Vitamin, Mineral Eksikliğine Yaklaşım İlkeleri

Year 2016, Volume: 1 Issue: 1, 14 - 39, 01.02.2019

M. Arif Akşit

Abstract

Vitamin ve mineraller, bir canlının temel metabolizması, büyüme ve gelişmesi için gerekli
elzem maddelerdir. Protein, yağ ve karbonhidratların metabolizması için önemlidirler.
Vitamin ve minerallerden özellikle yağda eriyenlerin fazla verilmesi ile sorunlar oluştuğu
ifade edilmiş ise de, yaşamda temel olan yeterli ve dengeli olarak alınmasıdır. Suda
eriyenlerin fazlasının zararlı olmadığı belirtilse bile, fazla almanın da bir bilimsel temeli,
olguya göre bir gerekçesi olmalıdır.
Birçok bilim dışı, algılara dayalı olarak yayınların olduğu ve bilimsel dayanaktan yoksun,
sadece varsayımlara göre öneriler ve yaklaşımlar yapıldığı göz önüne alındığına bu yazı ile
bir ilkeleşme boyutunun, konunun bilimsel temellerinin vurgulanması amaçlanmıştır.
Her ilaç toksiktir, bunu medikal kullanılabilir yapan hekimlerin ilacı, farmakodinamik,
farmakokinetik ve farmasitik özellikleri ile uygulamalarıdır. Aynı şekilde, şeker, tuz ve su
da bireye özgü kullanılmaz ise dengesiz ve aşırı olur ise zararlı olacaklardır. Bilim bunların
yeterli ve dengeli şekilde getirilmesidir, yoksa genel kavram olarak ele alınması olarak
yorumlanmaz.
Her canlının gereksinimleri temelinde yaklaşımlar farklılık göstermektedir.
a) Tedavi amaçlı olarak yüksek dozun verilmesi. Hekimlerin reçetesi ile verilmesinin
gerektiği ve gıda katkısı olarak değil, ilaç şeklinde preparatların tedavi olarak
verilmesi açık ve nettir. Burada bu eksikliğin neden olduğu da ayrıca sorgulanmalıdır.
b) Destek yaklaşımları. Gereksinimlerin artması, örneğin bazı şartlarda oluşması ile
gebelik ve emzirmede gerekenler mutlaka verilmelidir. Bunların da bilimsel bir
dayanak ve gerekçeleri vardır, algılara göre gebe iki canlıdır gibi yaklaşım
öngörülmemelidir.
c) Günlük mutlaka alınması gereken miktar. Bunların yiyeceklerle alınması genel olarak
ifade edilse de, zamanımızda besin hazırlama sırasında oluşan kayıpların giderilmesi
için, destek vitamin ve mineral katkılarının, özellikle bebek, çocuk ve gebe gibi özel
durumlarda besinlerde olmasına özen gösterilmelidir. Özel yaklaşım yapılmayan besin
hazırlamalar sırasındaki işlemler ile vitamin ve mineral kayıpları nedeniyle yetersiz
boyutta olacağı belirgindir.
d) Yemek hazırlama işlemleri sırasında kayıplar veya biyolojik kullanılmama
durumları belirtilmelidir. İnek sütünde daha yüksek kalsiyum vardır ama anne
sütündeki daha etkin emilir ve faydalıdır gibi. Ispanaktaki demirden yararlanamayız
gibi hususlar bize kapsadığı kavramı değil, faydalanılan boyutun önemini gündeme
getirmektedir.
Bu konuda hekim ve hemşire temelinde hastaya yönelik ötesinde, beslenme konusunda
uzmanlık eğitimi alan diyetisyenler olduğu, bireylere onların önerileri dikkatlerden
kaçmamalıdır.
Outline

Keywords

Vitamin ve mineral eksiklikleri, beslenme, genel sağlık yaklaşımları

References

• Fetal Hayattan Çocukluğa İlk 1000 Gün, Gebe ve Çocuk Beslenmesi Kongresi, Vitamin ve Mineral Eksikliği Çalıştay Raporunun, Genel Kuruldakabulü ile benimsenmiştir. 29 Mart 2014 ANKARA