Review
BibTex RIS Cite

Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Bilim İnsanları Bağlamında İncelenmesi

Year 2022, Volume: 9 Issue: 2, 403 - 429, 29.12.2022
https://doi.org/10.51725/etad.1098860

Abstract

Bu çalışmanın amacı Milli Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulunun 2018 yılında yenilenen “Fen Bilimleri Öğretim” programı doğrultusunda 2021-2022 eğitim-öğretim yılında ortaokul ve imam hatip ortaokulu 5, 6, 7 ve 8. sınıf fen bilimleri dersinde okutulmasına onay verilen 8 adet fen bilimleri ders kitabında bulunan bilim insanlarının analizinin yapılmasıdır. Araştırma ders kitaplarında üniteler ve konular içerisinde yer verilen bilim insanlarının isimlerini, veriliş şeklini (resim, yazı), cinsiyetlerini ve milliyetlerini belirlemeye yöneliktir. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi esas alınarak yapılmıştır. Araştırma sonucunda genellikle ders kitaplarında yer verilen bilim insanlarının isimlerinin gerek kitaplar arasındaki gerekse üniteler ve konular arasındaki dağılımının orantısız olduğu; bilim insanlarının cinsiyetlerinin genelde erkek olduğu; bilim insanlarının ders kitaplarında veriliş biçiminin belirli bir düzen içerisinde bulunmadığı; çoğunluğunun İngiliz, Alman ve Fransız olduğu tespit edilmiştir.

References

  • Abd‐El‐Khalick, F. ve Lederman, N. G. (2000). The influence of history of science courses on students' views of nature of science. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 37(10), 1057-1095. https://doi.org/10.1002/1098-2736(200012)37:10%3C1057::AID-TEA3%3E3.0.CO;2-C.
  • Ağgül Yalçın, F. (2012). Öğretmen adaylarının bilim insanı imajlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 11(3), 611-628.
  • Akdemir, E. ve Atasoy, D. E. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 7. sınıf ders kitabı. Ankara: MEB.
  • Akerson, V. L., Buzzelli, C. A. ve Donnelly, L. A. (2008). Early childhood teachers' views of nature of science: The influence of intellectual levels, cultural values, and explicit reflective teaching. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 45(6), 748-770. https://doi.org/10.1002/tea.20236.
  • Akter, S., Arslan, H. B. ve Şimşek, M. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 5. sınıf ders kitabı. İzmir: MEB.
  • Alpan, G. (2004). Ders kitaplarındaki grafik tasarımının öğrenci başarısına ve derse ilişkin tutumlarına etkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Avraamidou, L. (2013). Prospective elementary teachers' science teaching orientations and experiences that impacted their development. International Journal of Science Education, 35(10), 1698-1724. https://doi.org/10.1080/09500693.2012.708945.
  • Aybek, B., Çetin, A. ve Başarır, F. (2014). Fen ve teknoloji ders kitabının eleştirel düşünme standartları doğrultusunda analiz edilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 313-325.
  • Barman, C. R. (1999). Students’ views about scientists and school science: engaging k-8 teachers in a national study. Journal of Science Teacher Educaiton, 10(1), 43-54.
  • Barman, C. R., Ostlund, K. L., Gatto, C. C. ve Halferty, M. (1997). Fifth grade students’ perceptions about scientists and how they study and use science. In AETS Conference Proceedings, 688-699.
  • Bayram, E. B. (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin bilim insanı imajları ve bu imajların oluşmasında ders kitabı ve öğretmenlerin rolü. Yüksek Lisans Tezi, Bayburt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bayburt.
  • Beardslee, D. C. ve O'Dowd, D. D. (1961). The college-student image of the scientist. Science, 133(3457), 997-1001.
  • Belhan, Ö. ve Şimşek, C. L. (2012). Bilim-fen ve teknoloji kulübünün öğrencilerin fen ve teknoloji okuryazarlığına ve fene yönelik tutumlarına etkisi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 100-120.
  • Binns, I. C. ve Bell, R. L. (2015). Representation of scientific methodology in secondary science textbooks. Science & Education, 24(7), 913-936.
  • Bolat, A. ve Uluçınar Sağır, U. (2020). Altıncı sınıf fen bilimleri ders kitabının bilimin doğası temalarını kapsama bakımından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 54, 361-381.
  • Bowtell, E. (1996). Educational stereotyping: Children's perceptions of scientists: 1990's Style. Australian Primary & Junior Science Journal, 12(1), 104-108.
  • Boylan, C. R., Hill, D. M., Wallace, A. R. ve Wheeler, A. E. (1992). Beyond stereotypes. Science Education, 76, 465-476. https://doi.org/10.1002/sce.3730760502.
  • Brown, K., Grimbeek, P., Parkinson, P. ve Swindell, R. (2004, January). Assessing the scientific literacy of younger students: Moving on from the stereotypes of the Draw-A-Scientist-Test. In Educating: weaving research into practice conference.
  • Brush, S. G. (1989). History of science and science education. Interchange, 20(2), 60-70.
  • Bulduk, Ö. (2014). Fen ve teknoloji dersi 7. sınıf ders kitabı ve öğretmen kılavuz kitabının laboratuvar kullanım tekniği açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Busch, V., Magerl, W., Kern, U., Haas, J., Hajak, G. ve Eichhammer, P. (2012). The effect of deep and slow breathing on pain perception, autonomic activity, and mood processing an experimental study. Pain Medicine, 13(2), 215-228. https:// doi: 10.1111/j.1526-4637.2011.01243.x.
  • Camcı Erdoğan, S. (2013). Gifted and talented students’ images of scientist. Turkish Journal of Giftedness and Education, 3(1), 13-37.
  • Ceyhan, E. ve Yiğit, B. (2003). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anı.
  • Chambers, D. W. (1983). Stereotypic images of the scientist: The Draw-Scientist Test. Science Education, 67(2), 255-265. https://doi.org/10.1002/sce.3730670213.
  • Christidou, V. (2010). Greek students’ images of scientific researchers. Journal of Science Communication, 9(3), 1-12. https://doi: 10.22323/2.09030201.
  • Chua, J. X., Tan, A. L. ve Ramnarain, U. (2019). Representation of NOS aspects across chapters in Singapore grade 9 and 10 biology textbooks: insights for improving NOS representation. Research in Science & Technological Education, 37(3), 259-278. https://doi.org/10.1080/026351 43.2018.1542377.
  • Corbin, J. ve Strauss, A. (2008). Strategies for qualitative data analysis. Basics of qualitative research. Techniques and procedures for developing Grounded Theory. London: Sage.
  • Çoruh, H. (2009). Disiplinlerarası bilim tarihi dersi ve gerekçesi. Tarih Okulu Dergisi, 2010(VII). https://dergipark.org.tr/tr/pub/usakjhs/issue/13544/164010.
  • Demirçalı, S. ve Alkan, B. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 6. sınıf ders kitabı. Ankara: MEB.
  • Demirel, Ö. ve Kıroğlu, K. (2019). Ders kitabı incelemesi. Ankara: Pegem Akademi.
  • Dinçer, S. Ö. ve Yiğit, E. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 6. sınıf ders kitabı. Ankara: Anadol.
  • Doğan, N., Çakıroğlu, J., Bilican, K. ve Çavuş, S. (2009). Bilimin doğası ve öğretimi. Ankara: Pegem.
  • Farland, D. L. (2003). The effect of historical, non-fiction, trade books on third-grade students' perceptions of scientists. Doctoral Dissertation, University of Massachusetts Lowell.
  • Farland-Smith, D., Finson, K., Boone, W. J. ve Yale, M. (2012). An Investigation of media influences on elementary students representations of scientists. Journal of Science Teacher Education, 25(3), 355-366.
  • Finson, K. D. (2002). Drawing a scientist: What do we do and do not know after fifty years of drawings. School Science and Mathematics, 102, 335-345. https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.2002.tb18217.x.
  • Finson, K. D., Beaver, J. B. ve Cramond, B.L. (1995). Development and field tests of a checklist for the draw-a-scientist test. School Science and Mathematics, 95(4), 195-205. https://doi.org/10.1111/j. 1949-8594.1995.tb15762.x
  • Freebody, P. (2003). Qualitative research in education: Interaction and practice. London: Sage.
  • Fung, Y. Y. H. (2002). A Comparative study of primary and secondary school students' images of scientists. Research in Science & Technological Education, 20(2), 199-213. https://doi.org/10.1080/0263514022000030453.
  • Galili, I. (2008). History of Physics as a tool for teaching. Connecting Research in Physics Education with Teacher Education, International Commission on Physics Education. http://web. phys. ksu. edu/icpe/Publications/teach2/index. html.
  • Glesne, C. (2011). Becoming qualitative researchers: An Introduction (4th ed.). Boston, MA: Pearson.
  • Good, R. (1993). Editorial: Science textbook analysis. Journal of Research in Science Teaching, 30(7), 619.
  • Gooday, G., Lynch, J., Wilson, K. ve Barsky, C. (2008). Does science education need the history of science? Isis, 99(2), 322-330.
  • Hoepfl, M. C. (1997). Choosing qualitative research: A primer for technology education researchers. Journal of Technology Education, 9(1), 47-63.
  • Höttecke, D. ve Silva, C. C. (2011). Why implementing history and philosophy in school science education is a challenge: An analysis of obstacles. Science & Education, 20(3), 293-316.
  • İdin, Ş. ve Yalaki, Y. (2016). Türkiye’deki ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında yer verilen Türk-İslam bilim insanlarının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 30(2), 37-52.
  • Jackson, T. (1992). Perceptions of scientists among elementary school children. The Australian Science Teachers Journal, 38(1), 57-61.
  • Kara, B. ve Akarsu, B. (2013). Ortaokul öğrencilerinin bilim insanına yönelik tutum ve imajlarının belirlenmesi. Journal of European Education, 3(1), 8-15.
  • Karaçam, S. ve Digilli Baran, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinde bilim insanı cinsiyetine ilişkin algıların kökenleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 727-744. https://doi: 10.16986/HUJE.2017027508.
  • Karaçam, S., Aydın, F. ve Digilli, A. (2014). Fen ders kitaplarında sunulan bilim insanlarının basmakalıp bilim insanı imajı açısından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 606-627. https://doi: 10.7822/omuefd.33.2.19.
  • Karamustafaoğlu, S., Salar, U. ve Celep, A. (2015). Ortaokul 5. sınıf fen bilimleri ders kitabına yönelik öğretmen görüşleri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 93-118.
  • Keser, H. (2004). İlköğretim 4. sınıf bilgisayar ders kitaplarının görsel tasarım ilkerlerine göre değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 261-280.
  • Kete, R. ve Acar, N. (2007). Lise 2 biyoloji ders kitapları üzerine öğrenci tutumlarının analizi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 221-230.
  • Kılıç, A. ve Seven, S. (2004). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Pegem Akademi.
  • Kipnis, N. (1998). A history of science approach to the nature of science: Learning science by rediscovering it. In The nature of science in science education (ss. 177-196). Springer, Dordrecht.
  • Koçyiğit, A. ve Pektaş, M. (2017). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarındaki okuma parçalarının bilim tarihi kullanımı açısından incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 6(1), 185-199. https://doi.org/10.30703/cije.321452.
  • Koren, P. ve Bar, V. (2009). Science and it’s images – promise and threat: From classic literature to contemporary students’ images of science and the scientist. Interchange, 40(2), 141-163.
  • Kortam, M. A., Ali, B. M. ve Fathy, N. (2021). The deleterious effect of stress‐induced depression on rat liver: Protective role of resveratrol and dimethyl fumarate via inhibiting the MAPK/ERK/JNK pathway. Journal of Biochemical and Molecular Toxicology, 35(1), 1-11. https://doi.org/10.1002/jbt.22627.
  • Krajkovich, J. G. ve Smith, J. K. (1982). The development of the image of science and scientists’ scale. Journal of Research in Science Teaching, 19, 39-44.
  • Krippendorff, K. (2004). Reliability in content analysis: Some common misconceptions and recommendations. Human Communication Research, 30(3), 411-433.
  • Kurnaz, M. A., Çevik, E. E. ve Bayri, N. G. (2016). Fen ve teknoloji ders kitaplarındaki gösterim türleri arası geçişlerin incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 5(3), 31-47. https://doi.org/10.30703/cije.321405.
  • Laçin Şimşek, Ç. (2011). Fen ve teknoloji öğretim programları ve ders kitaplarındaki çevre konularının çevre etiği ve estetiği açısından incelenmesi. Eğitim Bilimleri: Teori ve Uygulama, 11(4), 2252-2257.
  • Mason, C., Kahle, J. ve Gardner, A. (1991). Draw-a-scientist test: Future implications. School Science and Mathematics, 91(5), 193-198. https://doi: 10.1111/j.1949-8594.1991.tb12078.x
  • Matthews, M. R. (1994). Science teaching: The role of history and philosophy of science. New York: Routledge.
  • Mazlum, F. S. ve Mazlum, Ö. (2014). Sigara paketlerinin üzerindeki görsel ve sözel uyarı mesajlarının üniversite öğrencileri üzerindeki etkisinin incelenmesi ve yeni öneriler. Fine Arts, 9(1), 12-32.
  • McComas, W. F. (2008). Seeking historical examples to illustrate key aspects of the nature of science. Science & Education, 17(2), 249-263.
  • McComas, W.F. ve Kampourakis, K. (2015) Using the history of biology, chemistry, geology, and physics to illustrate general aspects of nature of science. Review of Science, Mathematics and ICT Education, 9(1), 47-76.
  • McDonald, C. V. ve Abd-El-Khalick, F. (2017). Representations of nature of science in school science textbooks. New York: Routledge.
  • Mead, M. ve Metraux, R. (1957). Images of the scientists among high-school students. Science, 126, 384-390.
  • Medina-Jerez, W., Middleton, K. V. ve Orihuela-Rabaza, W. (2011). Using the dast-c to explore Colombian and Bolivian students’ images of scientists. International Journal of Science and Mathematics Education, 9(3), 657-690.
  • Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
  • Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
  • Milford, T. M. ve Tippett, C. D. (2013). Preservice teachers’ images of scientists: Do prior science experiences make a difference? Journal Science Teacher Education, 24, 745-762.
  • Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Öğretim programlarını izleme ve değerlendirme sistemi—Öğretim programları. http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden erişilmiştir.
  • Morgil, İ., Yılmaz, A. ve Özcan, F. (1999). Orta öğretimde kimya I, II, III ders kitaplarının değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(Özel Sayı), 156-165.
  • Muşlu G. ve Macaroğlu Akgül, E. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin bilim ve bilimsel süreç kavramlarına ilişkin algıları: Nitel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(1), 203-229.
  • Nath, S. ve Thomas, S. (2013). Students’ image about a scientist at work: a phenomenographic study of drawings. International Journal of Educational Science and Research (IJESR), 3(1), 41-54.
  • Newton, D. P. ve Newton, L. D. (1992). Young children's perceptions of science and the scientist. International Journal of Science Education, 14, 331-348. https://doi.org/10.1080/0950069920140309.
  • Öçal, E. (2007). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin bilim insanı hakkındaki imaj ve görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Özdemir, E. (2019). Ortaokul öğrencilerinin bilim insanı imajlarının incelenmesi (Konya ili örneği). Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 147-160. https://doi.org/ 10.47770/ukmead.781870.
  • Özdemir, G. ve Yanık, H. B. (2017). Beşinci sınıf fen bilimleri ders kitapta yer alan etkinliklerin veriler açısından incelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 203-221.
  • Özgelen, S. (2012). Turkish young children’s views on science and scientist. Educational Sciences: Theory&Practice, Special Issue, Autumn, 3211-3225.
  • Ramnarain, U. D. ve Chanetsa, T. (2016). An analysis of South African grade 9 natural sciences textbooks for their representation of nature of science. International Journal of Science Education, 38(6), 922-933. https://doi.org/10.1080/09500693.2016.1167985.
  • Remillard, J. T. (2005). Examining key concepts in research on teachers’ use of mathematics curricula. Review of Educational Research, 75(2), 211-246. https://doi.org/10.3102/00346543075002211.
  • Rodari, P. (2007). Science and scientists in the drawings of European children. Journal of Science Communication, 6(3), 1-12.
  • Rosenthal, D.B. (1993). Images of scientists: A comparison of biology and liberal studies majors. School Science and Mathematics, 93(4), 212-216.
  • Ruiz-Mallen, I. ve Escalas, M. T. (2012). Scientists seen by children: a case study in Catalonia, Spain. Science Communication, 34(4), 520-545. https://doi: 10.1177/1075547011429199.
  • Rutherford, F. J. (2001). Fostering the history of science in American science education. Science & Education, 10(6), 569-580. https://doi: 10.1023/A:1017533226287.
  • Schibeci, R. A. ve Sorenson, I. (1983). Elementary school children's perceptions of scientists. School Science and Mathematics, 83(1), 14-19. http://dx.doi.org/10.1111/j.1949-8594.1983.tb10087.x
  • Scott, A. B. ve Mallinckrodt, B. (2005). Parental emotional support, science self-efficacy, and choice of science major in undergraduate women. The Career Development Quarterly, 53, 263-273. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2005.tb00995.x.
  • She, H. (1995). Elementary and middle school students’ image of science and scientists related to current science textbooks in Taiwan. Journal of Science Education and Technology, 4(4), 283-294.
  • She, H. (1998). Gender and grade level differences in Taiwan students’ stereotypes of science and scientists. Research in Science & Technological Education, 16(2), 125-135.
  • Sinav, Ö. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 5. sınıf ders kitabı. Ankara: SDR Dikey.
  • Song, J. ve Kim, K. S. (1999). How Korean students see scientists: the images of the scientist. International Journal of Science Education, 21, 957-977. https://doi.org/10.1080/095006999290255.
  • Stake, R. E., Easley, J. A. ve Anastasiou, C. J. (1978). Case studies in science education. Urbana, IL: Center for Instructional Research and Curriculum Evaluation.
  • Strauss, A. ve Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research techniques. Newbury Park, CA: Sage.
  • Tenenbaum, H. R. ve Leaper, C. (2003). Parent-child conversations about science: The socialization of gender inequities? Developmental Psychology, 39(1), 34-47. https://doi.org/10.1037/0012-1649.39.1.34.
  • Thomas, M. D., Henley, T. B. ve Snell, C. M. (2006). The draw a scientist test: a different population and a somewhat different story. College Student Journal, 40(1), 140-148.
  • Toğrol A. (2000). Öğrencilerin bilim insanı ile ilgili imgeleri. Eğitim ve Bilim, 25(118), 49-57.
  • Topdemir, H. G. ve Unat, Y. (2018). Bilim tarihi. Ankara: Pegem Akademi.
  • Travers, M. (2001). Qualitative research through case studies. London: Sage.
  • Türkmen, H. (2008). Turkish primary students’ perceptions about scientist and what factors affecting the image of the scientists. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education (EJMSTE), 4(1), 55-61.
  • Unat, Y. (2021). Bilim tarihi disiplini ve bilim tarihine farklı yaklaşımlar. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 4(Özel Sayı), 1-8.
  • Upahi, J. E., Ramnarain, U. ve Ishola, I. S. (2020). The nature of science as represented in chemistry textbooks used in Nigeria. Research in Science Education, 50(4), 1321-1339.
  • Vidal-Valverde, C., Frias, J., Sierra, I., Blazquez, I., Lambein, F. ve Kuo, Y. H. (2002). New functional legume foods by germination: effect on the nutritive value of beans, lentils and peas. European Food Research and Technology, 215(6), 472-477.
  • Wang, H. A. ve Schmidt, W. H. (2001). History, philosophy and sociology of science in science education: Results from the third international mathematics and science study. Science & Education, 10, 51–70. https://doi.org/10.1023/A:1008704531439.
  • Yalın, H. İ. (1996). Ders kitaplarının değerlendirilmesi. 6. Milli Eğitim Sempozyumunda sunulmuş bildiri. Kütahya.
  • Yiğit, E. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 8. sınıf ders kitabı. Ankara: Adım Adım.
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma (8. Baskı). Ankara: Seçkin.
  • Yıldırım, F. S., Aydın, A. ve Sarıkavak, İ. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 6. sınıf ders kitabı. Ankara: MEB.
  • Yılmaz, M., Gündüz, E., Çimen, O. ve Karakaya, F. (2017). 7. Sınıf fen bilimleri ders kitabında yer alan biyoloji konularının bilimsel içerik açısından incelenmesi. Türk Eğitim Dergisi, 6(3), 128-142.
  • Yılmaz, M., Gündüz, E., Diken, E. H. ve Çimen, O. (2017). 8. Sınıf fen bilimleri ders kitabındaki biyoloji konularının bilimsel içerik açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 17-35.
  • Yontar-Toğrol Y. A. (2013). Turkish students’ images of scientists. Journal of Baltic Soience Education, 12(3), 289-298.
  • Yönter, G. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 7. sınıf ders kitabı. Ankara: Yıldırım.

Analysis of Secondary School Science Textbooks in the Context of Scientists

Year 2022, Volume: 9 Issue: 2, 403 - 429, 29.12.2022
https://doi.org/10.51725/etad.1098860

Abstract

The aim of this study is to analyze the scientists in eight science textbooks approved to be taught in secondary school fifth, sixth, seventh and eighth grade science courses in the 2021-2022 academic year, in line with the science curriculum renewed in 2018 by the Ministry of National Education, Board of Education and Discipline. The research is aimed at determining the names, the way of presentation (picture, writing), the gender and the nationality of the scientists included in the units and the topics of the textbooks. It was carried out on the basis of document analysis, one of the qualitative research methods. As a result of the research, it has been determined that the distribution of the names of scientists, which are generally included in the textbooks, is disproportionate both among the books and between the units and topics, that the gender of the scientists is generally male, that the way scientists are presented in the textbooks is not in a certain order, and that their nationalities are generally Englih, German and French.

References

  • Abd‐El‐Khalick, F. ve Lederman, N. G. (2000). The influence of history of science courses on students' views of nature of science. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 37(10), 1057-1095. https://doi.org/10.1002/1098-2736(200012)37:10%3C1057::AID-TEA3%3E3.0.CO;2-C.
  • Ağgül Yalçın, F. (2012). Öğretmen adaylarının bilim insanı imajlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 11(3), 611-628.
  • Akdemir, E. ve Atasoy, D. E. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 7. sınıf ders kitabı. Ankara: MEB.
  • Akerson, V. L., Buzzelli, C. A. ve Donnelly, L. A. (2008). Early childhood teachers' views of nature of science: The influence of intellectual levels, cultural values, and explicit reflective teaching. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 45(6), 748-770. https://doi.org/10.1002/tea.20236.
  • Akter, S., Arslan, H. B. ve Şimşek, M. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 5. sınıf ders kitabı. İzmir: MEB.
  • Alpan, G. (2004). Ders kitaplarındaki grafik tasarımının öğrenci başarısına ve derse ilişkin tutumlarına etkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Avraamidou, L. (2013). Prospective elementary teachers' science teaching orientations and experiences that impacted their development. International Journal of Science Education, 35(10), 1698-1724. https://doi.org/10.1080/09500693.2012.708945.
  • Aybek, B., Çetin, A. ve Başarır, F. (2014). Fen ve teknoloji ders kitabının eleştirel düşünme standartları doğrultusunda analiz edilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 313-325.
  • Barman, C. R. (1999). Students’ views about scientists and school science: engaging k-8 teachers in a national study. Journal of Science Teacher Educaiton, 10(1), 43-54.
  • Barman, C. R., Ostlund, K. L., Gatto, C. C. ve Halferty, M. (1997). Fifth grade students’ perceptions about scientists and how they study and use science. In AETS Conference Proceedings, 688-699.
  • Bayram, E. B. (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin bilim insanı imajları ve bu imajların oluşmasında ders kitabı ve öğretmenlerin rolü. Yüksek Lisans Tezi, Bayburt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bayburt.
  • Beardslee, D. C. ve O'Dowd, D. D. (1961). The college-student image of the scientist. Science, 133(3457), 997-1001.
  • Belhan, Ö. ve Şimşek, C. L. (2012). Bilim-fen ve teknoloji kulübünün öğrencilerin fen ve teknoloji okuryazarlığına ve fene yönelik tutumlarına etkisi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 100-120.
  • Binns, I. C. ve Bell, R. L. (2015). Representation of scientific methodology in secondary science textbooks. Science & Education, 24(7), 913-936.
  • Bolat, A. ve Uluçınar Sağır, U. (2020). Altıncı sınıf fen bilimleri ders kitabının bilimin doğası temalarını kapsama bakımından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 54, 361-381.
  • Bowtell, E. (1996). Educational stereotyping: Children's perceptions of scientists: 1990's Style. Australian Primary & Junior Science Journal, 12(1), 104-108.
  • Boylan, C. R., Hill, D. M., Wallace, A. R. ve Wheeler, A. E. (1992). Beyond stereotypes. Science Education, 76, 465-476. https://doi.org/10.1002/sce.3730760502.
  • Brown, K., Grimbeek, P., Parkinson, P. ve Swindell, R. (2004, January). Assessing the scientific literacy of younger students: Moving on from the stereotypes of the Draw-A-Scientist-Test. In Educating: weaving research into practice conference.
  • Brush, S. G. (1989). History of science and science education. Interchange, 20(2), 60-70.
  • Bulduk, Ö. (2014). Fen ve teknoloji dersi 7. sınıf ders kitabı ve öğretmen kılavuz kitabının laboratuvar kullanım tekniği açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Busch, V., Magerl, W., Kern, U., Haas, J., Hajak, G. ve Eichhammer, P. (2012). The effect of deep and slow breathing on pain perception, autonomic activity, and mood processing an experimental study. Pain Medicine, 13(2), 215-228. https:// doi: 10.1111/j.1526-4637.2011.01243.x.
  • Camcı Erdoğan, S. (2013). Gifted and talented students’ images of scientist. Turkish Journal of Giftedness and Education, 3(1), 13-37.
  • Ceyhan, E. ve Yiğit, B. (2003). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anı.
  • Chambers, D. W. (1983). Stereotypic images of the scientist: The Draw-Scientist Test. Science Education, 67(2), 255-265. https://doi.org/10.1002/sce.3730670213.
  • Christidou, V. (2010). Greek students’ images of scientific researchers. Journal of Science Communication, 9(3), 1-12. https://doi: 10.22323/2.09030201.
  • Chua, J. X., Tan, A. L. ve Ramnarain, U. (2019). Representation of NOS aspects across chapters in Singapore grade 9 and 10 biology textbooks: insights for improving NOS representation. Research in Science & Technological Education, 37(3), 259-278. https://doi.org/10.1080/026351 43.2018.1542377.
  • Corbin, J. ve Strauss, A. (2008). Strategies for qualitative data analysis. Basics of qualitative research. Techniques and procedures for developing Grounded Theory. London: Sage.
  • Çoruh, H. (2009). Disiplinlerarası bilim tarihi dersi ve gerekçesi. Tarih Okulu Dergisi, 2010(VII). https://dergipark.org.tr/tr/pub/usakjhs/issue/13544/164010.
  • Demirçalı, S. ve Alkan, B. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 6. sınıf ders kitabı. Ankara: MEB.
  • Demirel, Ö. ve Kıroğlu, K. (2019). Ders kitabı incelemesi. Ankara: Pegem Akademi.
  • Dinçer, S. Ö. ve Yiğit, E. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 6. sınıf ders kitabı. Ankara: Anadol.
  • Doğan, N., Çakıroğlu, J., Bilican, K. ve Çavuş, S. (2009). Bilimin doğası ve öğretimi. Ankara: Pegem.
  • Farland, D. L. (2003). The effect of historical, non-fiction, trade books on third-grade students' perceptions of scientists. Doctoral Dissertation, University of Massachusetts Lowell.
  • Farland-Smith, D., Finson, K., Boone, W. J. ve Yale, M. (2012). An Investigation of media influences on elementary students representations of scientists. Journal of Science Teacher Education, 25(3), 355-366.
  • Finson, K. D. (2002). Drawing a scientist: What do we do and do not know after fifty years of drawings. School Science and Mathematics, 102, 335-345. https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.2002.tb18217.x.
  • Finson, K. D., Beaver, J. B. ve Cramond, B.L. (1995). Development and field tests of a checklist for the draw-a-scientist test. School Science and Mathematics, 95(4), 195-205. https://doi.org/10.1111/j. 1949-8594.1995.tb15762.x
  • Freebody, P. (2003). Qualitative research in education: Interaction and practice. London: Sage.
  • Fung, Y. Y. H. (2002). A Comparative study of primary and secondary school students' images of scientists. Research in Science & Technological Education, 20(2), 199-213. https://doi.org/10.1080/0263514022000030453.
  • Galili, I. (2008). History of Physics as a tool for teaching. Connecting Research in Physics Education with Teacher Education, International Commission on Physics Education. http://web. phys. ksu. edu/icpe/Publications/teach2/index. html.
  • Glesne, C. (2011). Becoming qualitative researchers: An Introduction (4th ed.). Boston, MA: Pearson.
  • Good, R. (1993). Editorial: Science textbook analysis. Journal of Research in Science Teaching, 30(7), 619.
  • Gooday, G., Lynch, J., Wilson, K. ve Barsky, C. (2008). Does science education need the history of science? Isis, 99(2), 322-330.
  • Hoepfl, M. C. (1997). Choosing qualitative research: A primer for technology education researchers. Journal of Technology Education, 9(1), 47-63.
  • Höttecke, D. ve Silva, C. C. (2011). Why implementing history and philosophy in school science education is a challenge: An analysis of obstacles. Science & Education, 20(3), 293-316.
  • İdin, Ş. ve Yalaki, Y. (2016). Türkiye’deki ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında yer verilen Türk-İslam bilim insanlarının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 30(2), 37-52.
  • Jackson, T. (1992). Perceptions of scientists among elementary school children. The Australian Science Teachers Journal, 38(1), 57-61.
  • Kara, B. ve Akarsu, B. (2013). Ortaokul öğrencilerinin bilim insanına yönelik tutum ve imajlarının belirlenmesi. Journal of European Education, 3(1), 8-15.
  • Karaçam, S. ve Digilli Baran, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinde bilim insanı cinsiyetine ilişkin algıların kökenleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 727-744. https://doi: 10.16986/HUJE.2017027508.
  • Karaçam, S., Aydın, F. ve Digilli, A. (2014). Fen ders kitaplarında sunulan bilim insanlarının basmakalıp bilim insanı imajı açısından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 606-627. https://doi: 10.7822/omuefd.33.2.19.
  • Karamustafaoğlu, S., Salar, U. ve Celep, A. (2015). Ortaokul 5. sınıf fen bilimleri ders kitabına yönelik öğretmen görüşleri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 93-118.
  • Keser, H. (2004). İlköğretim 4. sınıf bilgisayar ders kitaplarının görsel tasarım ilkerlerine göre değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 261-280.
  • Kete, R. ve Acar, N. (2007). Lise 2 biyoloji ders kitapları üzerine öğrenci tutumlarının analizi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 221-230.
  • Kılıç, A. ve Seven, S. (2004). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Pegem Akademi.
  • Kipnis, N. (1998). A history of science approach to the nature of science: Learning science by rediscovering it. In The nature of science in science education (ss. 177-196). Springer, Dordrecht.
  • Koçyiğit, A. ve Pektaş, M. (2017). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarındaki okuma parçalarının bilim tarihi kullanımı açısından incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 6(1), 185-199. https://doi.org/10.30703/cije.321452.
  • Koren, P. ve Bar, V. (2009). Science and it’s images – promise and threat: From classic literature to contemporary students’ images of science and the scientist. Interchange, 40(2), 141-163.
  • Kortam, M. A., Ali, B. M. ve Fathy, N. (2021). The deleterious effect of stress‐induced depression on rat liver: Protective role of resveratrol and dimethyl fumarate via inhibiting the MAPK/ERK/JNK pathway. Journal of Biochemical and Molecular Toxicology, 35(1), 1-11. https://doi.org/10.1002/jbt.22627.
  • Krajkovich, J. G. ve Smith, J. K. (1982). The development of the image of science and scientists’ scale. Journal of Research in Science Teaching, 19, 39-44.
  • Krippendorff, K. (2004). Reliability in content analysis: Some common misconceptions and recommendations. Human Communication Research, 30(3), 411-433.
  • Kurnaz, M. A., Çevik, E. E. ve Bayri, N. G. (2016). Fen ve teknoloji ders kitaplarındaki gösterim türleri arası geçişlerin incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 5(3), 31-47. https://doi.org/10.30703/cije.321405.
  • Laçin Şimşek, Ç. (2011). Fen ve teknoloji öğretim programları ve ders kitaplarındaki çevre konularının çevre etiği ve estetiği açısından incelenmesi. Eğitim Bilimleri: Teori ve Uygulama, 11(4), 2252-2257.
  • Mason, C., Kahle, J. ve Gardner, A. (1991). Draw-a-scientist test: Future implications. School Science and Mathematics, 91(5), 193-198. https://doi: 10.1111/j.1949-8594.1991.tb12078.x
  • Matthews, M. R. (1994). Science teaching: The role of history and philosophy of science. New York: Routledge.
  • Mazlum, F. S. ve Mazlum, Ö. (2014). Sigara paketlerinin üzerindeki görsel ve sözel uyarı mesajlarının üniversite öğrencileri üzerindeki etkisinin incelenmesi ve yeni öneriler. Fine Arts, 9(1), 12-32.
  • McComas, W. F. (2008). Seeking historical examples to illustrate key aspects of the nature of science. Science & Education, 17(2), 249-263.
  • McComas, W.F. ve Kampourakis, K. (2015) Using the history of biology, chemistry, geology, and physics to illustrate general aspects of nature of science. Review of Science, Mathematics and ICT Education, 9(1), 47-76.
  • McDonald, C. V. ve Abd-El-Khalick, F. (2017). Representations of nature of science in school science textbooks. New York: Routledge.
  • Mead, M. ve Metraux, R. (1957). Images of the scientists among high-school students. Science, 126, 384-390.
  • Medina-Jerez, W., Middleton, K. V. ve Orihuela-Rabaza, W. (2011). Using the dast-c to explore Colombian and Bolivian students’ images of scientists. International Journal of Science and Mathematics Education, 9(3), 657-690.
  • Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
  • Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
  • Milford, T. M. ve Tippett, C. D. (2013). Preservice teachers’ images of scientists: Do prior science experiences make a difference? Journal Science Teacher Education, 24, 745-762.
  • Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Öğretim programlarını izleme ve değerlendirme sistemi—Öğretim programları. http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden erişilmiştir.
  • Morgil, İ., Yılmaz, A. ve Özcan, F. (1999). Orta öğretimde kimya I, II, III ders kitaplarının değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(Özel Sayı), 156-165.
  • Muşlu G. ve Macaroğlu Akgül, E. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin bilim ve bilimsel süreç kavramlarına ilişkin algıları: Nitel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(1), 203-229.
  • Nath, S. ve Thomas, S. (2013). Students’ image about a scientist at work: a phenomenographic study of drawings. International Journal of Educational Science and Research (IJESR), 3(1), 41-54.
  • Newton, D. P. ve Newton, L. D. (1992). Young children's perceptions of science and the scientist. International Journal of Science Education, 14, 331-348. https://doi.org/10.1080/0950069920140309.
  • Öçal, E. (2007). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin bilim insanı hakkındaki imaj ve görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Özdemir, E. (2019). Ortaokul öğrencilerinin bilim insanı imajlarının incelenmesi (Konya ili örneği). Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 147-160. https://doi.org/ 10.47770/ukmead.781870.
  • Özdemir, G. ve Yanık, H. B. (2017). Beşinci sınıf fen bilimleri ders kitapta yer alan etkinliklerin veriler açısından incelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 203-221.
  • Özgelen, S. (2012). Turkish young children’s views on science and scientist. Educational Sciences: Theory&Practice, Special Issue, Autumn, 3211-3225.
  • Ramnarain, U. D. ve Chanetsa, T. (2016). An analysis of South African grade 9 natural sciences textbooks for their representation of nature of science. International Journal of Science Education, 38(6), 922-933. https://doi.org/10.1080/09500693.2016.1167985.
  • Remillard, J. T. (2005). Examining key concepts in research on teachers’ use of mathematics curricula. Review of Educational Research, 75(2), 211-246. https://doi.org/10.3102/00346543075002211.
  • Rodari, P. (2007). Science and scientists in the drawings of European children. Journal of Science Communication, 6(3), 1-12.
  • Rosenthal, D.B. (1993). Images of scientists: A comparison of biology and liberal studies majors. School Science and Mathematics, 93(4), 212-216.
  • Ruiz-Mallen, I. ve Escalas, M. T. (2012). Scientists seen by children: a case study in Catalonia, Spain. Science Communication, 34(4), 520-545. https://doi: 10.1177/1075547011429199.
  • Rutherford, F. J. (2001). Fostering the history of science in American science education. Science & Education, 10(6), 569-580. https://doi: 10.1023/A:1017533226287.
  • Schibeci, R. A. ve Sorenson, I. (1983). Elementary school children's perceptions of scientists. School Science and Mathematics, 83(1), 14-19. http://dx.doi.org/10.1111/j.1949-8594.1983.tb10087.x
  • Scott, A. B. ve Mallinckrodt, B. (2005). Parental emotional support, science self-efficacy, and choice of science major in undergraduate women. The Career Development Quarterly, 53, 263-273. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2005.tb00995.x.
  • She, H. (1995). Elementary and middle school students’ image of science and scientists related to current science textbooks in Taiwan. Journal of Science Education and Technology, 4(4), 283-294.
  • She, H. (1998). Gender and grade level differences in Taiwan students’ stereotypes of science and scientists. Research in Science & Technological Education, 16(2), 125-135.
  • Sinav, Ö. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 5. sınıf ders kitabı. Ankara: SDR Dikey.
  • Song, J. ve Kim, K. S. (1999). How Korean students see scientists: the images of the scientist. International Journal of Science Education, 21, 957-977. https://doi.org/10.1080/095006999290255.
  • Stake, R. E., Easley, J. A. ve Anastasiou, C. J. (1978). Case studies in science education. Urbana, IL: Center for Instructional Research and Curriculum Evaluation.
  • Strauss, A. ve Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research techniques. Newbury Park, CA: Sage.
  • Tenenbaum, H. R. ve Leaper, C. (2003). Parent-child conversations about science: The socialization of gender inequities? Developmental Psychology, 39(1), 34-47. https://doi.org/10.1037/0012-1649.39.1.34.
  • Thomas, M. D., Henley, T. B. ve Snell, C. M. (2006). The draw a scientist test: a different population and a somewhat different story. College Student Journal, 40(1), 140-148.
  • Toğrol A. (2000). Öğrencilerin bilim insanı ile ilgili imgeleri. Eğitim ve Bilim, 25(118), 49-57.
  • Topdemir, H. G. ve Unat, Y. (2018). Bilim tarihi. Ankara: Pegem Akademi.
  • Travers, M. (2001). Qualitative research through case studies. London: Sage.
  • Türkmen, H. (2008). Turkish primary students’ perceptions about scientist and what factors affecting the image of the scientists. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education (EJMSTE), 4(1), 55-61.
  • Unat, Y. (2021). Bilim tarihi disiplini ve bilim tarihine farklı yaklaşımlar. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 4(Özel Sayı), 1-8.
  • Upahi, J. E., Ramnarain, U. ve Ishola, I. S. (2020). The nature of science as represented in chemistry textbooks used in Nigeria. Research in Science Education, 50(4), 1321-1339.
  • Vidal-Valverde, C., Frias, J., Sierra, I., Blazquez, I., Lambein, F. ve Kuo, Y. H. (2002). New functional legume foods by germination: effect on the nutritive value of beans, lentils and peas. European Food Research and Technology, 215(6), 472-477.
  • Wang, H. A. ve Schmidt, W. H. (2001). History, philosophy and sociology of science in science education: Results from the third international mathematics and science study. Science & Education, 10, 51–70. https://doi.org/10.1023/A:1008704531439.
  • Yalın, H. İ. (1996). Ders kitaplarının değerlendirilmesi. 6. Milli Eğitim Sempozyumunda sunulmuş bildiri. Kütahya.
  • Yiğit, E. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 8. sınıf ders kitabı. Ankara: Adım Adım.
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma (8. Baskı). Ankara: Seçkin.
  • Yıldırım, F. S., Aydın, A. ve Sarıkavak, İ. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 6. sınıf ders kitabı. Ankara: MEB.
  • Yılmaz, M., Gündüz, E., Çimen, O. ve Karakaya, F. (2017). 7. Sınıf fen bilimleri ders kitabında yer alan biyoloji konularının bilimsel içerik açısından incelenmesi. Türk Eğitim Dergisi, 6(3), 128-142.
  • Yılmaz, M., Gündüz, E., Diken, E. H. ve Çimen, O. (2017). 8. Sınıf fen bilimleri ders kitabındaki biyoloji konularının bilimsel içerik açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 17-35.
  • Yontar-Toğrol Y. A. (2013). Turkish students’ images of scientists. Journal of Baltic Soience Education, 12(3), 289-298.
  • Yönter, G. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri 7. sınıf ders kitabı. Ankara: Yıldırım.
There are 113 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Other Fields of Education
Journal Section Review Article
Authors

Emre Özdemir 0000-0002-3491-4623

Publication Date December 29, 2022
Submission Date April 5, 2022
Published in Issue Year 2022 Volume: 9 Issue: 2

Cite

APA Özdemir, E. (2022). Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Bilim İnsanları Bağlamında İncelenmesi. Eğitim Ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(2), 403-429. https://doi.org/10.51725/etad.1098860