“SEN OLMASAYDIN FELEKLERİ YARATMAZDIM” HADİS-İ KUDSİSİNİN KLASİK ŞİİRE YANSIMALARI

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 154 - 168, 20.08.2018

Ali Yıldırım

Öz

Kudsi
hadisler Hz. Peygamber tarafından söze getirilen; ancak manası Allah tarafından
ilham edilen sözlerdir. Şüphesiz bu sözler, bir ayet olmamakla birlikte
Allah’ın sözleridir. Edebiyatımızda ve özellikle klasik şiirimizde bu itibarla
yaygın olarak kullanılan bazı hadis-i kudsiler mevcuttur. Özellikle
mutasavvıfların sık sık başvurdukları “Ben gizli bir hazineydim; bilinmeyi
diledim” hadis-i kudsisi oldukça meşhurdur. Yine klasik şiirimizde sık sık
geçen hadis-i kudsilerden birisi de “Levlâke levlâk lemâ halaktü’l-eflâk” (sen
olmasaydın, sen olmasaydın, felekleri yaratmazdım) sözüdür. Hz. Peygamber sevgisi
ve övgüsü, edebiyatımızda müstakil eser veya şiirlerle yapılmakla birlikte
beyitlerin içine serpiştirilmiş ibareler şeklinde de geçmektedir.

Dinî
bakımdan sahihliği çokça tartışılmış olan bu hadis, bütün bunlara rağmen
edebiyatımızda ve özellikle şiirimizde oldukça yaygın olarak kullanılmıştır.
Anlamı itibarıyla değerlendirildiğinde Hz. Peygamber’e olağanüstü bir paye
verilmiş olması, bu hadisin önemini ortaya koymaktadır. Çünkü kendi varlığının
bilinmesi için mevcudatı yaratmayı murat eden Allah, hadise göre varlığı
yaratma sebebi olarak Hz. Peygamber’i işaret etmektedir. Bu paye,
edebiyatımızda yüce bir makam, ulu bir sultanlık olarak telakki edilmiş ve bu ibare
ile genellikle saltanat bildiren kelimeler yan yana getirilmiştir. Kısmî
iktibasla ve “levlâk” kısaltmasıyla geçen hadis daha çok şah, taç, taht, otağ,
hil’at gibi saltanat bildiren kelimelerle terkiplere girmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Hadis-i Kutsi, Yaratma, levlâk, Hz. Peygamber

Kaynakça

• AKSOYAK, İ. Hakkı ve ARSLAN, Mehmet (2018). Haşmet Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları
• ARI, Ahmet (2011). Sâkıb Dede ve Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• AYDEMİR, Yaşar (2018). Ramazan Behiştî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• BAŞPINAR, Fatih (2008). “17. Yüzyıl şairlerinden Beyânî'nin Divanı: İnceleme-Tenkitli Metin” Dr. Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi
• BAYAK, Cemal (2017). Sehâbî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• BİLGİN, Azmi (2017). Ümmî Sinan Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• BİLGİN, Azmi (2017). Nigarî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• BOZ, Erdoğan (2017). Hakikî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• DEMİRCİ, Mehmet (1997). “Hakikat-i Muhammediyye”, T.D.V. İslam Ansiklopedisi, C.15. ss.179-180.
• DEMİREL, Şener (2017). Şehrî (Malatyalı Ali Çelebi) Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• EREN, Abdullah (2017). Mehmed Sıdkî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• ERTEM, Rekin (1995). Şeyhülislâm Yahyâ Divanı, Ankara; Akçağ Yayınları
• GÜLER, Zülfi (2006). “Yunus Emre’nin Nur-ı Muhammedî Anlatımının Türk Yaratılış Destanlarıyla Benzerliği”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Cilt: 16, Sayı: 2, ss. 63-72.
• KAPLAN, Yunus (2012). Fevzî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• KUTLAR, Fatma Sabiha (2017). Arpaemîni-zâde Mustafâ Sâmî Divanı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• OKÇU, Naci (2012). Şeyh Gâlib Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• ÖZYILDIRIM, Ali Emre (1998). Hamdullah Hamdî Divanı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• SAKAOĞLU, Saim ve DUYMAZ, Ali (2002). İslamiyet Öncesi Türk Destanları, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• TAŞ, Hakan (2017). Vahyî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• TATÇI, Mustafa (2014). Yûnus Emre Dîvân-ı İlâhiyât, İstanbul: H Yayınları
• YAŞAR, Akdoğan (2012). Ahmedî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• YILDIRIM, Ahmet (2000). Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları, Ankara: T.D.V. Yayınları.
• YILDIRIM, Ali (2000). “Kâmî’nin Tuhfetü’z-Zevrâ Adlı Mesnevîsi”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.5, ss.81-111
• YILDIRIM, Ali (2009). Kâmî Dîvânı (Edirneli Efendi Çelebi)” Hayatı, Sanatı, Eserleri ve Dîvânının Tenkitli Metni, Ankara: M.E.B Yayınları.