Türk-Yunan Nüfus Mübadeledesinde Türkofon Mübadillerin Türkçe Sözlü Ninni ve Tekerleme Örnekleri

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 43 - 59, 26.04.2021

Mehmet Söylemez

Öz

1923 yılının 30 Ocak günü imzalanan bir sözleşme ile Türkiye ve Yunanistan’da yaşayan sayıları bir buçuk milyondan fazla insanın hayatları hiçbir tercih hakları olmadan değişmiştir. Adına Türk tarafında mübadele denilen bu sözleşme karşılıklı insan takasına dayanıyordu. Mübadele, başladığı günden itibaren adına daha sonra ‘mübadil’ adı verilecek olan insanların hayatlarında etkileri günümüze kadar ulaşan sorunlara yol açmıştır. Bilmedikleri yerler ve tanımadıkları insanlarla bir hayat yaşamak zorunda bırakılan mübadillerin yaşadıkları sorunların başında kültürel uyum gelmiştir. Özellikle Yunanistan tarafında Yunanca bilmeden giden Anadolu Rumlarının bu uyumu yıllar almıştır. Gittikçe zayıflayan bir şekilde de olsa Türkçe konuşmaya devam eden Rum mübadiller atalarının Anadolu’dan getirdikleri bazı kültürel unsurları hala yaşamaktadırlar. Zengin bir Türkçe sözlü geleneği taşıyan bu insanlar günümüzde de şarkı ve türküler söylemeye devam etmektedirler. Alan çalışmalarında bu bellek üzerine araştırmalar yapılırken özellikle çocukluk dönemi hatıralarının ve bu döneme ait sözlü geleneğin oldukça silikleştiği tespit edilmiştir. Yunanistan’da yapılan alan araştırmalarında, çocukluk dönemine ait bu belleğin tespitine çalışılmıştır. Alan araştırması ve arşiv taramalarına bağlı olarak yapılan bu çalışma da çocukluk dönemine ait ninni, oyun, oyuncak ve tekerlemeler tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mübadele,, Nüfus Değişimi, Anadolu Rumları, Çocukluk Dönemi

Kaynakça

• And, M. (2007). Oyun ve Bügü, Türk Kültüründe Oyun Kavramı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Arı, K. (2000). Büyük Mübadele, Türkiye'ye Zorunlu Göç. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Balta, E. (2018). Karamanlıca Kitaplar Çözümlemeli Bibliyografya Cilt I: 1718 - 1839 = Karamanlidika Bibliographie Analytique Tome I: 1718 - 1839. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Chambers, I. (2014). Göç, Kültür, Kimlik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Chiang, Y. (2015). Kültürel Kimlik üzerine Diasporik Kuramsallaştırma Paradigması. M. A. Yolcu (Dü.) içinde, Diaspora ve Kimlik (S. Köse, Çev.). Konya: Kömen Yayınları.
• Clifford, J. (2015). Diasporalar. M. A. Yolcu (Dü.) içinde, Diaspora ve Kimlik (M. A. Yolcu, Çev., s. 5-69). Konya: Kömen Yayınları.
• Faas, D. (2011). Between ethnocentrism and Europeanism? An exploration of the effects of migration and European integration on curricula and policies in Greece. Ethnicities, 11(2), 162-183.
• Güvenç, S. (2014). Mübadele Öncesi ve Sonrası Eski ve Yeni Adları ile Kuzey Yunanistan Yer Adları Atlası. İstanbul: Lozan Mübadilleri Vakfı. Kaya, D. (2014). Anonim Halk Şiiri . Ankara: Akçağ Yayınları.
• Örnek, S. (2015). Karamanlı Mübadil Halk Kültürü Bağlamında Neokesaria Köyünde Geçiş Törenleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniv. SBE. Türk Halkbilimi ABD. .
• Refugees from Asia Minor. (2021, Mart 6). United States Library of Congress: https://www.loc.gov/item/2010650530/ adresinden alınmıştır
• Safran, W. (2015). Diasporaların Karşılaştırılması ve Yapısal Çözümlemesi. M. A. Yolcu (Dü.) içinde, Diaspora ve Kimlik (M. E. Dede, Çev., s. 95-132). Konya: Kömen Yayınları.
• Söylemez, M. (2020). Yitik Vatanın Türküleri. Ankara: Sonçağ Akademi.
• Yılmaz, A. (2017). Mübadillerin Kültürel Mirası. İstanbul: Lozan Mübadilelleri Vakfı Yayınları.
• Kaynak Kişiler Prodromou, Vagellis (2019) Yanya-Neokesaria, 1934. Ailesi Kayseri kökenli, Emekli. (Mehmet Söylemez’in 09.05.2018 tarihinde Neokesaria’ da Vagelis Prodromou ile gerçekleştirdiği görüşme notları M.S özel arşivindedir)
• Anastasiou, Maria (2018) Yanya-Neokesaria, 1938. Ailesi Kayseri kökenli, Ev hanımı. (Mehmet Söylemez’in 05.12.2018 tarihinde Neokesaria’ da Maria Anastasiou ile gerçekleştirdiği görüşme notları M.S özel arşivindedir)
• Karadoniou, Stavroula (2018). Yanya-Neokesaria, 1938. Ailesi Kayseri kökenli, Ev hanımı. köyde hikâye ve eski türküleri bilen ikinci kuşak mübadil. . (Mehmet Söylemez’in 05.12. 2018 tarihinde Neokesaria’ da Stavroula Karadoniou ile gerçekleştirdiği görüşme notları M.S özel arşivindedir)
• Papanikolau, Thanasis (2018, 2019). Atina, 1964. Araştırmacı-Yazar, Niğde – Çarıklı kökenli mübadil. (Mehmet Söylemez’in 10.1.2019 tarihinde Atina’da Thanasis Papanikolau ile gerçekleştirdiği görüşme notları M.S özel arşivindedir)
• Kioskeroglou, Sofi (2019). Atina, 1991. Öğretmen, Müzisyen. Anne tarafından Uşaklı Ermeni , baba tarafından Adanalı Rum. (Mehmet Söylemez’in 19.2.2019 tarihinde Arta’da Sofi Kioskeroglou ile gerçekleştirdiği görüşme notları M.S özel arşivindedir)