Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemi Musiki Yargısı

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 217 - 244, 24.12.1899

İrfan Yiğit

Öz

On altıncı ve on dokuzuncu yüzyıllar arasında yenileşme, modernleşme ve batılılaşma kavramları ile ifade edilen gelişmeler bu iki yüzyıl arasında var olan Osmanlı ve yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti devletlerinin de kade- rini belirlemiştir. Toplumda meydana gelen değişim ve dönüşüm kılık kı- yafetten siyasete, edebiyattan sanata kadar tüm alanları etkisi altına almış- tır. Batılılaşmanın (Avrupalılaşma) etkisi ile Osmanlı toplumunda meydana gelen değişim, gelecekte kurulacak olan Türkiye Cumhuriyeti Devleti top- lum ve devlet yapısının altyapısını oluşturmuştur. Batılılaşmanın etkisi ile Osmanlı sonrası kültürel ve sanatsal mirasın aktarımında bazı sorunlar ya- şanmıştır. Bu sorunların en önemlisi geçmişin mirasının yeni kurulan dev- let tarafından toptancı bir yaklaşımla inkâr edilmeye çalışılması ve ötekileş- tirilmesi olmuştur. Bu inkâr ve ötekileştirme yapılırken ideolojik neden- lerle yargılayıcı bir yaklaşım izlenmiş ve toplumun her alanında ikilik meydana gelmiştir. Bu ikilik toplumda tereddütler ve ön/yargılar oluşma- sına neden olmuştur. Birbirinin devamı olarak kurulan iki devlet tek millet olarak nitelendirebileceğimiz toplumların ideologların yönlendirmesi ile ön/yargı neticesinde bakış açılarındaki sorunları makalemizde işlemeye ça- lışacağız.

Anahtar Kelimeler

Mûsiki, Ön/yargı, Batılılaşma, Osmanlı Musikisi, Türk Musikisi

Period of Ottoman and Early Republican Period Music Judgment

Öz

The developments expressed with the concepts of innovation and modern- ization during 16th-19th centuries determined the fate of the Ottoman Emire as well as the newly established Republic of Turkey. The change and transformation in society has affected all fields of social and cultural life rangeing from clothing to politics, literature and art. Westernization (Eu- ropeanization) with the effect of changes occurring in the Ottoman society, which will be established in the future State of the Republic of Turkey has established the infrastructure of society and the state. With the effect of Westernization, there were some problems in the transfer of cultural and artistic heritage after the Ottoman Empire. The most important of these problems was the attempt to negate and marginalize the heritage of the past by the wholly established state. While this denial and othering was done, a judgmental approach was followed for ideological reasons and there was a duality in all areas of society. This duality led to hesitations and prejudg- ment in society. With the guidance of the ideologues of the societies that can be defined as two nations established as a continuation of each other, we will try to deal with the problems in the points of view as a result of prejudgment.

Anahtar Kelimeler

Music, prejudgment, westernization, Ottoman Music, Turkish Music

Kaynakça

• Akkaş, S. (2015). Türkiye'de Cumhuriyet Dönemi Kültür ve Müzik Politikalar. İstanbul: Çağ Yayınları.
• Aksoy, B. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Mûsikî ve Batılılaşma. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi (Cilt 5, s. 1212-1225). içinde İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aksoy, B. (2018). Geçmişin Mûsikî Mirasına Bakışlar. İstanbul: Pan Yayıncılık. Arslan, F. (2016). Müzikte Batılılaşma ve Son Dönem Osmanlı Aydınları.İstanbul: Beyan Yayınları.
• Ateş, E. (2000). Cumhuriyet'in İlk Dönemlerinde Türk Mûsikîsi ve Atatürk'ün Mûsikî Anlayışı. SDÜ. İlahiyat Fakültesi Dergisi(7), 53-71.
• Ayangil, R. (2014). Cumhuriyetin Müzik Devrimi. Yeni Türkiye Dergisi Türk Mûsikîsi Özel Sayısı(57), 637-648.
• Ayangil, R. (2014). XVII. Yüzyılda Türk Mûsikîsi. Yeni Türkiye Dergisi Türk Mûsikîsi Özel Sayısı(57), 468-480.
• Ayas, G. (2014). Mûsiki İnkılâbı'nın Sosyolojisi. İstanbul: Doğu Kitabevi. Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemi Musiki Yargısı 243
• Behar, C. (2014). Aşk Olmayınca Meşk Olmaz Geleneksel Osmanlı / Türk Müziğinde Öğretim ve İntikal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Benlioğlu, S. (2017). Türk Musisikisi Tarihi. A. H. TURABİ (Dü.) içinde, Türk Din Mûsikîsi. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Findley, C. V. (2011). Modern Türkiye Tarihi İslam, Milliyetçilik ve Modernlik, 1789-2007. (G. AYAS, Çev.) İstanbul: Timaş Yayınları.
• Hablemitoğlu, N. (2006). Gaspıralı İsmail. İstanbul: Bir Harf Yayınları.
• İnalcık, H. (2003). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ 1300-1600. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Işıktaş, B. (2016). Mûsikî İnkilâbını Osmanlı-Türk Modernleşmesinin Kültürel ve Siyasi Mirası Olarak Yorumlamak. Rast Müzikoloji Dergisi, IV(1), 1111-1126.
• Karamahmutoğlu, G. (2014). Tanzimat Döneminde müzik dönem Padişahları ve müzik anlayışları. Yeni Türkiye Dergisi Türk Mûsikîsi Özel Sayısı(57), 555-565.
• Kenan, S. (2010). Erken Klasik Dönemden XVIII. Yüzyıl Sonuna Kadar Osmanlılar ve Avrupa Seyahat, Karşılaşma ve Etkileşim. S. Kenan (Dü.). içinde İstanbul: İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM).
• Kosal, V. (2014). Osmanlı İmparatorluğu'nda Klasik Batı müziği. Yeni Türkiye Dergisi Türk Mûsikîsi Özel Sayısı(57), 575-589.
• Kösemihal, N. Ş. (1949, Aralık). İstanbul, Radyosu Faaliyete Geçerken. Mûsikî Mecmuası,(22).
• Kunt , M., Akşin, S., Toprak , Z., Ödekan, A., & Yurdaydın, H. G. (1997).Türkiye Tarihi III- Osmanlı Devleti 1600-1908. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Küçükkaplan, U. (2013). Arabesk Toplumsal ve Müzikal Bir Analiz. İstanbul:Ayrıntı Yayınları.
• Mutlu, K. (2015, Ocak). Halkın Değişen Müziksel Temsilleri: Osmanlı’dan Günümüze Müziğin Siyasal Tahayyülü,. Afyon Kocatepe Üniversitesi Akademik Müzik Araştırmaları Dergisi(1), 1-12.
• Ortaylı, İ. (2012). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş Yayınları. Ortaylı, İ., & Küçükkaya, İ. (2012). Cumhuriyet'in İlk Yüzyılı (1923-2023).İstanbul: Timaş Yayınları.
• Öztuna, Y. (1986). Hacı Arif Bey. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Öztuna, Y. (1987, Şubat). Osmanoğulları ve Türk Mûsikîsi. Türk Dünyası Araştırmaları(46), 85-113.
• Öztuna, Y. (1988). Keçecizade Fuat Paşa. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Öztuna, Y. (2006). Cumhuriyet Dönemi Öncesinde Türkler. İstanbul: Babı Ali Kültür Yayıncılığı.
• Öztuna, Y. (2006). II. Sultan Mahmud. İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı. Öztürk, L., Erseven, H., & Atik, F. M. (2017). Makamdan Şifaya. İstanbul:Türkiye İş Bankası Yayınları,.
• Rado, Ş. (2017). Paris'te Bir Osmanlı Sefiri (Yirmisekiz Mehmet Çelebi'nin Fransa Seyahatnamesi). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sarı, G. Ç. (2014, Nisan). On dokuzuncu Yüzyıl Batılılaşma (Avrupalılaşma) Hareketlerinin Osmanlı- Türk Müziğine Yansımaları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi,(1), 31-49.
• Sezikli, U. (2007). Abdülkâdir Merâgî ve Câmiu’l-Elhân’ı. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi. Taş, K. (2002). Tanzimat ve Batılılaşma (Avrupalılaşma) Hareketlerine Sos- yolojik Bir Yaklaşım. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (7), 87-94.
• Toker, H. (2017). Babıali'de Bulunan Mehteranın İlga Edilmesi Hakkında Bir Belge. Darülelhan, s. 38-42.
• Tura, Y. (1988). Türk Mûsikîsinin Meseleleri. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Tura, Y. (2017). Türk Mûsikîsinin Mes’eleleri. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. (2019, 11 13). sozluk.gov.tr. Türk Dil Kurumu: http://tdk.gov.tr/ adresinden alındıTürkiye Fulbright Eğitim Komisyonu (Çevrimiçi), Erişim Tarihi:. (2018, 11 11). 11 11, 2018 tarihinde Türkiye Fulbright Eğitim Komisyonu Web Sitesi: https://fulbright.org.tr/hakkimizda adresinden alındı
• Üngör, E. R. (2014). İlk Bilinen Halk Ozanımız Dede Korkut ve En Eski Musiki Alimimiz Türkistanlı Türk Farabi. Yeni Türkiye Dergisi Türk Mûsikîsi Özel Sayısı(57), 334-358.
• Yekta, R. (1923). Ziya Gökalp Bey ve Millî Musikîmiz Hakkındaki Fikirleri I. Servet-i Fünun Dergisi(6-1480), 89-90.