Deliline Kozmik Müziği İşitmek. H. Arapgirlioğlu (Ed.), Güzel sanatlarda araştırma ve değerlendirmeler. (ss. 121-136). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Taşdelen D. ve Yazıcı A. (2018). Estetik ve Sanat Felsefesi. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2574 Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1544. Erişim adresi: https://ets.anadolu.edu.tr/storage/nfs/FEL407U/ebook/FEL407U-12V1S1-6-0-1-SV1-ebook.pdf (Erişim Tarihi: 30.09.2024)
• Tillich, P. (2002). Din Dilinin Doğası. (Çev. Aliye Çınar), Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11(2), 227-236. Erişim adresi: https://acikerisim.uludag.edu.tr/items/5859f4a4-70ae-4191-a63a-6aa7cb52d412 (Erişim Tarihi: 30.09.2024)
• Tönnies, F., & Fındıkoğlu, Z. (1944). Cemaat ve Cemiyet Nazariyesi. Journal of Istanbul University Law Faculty, 9(3-4), 712-748. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/97250 (Erişim Tarihi: 30.09.2024)
• Tunalı, İ. (1998). Estetik, 5. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Uludağ, S. (1992). İslam Açısından Musiki ve Sema, 2. Basım. Bursa: Uludağ Yayınları.
• Weber, M. (2005). Din Sosyolojisine Giriş, (Çev. Mustafa Arslan), Bilimname VIII, 2005/2, 145-163. Erişim adresi: https://isamveri.org/pdfdrg/D02237/2005_8/2005_8_ARSLANM.pdf (Erişim Tarihi: 30.09.2024)
• Yıldırım, M. (2007). Mircea Eliade'de "Kutsal ve Kutsal Zaman" Kavramı. Dini Araştırmalar, 10(28), 59-82. Erişim adresi: https://isamveri.org/pdfdrg/D01949/2007_28/2007_28_YILDIRIMM.pdf (Erişim Tarihi: 30.09.2024)