TEVFİK FİKRET'İN ŞİİRLERİNDE GÜNEŞ İMGESİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 3, 1554 - 1570, 28.12.2022

Seher Erdoğan Çeltik

Öz

Tabiat; insanı çevreleyen, saran bir mekândır. İnsanoğlu, hayat sahnesine çıktığı günden beri tabiatla sıkı bir ilişki içerisinde olmuştur. İnsan-tabiat ilişkisi edebî eserlerde de çeşitli şekillerde çokça yer almıştır. Edebiyât-ı Cedîde topluluğuna mensup olan Tevfik Fikret'in şiirlerinde tabiatın bir tablo, bir manzara olarak sık sık karşımıza çıktığı görülür. Fikret'in tablolaşan şiirlerinde güneş imgesi manzaranın bir parçası olarak dikkat çeker.
Tevfik Fikret, Rübâb-ı Şikeste'de güneşi; âfitâb, güneş, hurşit, mihr ve şems gibi eşanlamlı kelimelerle birlikte kullanır. Bu kelimelerle bir anlam ve imaj dünyası oluşturan şair, güneşi kimi zaman reel bir tabiat tablosu içerisinde değerlendirir kimi zaman da ona duygularıyla bakar. Fikret'in şiirlerinde güneş; genellikle hüzün, karamsarlık, ölüm, umut ve mutluluk gibi birbirine zıt duygu durumlarını çağrıştırır. Şair güneş imgesini somut benzetmeler yanında hürriyet gibi soyut kavramların simgesi olarak da kullanır. Gün doğumunun tablolaştırıldığı şiirlerde güneşi bir kadın olarak algılayan şair; gün batışını ölüm, hüzün gibi duygularla ilişkilendirir. Bazen de bereketi sebebiyle, yaşamın kaynağı olarak kabul eder. Tevfik Fikret şiirlerinde güneşi mekânın içindeki görünümü ve algılanışı ile verirken mevsimsel görünümleriyle de ele alır.
Bu çalışmada âfitâb, güneş, hurşit, mihr ve şems gibi eşanlamlarıyla birlikte kullanılan güneş imgesi, Tevfik Fikret'in güneş çevresinde oluşturduğu anlam ve imaj dünyası ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tevfik Fikret, Edebiyât-ı Cedîde, güneş, tabiat, imge

Kaynakça

• Akay, Hasan (1998). Servet-i Fünun Şiir Estetiği. İstanbul: Kitabevi.
• Erdoğan Çeltik, Seher (2022). “Rübâb-ı Şikeste'de Melâl”. Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, S. 30, s.113-135.
• Erdoğan Çeltik, Seher (2022). “Tevfik Fikret'in Kederi”. Turkish Studies- Educational Sciences, S.17, s.523-539.
• Erdoğan Çeltik, Seher (2022). “Tevfik Fikret'in Şiirlerinde Hüzün”. Türklük Bilimi Araştırmaları, S.51, s.101-117.
• Kaplan, Mehmet (1998). Tevfik Fikret. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karabulut, Mustafa (2015). “Tevfik Fikret'in ve Cenap Şahabettin'in Şiirlerinde Melankoli”. Turkish Studies, Volume 10, Issue 2, 507-520.
• Okay, Orhan (1990). Sanat ve Edebiyat Yazıları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Polat, N. Hikmet (2021). Tevfik Fikret Bütün Eserleri Eleştirel Basım. Ankara: Yapı Kredi Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1997). 19'uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.